Ətraflı axtarış
Baxanların
8909
İnternetə qoyma tarixi: 2011/11/17
Sualın xülasəsi
Əgər namaz dinin sütunudur, onda niyə füruddindən biridir?
Sual
Əgər namaz dinin sütunudur, onda niyə füruddindən biridir?
Qısa cavab

Üsuliddin o şeylərə deyilir ki, insan öz ağıl və düşüncəsi ilə onları qəbul edib, müsəlman olur. İslamı qəbul edəndən sonra, onda fərdi və ictimai vəzifə və təkliflər vacib olur ki, onun ən mühümlərindən biri, namazdır. Buna əsasən, namaz hökmlərin içində daha çox əhəmiyyətə malik olduğu üçün, ona dinin sütunu deyilir. Amma etiqadi əsaslardan sayılmadığına görə, onu üsuli- dindən saymaq olmaz.

Ətreaflı cavab

"Din" ərəb kəlməsidir ki, elmi termində "dünya və insan üçün yaradanın olmasına etiqad və bu əqidələrə uyğun əməli göstərişlərdir."[1] Bu tərifə və dinin elmi izahına diqqət etdikdə, hər bir dinin iki hissədən təşkil olunduğu məlum olur:

1.             Onun kök, sütun və əsası hökmündə olan əqidə ya əqidələr.

2.             Etiqadi əsas ya əsaslara uyğun ya onlardan yaranmış əməli göstərişlər.[2]

"Üsuliddin" kəlməsi birinci bölümə (əqidələr) və "furu- din" ikinci bölümə (əməli hökmlər) deyilir.[3] Üsuliddin ona görə əsl adlanır ki, fikir və əqidə çərçivəsindədir. Yəni dinin əsas və kökü olan bir şeydir və hər bir insanın furu- dinə olan diqqətinin keyfiyyət və miqdarı, onun üsuliddinə olan əqidələrinin miqdarına bağlıdır.[4] Üsulidinin iki ümumi və xüsusi elmi termini var. Din hökmləri qarşısında olan üsulidinə, ümumi mənada olan Üsuliddin və xüsusi bir məzhəbin xüsusiyyətlərinə malik olan (ümumi mənada olan üsuliddindən əlavə) bir ya neçə etqadi əsasa şamil olan üsuliddinə, xüsusi mənada olan üsulidin deyilir.[5]

İslamın üsulidini (ümumi mənada) tövhid, nübüvvət və məada şamil olur. Xüsusi mənada olan üsulidin (məzhəb usuli) tövhid, nübüvvət və məaddan əlavə ədalət və imamətə də şamil olur.

Bu izahlarla üsuliddinin mənası və hansı şeylərə deyildiyi məlum oldu. Həmçinin furu- dindən məqsəd islamın əməli hökmləri olmasını bildik. Elm qismindən olan üsulidinin rütbəsi, əməl qismindən olan furu- dindən qabaqdadır. Yəni elm və etiqad olmayan yerdə əməlin mənası yoxdur. Əlbəttə etiqadi usulda elm, sırf elm deyil, əksinə yəqinlə olan elm ya həmin elmul- yəqindir.

Mərhum Feyz Kaşani (rh) bu barədə buyurur: "Bunların ikisinin (elm və əməl) arasında ən üstün olan elmdir. Elm ağac misalında və ibadət onun meyvəsi misalındadır."[6]

Həmçinin elm və iman (yəqin) arasındakı nisbət barəsində buyururlar: İmanın mənbəyi də elmdir. Çünki, iman bir şeyi təsdiq etməkdir və o şeyi təsəvvür etməlidir ki, o da rlmdir. İman həmin elmin miqdarındadır.[7] Deməli, üsuliddindən məqsəd, o üsuliddindir ki, insan islama daxil olmaq üçün, əvvəlcə ona elm və yəqin tapmalı, sonra İslamın əməli əmrləri ilə qarşılaşır.[8] "Elmi əldə etmək ibadətdən irəli olduğuna[9] görə, elmin şərəfi də əməldən irəlidir. Bu şeylərə usul deyilibdir. İnsan İslama daxil olandan sonra bir dəstə ibadətlərlə (namaz, oruc, zəkat və... kimi zahiri ibadətdir və təvəkkül, təqva, şükr və... kimi batini ibadətlər)[10] qarşılaşır ki, onlara furu- din deyilir. Amma məlum olduğu kimi, furu termininin bir ibadət ya ibadətlərin İslam dininin sutunundan biri olması ilə heç bir ziddiyyəti yoxdur. Əgər İslamı bir ev kimi təsəvvür etsək, usul- bu evə daxil olmaq üçün bir açar kimidir. Amma bu evin onun üstündə möhkəm dayandığı sütunlara malik olmalıdır. Belə cümlələr bəzi ibadətlər barəsində əhli- beyt (ə)- dan bizə yetişibdir. İmam Baqir (ə) buyurur: İslam beş sütun üzərində qurulubdur: Namaz, zəkat, həcc, oruc və vilayət. Zürarənin cavabında buyurdu: Vilayət bu beş şeyin ən üstünüdür.[11] Bu beş ibadət və digər ibadətlər, insan İslamı qəbul- etdikdə məna tapır. İmam Sadiq (ə)- da rəvayətlərin birində, elm və mərifət sonra da əməlin mövqeyinə işarə edir. O həzrət buyurur: "Bəndəni Allaha yaxınlaşdıran ən üstün şey, mərifət və ondan sonra namazdır".[12]

