Please Wait
11005
Quran-məciddə cinin varlığı təsdiq olunmuş və xüsusiyyətləri bəyan edilmişdir.
Baxmayaraq ki, cin barəsində məlumatımız məhduddur, bir çox sübutlar əsasında Adəmdən (ə) öncə cinlərin içində öz peyğəmbərləri olduğunu demək olar:
1. Cinlər insanlar kimi təklif və məsuliyyətə malikdirlər. Təklif və məsuliyyət təbliğ, qorxutma, ümidverməyə bağlıdır. Deməli, şübhəsiz Allah tərəfindən bu mühüm missiyanın icrası üçün cinlərə peyğəmbərlər gəlmişdir.
2. Cinlər insanlar kimi həşr-nəşr, məad, mükafat və cəzalanmaya məhkumdurlar. Mükafat və cəzalandırma höccəti tamamlamaqdan, bu da öz növbəsində peyğəmbərin gəlişindən aslıdır.
3. Bu Quran ayəsi:
"یَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالإِنسِ أَلَمْ یَأْتِکُمْ رُسُلٌ مِّنکُمْ یَقُصُّونَ عَلَیْکُمْ آیَاتِی وَیُنذِرُونَکُمْ لِقَاءَ یَوْمِکُمْ هَذَا..."
"Ey cin və insan tayfası! Məgər sizə öz içərinizdən ayələrimi söyləyən və bu gününüzün gəlib çatacağı barədə sizə xəbərdarlıq edən peyğəmbərlər gəlmədimi?..." həzrət Adəmin (ə) yaradılışından öncəyə də aiddir.
4. Bir rəvayətdə həzrət Əli (ə) Şamlı bir nəfərin Allah-Taalanın cinlərə bir peyğəmbər göndərməsi haqqında verdiyi suala cavab olaraq buyurur: "Bəli, cinlərin peyğəmbəri onları Allaha tərəf çağıran Yusif adlı bir şəxs idi ki, cinlər vasitəsilə şəhid edildi."
Quran-kərimdə cinin varlığı təsdiq olunmuş və xüsusiyyətləri bu cür bəyan edilmişdir:
1. Cin insanın əksinə atəş şöləsindən yaranmışdır.[1]
2. Elmə, idraka, haqq və batili ayırma qüvvəsinə, məntiq və isbat qüdrətinə sahibdir. [2]
3. Təklif və məsulliyyətə malikdir. [3]
4. Qiyamət günü və məada malikdir. [4]
5. Onlardan bəziləri mömin və əməlisaleh, bəziləri isə kafir və müşrikdirlər. [5]
6. Onlar asimana nüfuz etmək, xəbər əldə etmək qüdrətinə malik idilər ki, İslam peyğəmbərinin (s) besətindən sonra buna qadağa qoyuldu. [6]
7. Cinlər bəzi insanlarla rabitə yaradır sahib olduqları məhdud gizli sirrlərini onlara çatdırmaqla doğru yoldan azdırırdılar. [7]
8. Cinlərin arasında çoxlu qüdrətə sahib olanları mövcuddur. [8]
9. Onlar insanların ehtiyac duyduğu işləri görmək qüdrətinə malikdirlər. [9]
10. Onların yer üzündəki yaradılışı insanların yaradılışından öncə olmuşdur. [10]
11. İnsanların məqam və heysiyyəti cinlərdən üstündür. Bu səbəbdən Allah İblisə, Adəmə səcdə etməyi əmr etdi. İblis cin nəslinin böyüklərindəndir.[11]
Cinlərin peyğəmbəri olub-olmaması sualının cavabına gəlincə, cinlər üçün iki zaman kəsiyi; bəşər yaradılışından qabaq və sonra fərz olunur.
İkinci zaman kəsiyində; yəni insanın yaradılışından sonrakı insan və cinlər arasında ümumi zamanda (İslamdan qabaq və sonra) Quran ayələrinə əsasən cinlər də insanlar kimi insanlardan seçilən peyğəmbərlərə itaət etməyə borcludurlar.[12] Buna görə də bir çox cinlər ilahi peyğəmbərlərə iman gətirmiş, bəziləri də onları inkar edərək kafir olmuşlar.
Amma birinci zaman kəsiyində; yəni bəşər yaradılışından öncə cinlərin hidayətindən ötrü peyğəmbərlər gəlmişdilərmi? Əgər gəliblərsə, cin nəslindən olublar ya yox? Cavabında deyirik: Həzrət Adəmin (ə) yaradılışından qabaq cinlər arasında cin nəslindən peyğəmbərlər olmuşdur:
- Quran-kərim insan və cinin yaradılış hədəfinin übudiyyət və kamal olduğunu bəyan edirək buyurur: "Mən cinləri və insanları yalnız Mənə ibadət etmək üçün yaratdım!".[13] Şübəhəsiz ki, übudiyyət və kamal məqamına yetişmək təklifsiz müyəssər olmur. Deməli, cinlər təklif sahibi idilər[14] və buna Quranda şahidlik edir.[15] Başqa bir tərəfdən Allahın cinləri mükəlləf edib amma təklifi, onun şəraitini onlara öyrətməməsi, rəhbər göndərməməsi mümkün deyil. Beləliklə, təklif peyğəmbərin gəlişinə bağlıdır, peyğəmbər gəlmədiyi təqdirdə təklif düzgün deyil.
