Ətraflı axtarış
Baxanların
7272
İnternetə qoyma tarixi: 2012/05/17
Sualın xülasəsi
Quranın bir çox surələrinin əvvəlində " الم" kimi (hurufi muqəttəə) sözlər vardır ki, hətta təfsir alimləri onun mənasını bilmirlər. Bir kitab ki, bütün dövrlərdə bəşərin hidayətçisidir, nə üçün məna daşıyan kəlmələr onda olmalıdır. Bu kəlmələr indiki dövrdə bəşərin hansı problemlərini həll edir. Allah mənasız söz deməməlidir.
Sual
Quranın bir çox surələrinin əvvəlində " الم" kimi (hurufi muqəttəə) sözlər vardır ki, hətta təfsir alimləri onun mənasını bilmirlər. Bir kitab ki, bütün dövrlərdə bəşərin hidayətçisidir, nə üçün məna daşıyan kəlmələr onda olmalıdır. Bu kəlmələr indiki dövrdə bəşərin hansı problemlərini həll edir. Allah mənasız söz deməməlidir.
Qısa cavab

Quranın "hurufi muqəttəə" kəlmələri barəsində çoxlu nəzəriyyələr vardır, o cümlədən Əllamə Təba təbayi yazır: Hürufi Muqəttəə olan surələrə nəzər saldıqda insan o surələr ki, hurufi muqəttəəylə başlayır onlar arasında və yaxud o surələrdə məzmun cəhətindən hansı xüsusi bir abitə olduğunu dərk edir.

Bəs bu hərflər Allah Taalayla Peyğəmbəri arasında olan sirdir ki, onların mənası bizim üçün gizli və bizim ağılımız onu dərk etməyə yol tapmır, yalnız bu həddə ki, hurufi muqəttəə olan surələr arasında və onların məzmununda xüsusi bir rabitə vardır.

Müasir təfsir alimlərindən biri hurufi muqəttəə olan surələr barəsində bir sıra nöqtələrə işarə etmişdir ki, onları elektrik cihazlar vasitəsiylə isbat etmişdir. O bu nəticəyə çatmışdır bu 29 surənin hər brində olan huqəttəə hərflər ki, fərdi və ya mürəkkəb hərflərlə başlamışdır, digər hərflər ki, surədə istifadə olunmuşdur, onlardan daha çox istifadə olunmuşdur.

Buna əsasən bir neçə mühüm nöqtə məlum olur:

A: Bu hərflər ki, Quran alimləri terminində onlara "hurufi muqəttəə" deyirlər, mənasız kəlmələr deyildirlər.

B: Bu hərflər Allah Taalayla Peyğəmbəri arasında olan rəmzdir (sirr) ki, başqalarının ondan məlumatı olmaması, onların mənasız olmasına dəlalət etmir.

C: Əgər insanlar üçün hidayət edici bir kitab yazılmışdırsa, və onda məxsus insanlar üçün əsas nöqtələrə işarə olunarsa, o kitabın hidayət edici olmasına heç bir zərər yetirmir.

Mümkündür bu hərflər hazırda olan insanların problemlərini həll etmir lakin Peyğəmbər bunlardan istifadə etməklə bəşərin hidayət olunmasında bir çox müvəffəqiyyətlərə nail olmuşdur ki, bəşərin bir çox çətinliklərini həll etmişdir.

Bütün bunlardan əlavə hurufi muqəttəə və bunun kimi mövzular, dinin daxilində olan bəhslərdəndir; yəni o zaman bu mövzular barəsində bəhs olunur ki, Allah Peyğəmbər və sair kimi mövzulardan bəhs sona çatsın. Bunun üçün də biz Allahı hikmətli və gözəl sifətlərlə tanıdıq və məlum oldu ki, Allah əbəs və mənasız iş görməz; əgər hurufi muqəttəə hərfləri kimi sözlərin istifadə olunmasıyla qarşılaşdıqda və onun sirrini dərk etmədikdə yenə də ümumi cavabı (Allahın hikmət sahibi olması) bu nəticəni əldə edirik ki, o iş mənasız deyildir.