Bəli namazın çox böyük əhəmiyyəti var, belə ki, ona dinin sütunu[13] deyilibdir. İmam Baqir (ə) buyurur: Əgər (qiyamətdə) insanın namazı qəbul olsa,[14] onun digər əməlləri də qəbul olar. Yox əgər qəbul olmasa, insanın digər əməlləri də qəbul olmaz.[15]

Amma bununla belə, belə inanılmaz əhəmiyyətə malik olmağın, namazın dinin furusundan olması ilə heç bir ziddiyyəti yoxdur.



[1] - Əqidə usullarının təlimi, Ayətullah Misbah Yəzdi, səh 11.

[2] - Həmin, səh 12.

[3] - Həmin.

[4] - Etiqadlar usuli, Şeyx Əli Əsgər Qaimi, səh 5.

[5] - Əqidə usullarının təlimi, dəyişiklik və xülasə ilə.

[6] - Elmul- yəqin fi üsuliddin, Molla Möhsin Feyz Kaşani, cild 1, səh 504, Bidar nəşriyyatı.

[7] - Həmin, səh 6- 8.

[8] - Əqidə usullarında imamiyyənin məsləki, seyyid Mahmud Mərəşi Şuştəri, səh 11, Müdərrisin cəmiyyəti nəşriyyatı.

[9] - Elmul- yəqin fi üsuliddin, səh 12.

[10] - Həmin.

[11] - Səfinətul- bəhar, Şeyx Abbas Qummi, cild 3, səh 109.

[12] - Həmin.

[13] - Vəsailüş- şiə, cild 5, səh 27.

«عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ الصَّلَاةُ عَمُودُ الدِّینِ.»

[14] - Rəvayətdə işarə olunan İslamın digər sutunlarını qəbul etmədikdə, namazın qəbul olmasının çətin olacağı məlumdur. Məsələn rəvayətlərdə namazın qəbul olunmasında, vilayəti qəbul etmək şərt sayılıbdır. "Əməllərin qəbul olunmasında, vilayət şərtdir". Baxın: Mənaqibi Xarəzmi, 19 və 252.

