Ətraflı axtarış
Baxanların
7517
İnternetə qoyma tarixi: 2011/08/23
Sualın xülasəsi
Vəhhabilərin əsas etqadları və onların şiələrə olan iradlarını açıqlayın?
Sual
Mən bir filmyazanam və hal hazırda islamda vəhdət və möhkəmlik mövzusunda işləyirəm. Çox bilmək istərdim ki, islamda ifrata düşən ən çox firqələr hansılardır xüsusilə, vəhhabilər və onların şiələrə olan iradları əsas nədən ibarətdir?
Qısa cavab

 Vəhhabilər Məhəmməd ibn Əbdül-Vəhhabın tərəfdarlarıdırlar. O da İbni Teymiyyə  onun şagiridi İbn Qəyyim Cuzinin məktəbinin davamçısıdır. Onlar Ərəbstan yaramadasında təzə etiqad meydana gətirmişlər. Vəhhabiyyət, islamda sonradan meydana gəlmiş firqələrdən biri olub, Ərəbistan yarmadasında  sair ölkələrdə o cümlədən, Pakistanda  Hindistanda tərəfdarları vardır. Onların etiqadlarına görə İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi  alihi  səlləm), İmamlardan (əleyhimussalam) hacət istəmək  ziyarətgahlarda  qəbrlərin ziyarətlərində olmaq bidət, bütpərəstlik, böyük günah sayılır   haramdır. Onlar namazdan başqa yerlərdə İslam Peyğəmbərinə (səlləllahu ələyhi  alihi  səlləm) salam  ehtiram etməyi izacə vermirlər  o Həzrətin ömrünün sonu ilə onun ehtiram  əzəmətinin  sonluğu kimi qələmə verirlər. Dahilərin qəbrlərinin üzərində hər növ günbəz, nişanə  sair qoymağı bidət  haram bilirlər. Bu etiqaddadırlar ki, İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi  alihi  səlləm) hər bir adi insan kimi bütün üstünlük  zəiflərini nəzərə almaqla, artıq dünyadan getmiş  bu günkü dünyamzla heç bir əlaqəsi yoxdur. Buna görə  onun qəbrinin ziyarəti  haramdır. Beləliklə, vəhhabilərin etiqadına görə yuxarıda qeyd etdiklərimizi tərk etməyən hər bir insan müsəlman sayılmır. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, belə bir etiqad həm şiə  həm  sünni İslam alimləri tərəfindən rədd olunmuşdur.

Ətreaflı cavab

 Vəhhabilər, Məhəmməd ibn Əbdül-Vəhhab ibn Süleyman Nəcdinin (1115-1206) tərəfdarlarıdırlar. O da İbni Teymiyyə  onun şagirdi İbn Qəyyim Cuzinin məktəbinin davamçısıdır.  Onlar Ərəbstan yaramadasına təzə etiqad gətirmiş   bu firqənin adı isə onun özünün adı yəni, Əbdul-Vahab adından götürülmüşdür.[1]

   Vəhabiyyət, İslamın sonradan yaranmış firqələrindən biri olub, Ərəbistan yarmadasında  sair ölkələrdə o cümlədən, Pakstanda  Hindistanda tərəfdarları vardır. Məhəmməd Cavad Müğniyə özününBudur Vəhhabiyyətkitabında Məhəmməd ibn Əbdul-Vəhhabın əsərlərinə istinad edərək yazır: “Vəhhabilərin nəzərində sonradan qeyd edəcəyimiz əməlləri tərk etməyən hər bir insan,  müsəlman    təkallahlı sayılır.[2] Halbuki, bütün müsəlmanların etiqadı budur ki, hər kəs kəlmeyi şəhadətini (yəni, La ilahə illəllah, Məhəmmədən rəsululluh) desə müsəlman sayılır, qanı, malı  canı hamının yanında möhtərəm  hifz olunmalıdır. Amma, vəhhabilər deyirlər ki, sözün əməlsiz etibarı yoxdur. Beləliklə, hər kəs Kəlimeyi şəhadətin desə, sonradan ölülərdən kömək diləsə müşrik  kafir olar. Həmçinin onun malı, canı  qanı halaldır.

 Vəhhabi məzhəbi hazırda Ərəbistan yarmadasında rəsmi məzhəb sayılır  bu məzhəbin alimlərinin fətvaları rəsmi Ərəbstan dövləti tərəfindən icra olunur. Onlar məzhəblərinin xırda məsələlərində Əhməd ibn Həmbəliyə tabedirlər  heç bir sünnü məzhəbinə (Hənəfi, Şafei, Hənbəli  Maliki) irad tutmurlar. Amma, digər məzhəb tərfdarlarını o cümlədən, şiə  zeydiyyələrin məzhəblərinə çox tənə vururlar.[3]