- Allah-Taala həkim və ədalətlidir. Adil və həkim olan kəs qəbahətli iş görməz. Bəs necə Allah buyurur: İnsan və cinləri vəzifələrində səhlənkarlıqlarına görə cəzalandıracağam: "Cəhənnəmi mütləq bütün (günahkar) cinlər və insanlarla dolduracağam!".[16] Allah peyğəmbər göndərmədən, höccəti tamam etmədən onları cəzalandırması mümkünmüdür? Sözsüz ki, cavab mənfidir. Çünki peyğəmbərsiz və höccətsiz mükəlləfi cəzalandırmaq qəbahətli, çirkin bir işdir. Əvvəldə dedik ki, hikmət sahibi qəbahətli, pis iş görməz. Cinlərdə bu ümumi qanuna aiddirlər. Bundan əlavə Quran buyurur: "Biz, (vəzifələrinin bəyanı üçün) peyğəmbər göndərməmiş (heç bir ümmətə) əzab vermərik!"[17]. Deməli, onlara peyğəmbərlər gəlmişdir.
- "یَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالإِنسِ أَلَمْ یَأْتِکُمْ رُسُلٌ مِّنکُمْ یَقُصُّونَ عَلَیْکُمْ آیَاتِی وَیُنذِرُونَکُمْ لِقَاءَ یَوْمِکُمْ هَذَا..." "Ey cin və insan tayfası! Məgər sizə öz içərinizdən ayələrimi söyləyən və bu gününüzün gəlib çatacağı barədə sizə xəbərdarlıq edən peyğəmbərlər gəlmədimi?...".[18]
Bu ayənin məna və arqumenti aydın şəkildə dəlalət edir ki, cinlərin olduğu bütün zamanlarda, həzrət Adəmin (ə) yaradılışdan öncə və sonra, hətta İslamdan qabaq və sonrakı dövrlərdə onların peyğəmbəri olmuşdur. Bəşərin yaranışından qabaq peyğəmbərin öz nəsillərindən olması təbiiidir.[19] Buna şahid olaraq başqa bir ayədə buyurulur: "إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ بِالْحَقِّ بَشِیرًا وَنَذِیرًا وَإِن مِّنْ أُمَّةٍ إِلَّا خلَا فِیهَا نَذِیرٌ" "Doğrudan da, Biz səni haqla (Quranla) müjdə verən və qorxudan bir peyğəmbər olaraq göndərdik. Elə bir ümmət yoxdur ki, onun içindən qorxudan bir peyğəmbər gəlib-getməsin!".[20]
- Bir rəvayətdə gəlmişdir ki, Şamlı bir şəxs həzrət Əlidən (ə) soruşdu: "Allah-Taala cinlər üçün peyğəmbərlər göndərmişdir?" İmam Əli (ə) cavabında buyurdu: "Bəli, Allah onların hidayəti üçün Yusif adlı bir peyğəmbər göndərmişdir. Amma cinlər onu şəhadətə yetirmişlər".[21] Bu rəvayət də cinlərin özlərinə məxsus peyğəmbərlərinin olmasına ən yaxşı sübutdur.
Beləliklə, dediklərimizə diqqət yetirməklə cinlərin təklif sahibi olduğu, bəşərin xilqətindən qabaq hidayətdən ötrü onlara peyğəmbərlərin gəldiyi aydın olur. Lakin onların keyfiyyəti bizə məlum deyil.
[1] - "Rəhman", 15
[2] - "Cin" surəsinin müxtəlif ayələri
[3] - "Cin" və "Rəhman" surəsinin ayələri
[4]- "Cin", 15
[5] - "Cin", 11
[6] - "Cin", 9
[7] - "Cin", 6
[8] - "Nəml", 39
[9] - "Səba", 12-13
[10]- "Hicr", 27
[11] - "Kəhf", 50
[12] - "Təfsir əl-Mizan", c.7, səh. 540, "Təfsir əl-münhəc əl-sadiqin", c.3, səh. 452
«وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَیْکَ نَفَراً مِنَ الْجِنِّ یَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِیَ وَلَّوْا إِلى قَوْمِهِمْ مُنْذِرینَ قالُوا یا قَوْمَنا إِنَّا سَمِعْنا کِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ یَهْدی إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى طَریقٍ مُسْتَقیمٍ»
[13] - "Zariyat", 56
«و ما خلقت الجنّ و الانس الاّ لیعبدون»
[14]- "Bihar əl-ənvar", c.60, səh. 311
[15] - "Əhqaf", 18
«أُولئِکَ الَّذِینَ حَقَّ عَلَیْهِمُ الْقَوْلُ فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ إِنَّهُمْ کانُوا خاسِرِینَ»
[16] - "Səcdə", 13; "Hud", 119
[17]- "İsra", 15
[18] - "Ənam", 130
[19] - Bu nöqtə bəzi təfsirçilərin nəzərinə görə "rəsulun minkum" (رسل منکم) cümləsindən istifadə olunur və bütün zamanlara aiddir. Amma Musa və Məhəmməd peyğəmbərin (ə) zamanı istisnadır. Yəni, bu dövrlərdə cinlərin peyğəmbəri öz nəsillərindən deyil.
[20]- "Fatir", 24
[21]- "Bihar əl-ənvar", c.10, səh. 76
«هل بعث الله نبیا الی الجنّ فقال نعم بعث الیهم نبیا یقال له یوسف فدعاهم الی الله فقتلوه»