[15] - Səfinətul- bihar, Şeyx Abbas Qummi, cild 3, səh 109.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Һәгиги дини неҹә әлдә етмәк олар? Изаһ един!
    6705 Din fəlsəfəsi 2009/06/18
    Бу ишдә үч јол тәсәввүр олунур:1) Вәһј2) Нәгл3) ӘглАди инсанлар јалныз, нәгли вә әгли јолла динин һәгигәтинә вара биләрләр. Хүсуси ...
  • Qadının şəxsiyyəti və məqamı İslam məktəbində hansı həddədir? Görəsən onlar da kişilər kimidirlər?
    9581 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2011/02/14
    İslam dini nöqteyi nəzərində qadın və kişi arasında yaradılışın əsil hədəfinə (kamil və insanlıq nöqtəsi) çatmaqda heş bir fərq qoyulmamışdır. Belə ki, hər iki cins yaradılışın təkamül nöqtəsinə çatmaq üçün nə qədər çox çalışsalar bir o qədər də insanlıq aləmində uca məqama yiyələnəcəkdir. Amma bu məqama yiyələnmək üçün cinsiyyət heç ...
  • Bədgüman olmağın amilləri nədir? Onun müalicə yolları nədir?
    10534 Əməli əxlaq 2012/04/19
    Din təlimlərində başqalarını çirkin güman edən şəxsə “bədgüman” deyilir. İslam mənbələrində bu məsələ barəsində gələnləri araşdırırıq: Bədgümanlıq – başqaları barəsində sui-zən, pis xəyallar etmək və mənfi fikirləşməkdir. Başqa sözlə desək, bədgümanlıq budur ki, insan başqalarının sözü və rəftarı barəsində pis fikirlər və yaramaz xəyallara malik ...
  • Mən səkkiz ildir ki, evliyəm və indiyədək xüms ödəməmişəm, xahiş edirəm mənə yol göstərin.
    6331 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/18
    Həzrət Ayətullah uzma Sistaninin dəftəri: İlk iş günü onun il başıdı. Hər il bu gün qalan şeylərin xümsünü ödəməldir. İstər nağd pul olsun istərsə də gündəlik təlabat malları. Məsələn: qalan ərzaq, həmçinin bir il ərzində istifadə edilməyən ev əşyaları və paltarlar və s. Əgər keçmiş ...
  • Bidət nədir və İslamda onun meyarı nədir?
    12639 Qədim kəlam 2012/07/22
    Lüğətdə “bidət” yeni iş və misli görünməmiş bir şey mənasınadır. Termində isə: “dində olmayan bir şeyi dinə daxil etmək”dir. Yəni həqiqətdə dinin və şəriətin bir hissəsi olmayan, eləcə də İslamın heç bir qayda-qanunları ilə uyğun olmayan şeyləri dinə daxil etməkdir. Buna görə də İslamın külli qada-qanunlarının yeni ...
  • Axirət aləmində cismi dəyişikliklərdən əlavə ruhi vəziyyətdə (sadizmin cinsi meyli kimi) dəyişiləcəkmi?
    6112 Qədim kəlam 2012/03/11
    Quran ayələrindən alınan nəticə budur ki, ruhi dəyişikliklər behişt əhli üçün baş verəcək və onların ruhi xəstəliklərinin çoxu müalicə olunacaq. Həmçinin insanın axirətdə mənəvi inkişafını nəzərə alaraq bu dünyada onun arxasınca olduğu, rəzilliyə səbəb olan istəklərdən çoxu orda olmayacaq və nəfsani istəklərindən daha uca ləzzətlərə yetişəcək. ...
  • Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in son vəsiyyətinin yazılmağına maneçilik törədilən zaman nə üçün Əli (əleyhis-salam) müxalifət etmədi?
    9096 Qədim kəlam 2011/11/24
    Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in axırıncı vəsiyyətinin yazılmasına maneçilik törədilməsi məsələsi məşhur tarixi hadisələrdən biridir (o həzrət öz vəfatından qabaq əbədi vəsiyyətini yazmaq üçün kağız-qələm və mürəkkəb gətirilməsini istəmişdi). Belə ki, bu hadisə “cümə axşamı hadisəsi”, “kağız-qələm və mürəkkəb hadisəsi” kimi müxtəlif adlarla qeyd olunur. Əli (əleyhis-salam)-ın bu hadisədə sükutu ...
  • Deyilir: Əgər niyyət pak olsa bəsdir və dua və ziyarətə daha ehtiyac yoxdur; bu doğrudurmu?
    9528 Əməli əxlaq 2010/11/10
    Bu şeytanın insanları dua, ziyarət və digər əməllərdən uzaqlaşdırmaq üçün olan bir hiyləsidir, çünki dua və təvəssül imamların vasitəsi və Allahın bir başa olan əmri ilə insanların öhdəsinə qoymuşdur. İnsanlara nümunə və qəlblərinin saf olmasına dualar səbəb olub məsum imamlarla daha çox əlaqə yaratmağa səbəb olmuşdur. Bütün ...
  • Teyyul- ərz nədir?
    13709 Nəzəri irfan 2011/06/19
    Teyyul ərzin həqiqəti barəsində bir çox nəzəriyyələr verilmişdir ki, onlardan biri İbni ərəbinin "edam və yaratmaq (və ya hazır etmək) nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə əsasında, şəxs özünü ilk yaranış yerindən "edam" və istədiyi yerdə "icad" hazır edir. Başqa bir nəzəriyyəyə görə Təyyul- ərz bədənin ən tez bir zamanda köçürülməsidir ...
  • Imam Hüseynlə (ə) birgə Yezid ibni Müaviyənin Abdullah ibni Salamın həyat yoldaşı Ərinəbdən elçiliyi düzgündürmü? Onun Kərbəla hadisəsində təsiri olubdur?
    9005 تاريخ بزرگان 2011/12/25
    Bəzi tarixi kitablarda yazılıbdır: Baxmayaraq ki, bütün şəhvətpərəstlik, qürurlanmaq və arzusuna çatmaq istədikləri vasitələr onun ixtiyarında idi, amma yenə də xəbis (çirkli) gözlərini Abdullah ibni Salamın həyat yoldaşı, İshaqın qızı, Ərinəb adında iffətli, ərli qadına dikmiş və onunla evlənməyə çox əlaqədar olmuşdu. Atası Müaviyə də hiylə ilə istədi pak, ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164345 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    162056 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119387 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    112877 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    108910 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93427 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54631 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    52646 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45671 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45312 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...