 Vəhhabilərin etiqadlarının açıqlamasına başlamazdan əvvəl şirk haqqında bir neçə məsələni aydınlaşdırmaq lazımdır. Şirk, lüğətdə otraq qərar vermək  ya iki şərikin bir şeydə bağlaşmasına deyilir.[4] Quran terminində isə şirk, paklığın müqabilində qərar tutmaq mənasında olub, Allah-Taalının müqabilində kimi  ya nəyi isə qərar verməyə deyilir. Hənif yəni, zəlalət  azğınlıq yolundan düzlük  düz yola tərəf meyl etməkdir. Tövhid tərəfdarlarına şirk  azğınlıqdan pak  xalis yola yəni, Allah-Taalanın yolunda qərar tutduqlarına görə onlara hənif deyilir. Allah-Taala Qurani-Kərimdə İslam Peyğəmbərinə (səlləllahu ələyhi  alihi  səlləm) buyurur: “(Ya Rəsulum) De: "Şübhəsiz, Rəbbim məni doğru yola, həqiqi (düzgün) dinə, batildən haqqa tapınan və müşriklərdən olmayan İbrahimin dininə yönəltdi!"[5]  Həmçinin, buyurur: “ (De ki:) Mənə əmr olunmuşdur ki, batildən haqqa tapınaraq üzünü o pak dinə çevir ki, hər cür şirkdən pakdır  müşriklərdən olma![6]

 Beləliklə, Quran baxımından şirk, pak dinin müqabilində qərar tutur. Şirki tanımaqdan ötrü pak dini (hənif) tanımaq lazımdır. Başqa tərəfdən isə belə bir məsəl var deyərlərhər bir şeyin tərifi onun ziddi ilə tanınar”. Bir sözlə demək olar ki, şirk tövhidin müqabilindədir  tövhidin mərtəbələri olduğu kimi şirkin  mərtəbələri vardır. Külli bir bölümdə şirk iki qimsə bölünür:

a) Etiqadda şirk; b) Əməldə şirk; Etiqadda şirkin özü  üç qismə bölünür:

A) Etiqadda şirk;

 1.İlahiyyətdə olan şirk; elə bir varlığa etiqad bağlamaq ki, Allah-Taala kimi tam müstəqil  mütləq kamal  camal sifətlərinə malik olsun. Allah-Taalanın müqabilində qərar tutan belə bir etiqad küfrə səbəb olur.[7] Ona görə  Allah-Taala buyurur: "Allah Məryəm oğlu Məsihdir", - deyənlər, şübhəsiz ki, kafir oldular.”[8]

 2.Yaradılışda şirk; Belə şirkdə, insan kainatdan ötrü iki müstəqil yaradıcıya inanır. Belə ki, onların hər birisi bu aləmdə müstəqil şəkildə təsərrüf  malikiyyəti vardır. Necə ki, məcuslar (zərdüş dinində) həm xeyir (Yəzdan)  həm  şər (Əhrimən) tanrısına inanırlar.

 3. Pərvərdigarda şirk; Belə şirkdə insan mötəqiddir ki, aləmdə çoxlu pərvərdigarlar var  onların hər biri xüsusi bir tədbirlə məşğuldur. Yəni, Allah-Taala bütün pərvərdigarların Allahıdır. Yerdə qalanlara da hər birinə müstəqil tədbir tökmək imkanı verilmişdir. Tarixdə həzrət İbrahimin (ələyhissalam) dövründə  müşriklər belə bir yanlış əqidəyə mübtəla olmuşdular. Bir dəstə ulduzları, bir dəstə ayı  bir dəstə  günəşi aləmlərin tədbirtökəni bilirdi.  

b) Əməldə şirk; Əməl məqamında şirk, ibadət  itaətdə olur. Bu mənada ki, insanın qorxu  hürküsü o şəxslərdən görə olsun ki, onları ilahi məqama yaxud, xaliq kimi qələmə versin  onlara ehtiram göstərsin. Bütün bunlar, Qurandan ələ gətirdiyimiz şirk haqqında meyarlardır.

 Amma, vəhhabilər bütün bunlardan əlavə, ifrət dərəcədə çoxlu şirk meyarları kəşf etmiş  onların hər biri ilə müsəlmanları şirkdə ittiham edirlər.

 Bizim nəzərimizcə vəhhabilərin kəşf etdikləri şirk növlərinin heç birinin şəri  etibarlı əsası yoxdur. Çükni, onların şirkdəki meyarları Quran ayələrinin, İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi  alihi  səlləm)  məsum İmamların (əleyhimusllam) qanunları  əməlləri ilə heç  uyğun gəlmir. Bu anda vəhhabilərin bir neçə etiqadlarına işarə edirik:

  1.Allahdan qeyrisinə qeybi etiqadın olması şirkdir; onlar mötəqiddirlər ki, “əgər kimsə İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi  alihi  səlləm)  övliyalardan kömək tələb etsə, belə ki, onların duasını eşidir, vəziyyətlərindən xəbərdardırlar  hacətlərini yerinə yetrə bilərlər  s..bütün bunlar müxtəlif şirk növləridir

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163741 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158490 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118615 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111616 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104778 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92398 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54026 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48759 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44759 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44176 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...