Ətreaflı cavab

Suala münasib cavabdan əvvəl, Quranın muqəttəə hərfləri barəsində iki nəzəriyyəyə işarə edirik.

Muqəttəə hərfləri barəsində çoxlu nəzəriyyələr vardır,[i] bu mövzuda söz deyən təfsir alimləri arasından Əllamə Təbatəbayinin nəzəriyyəsinə işarə edib və digər alimlərin nəzəriyyəsinə işarə etdikdən sonra nəticə əldə edəcəyik.

Əllamə deyir: Quranın iyirmi doqquz surəsində muqəttəə hərfləri gəlmişdir ki, bəziləri bir hərf o cümlədən: « ص » bəziləri iki hərf o cümlədən « ق" و" ن » bəziləri isə üç hərf « الم » və bəziləri dörd hərf «" المص" و" المر"» və bəziləri isə beş hərfdən « كهيعص" و" حمعسق"» ibarətdir.

Başqa bir tərəfdən bu hərflər (təkrar cəhətindən) bir- birləriylə fərqlidirlər, onlardan bəziləri yalnız bir dəfə işlədilmiş o cümlədən (  ) "nun" hərfi kimi və bəziləri isə bir neçə surənin əvvəlində işlədilmişdir: o cümlədən: « ن »« الم"، و" الر" و" طس" و" حم"» kimi.

Bu iki nöqtəni nəzərə alaraq, müqəttəə hərfləri olan surələrin əvvəli oxşar olmasına misal üçün " الم"،" المر" diqqət etsək, müşahidə edərik ki, məzmun cəhətindən bir- birinə daha yaxındırlar lakin digər surələrdə bunu müşahidə etmək olmur.

Bu surələrin ilk ayələrində bu oxşarlığı müşahidə etmək mümkündür. Misal üçün:

" حم" (ha mim) surəsi ilk ayəsi bu ibarətlə (تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ) və yaxud digər ibarətlə bu mənanı daşıyır; bunun oxşarını «الر» (Əlif lam ra) hərfləriylə başlayan surələrin ilk ayələrində müşahidə edirik ki, buyurur:

«تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ»

Və ya bu mənanı bildirən digər ibarətlərlə. Bu kimi surələri o cümlədən " طس la başlayır və yaxud «الم» başlamışdır, Quranda heç bir şübhənin olmamasından söz açmış və ya o mənanı ifadə etmişdir.

Bu şübhələri nəzərə alaraq, mümkündür insan bu nəticəni alsın ki, bu hərflər və o surələr ki, bu hərflərlə başlayır xüsusi rabitələri vardır. Bunu təyid edən məsələ budur, Əraf surəsinə nəzər saldıqda onun «المص» hərfləriylə başladığını görürük. Bu zaman surələrində olan mətləbləri Əraf surəsində toplanıb əks olduğunu müşahidə edirik. Yaxud Rəd surəsini ki, «المر» hərfləriylə başlamışdır, «الم»« المر » surələrində olan mətləbləri özündə əks etdirir.

Nəticə alırıq bu hərflər Allahla Peyğəmbərin (s) arasında olan bir sirdir və bizim onlardan heç bir məlumatımız yoxdur, bizim bu hərfləri dərk etməyə qüdrətimiz çatmır. Yalnız bunu dərk edirik ki, bu surələr arasında xüsusi bir rabitə vardır.[ii]

Bu arada müasir təfsir alimlərindən birinin də nəzərinə işarə etmək daha yaxşı olar.

Bir neçə il əvvəl Amerikada yaşayan Misirli tədqiqatçı (Doktor Rəşad) bəzi surələrin əvvəlində olan muqəttəə hərfləri barəsində bəzi nöqtələr əldə etmişdir ki, onları elektron cihazlar vasitəsiylə isbat etmişdir. O bu nəticəyə gəlmişdir ki, bu surələrin əvvəlində olan hərflər həmin surələrin daxilində olan hərflərlə rabitəsi vardır. Sonralar bu nəzəriyyəsini elektrik vasitəylə bir neçə il müddətində isbat edib bu nəticəni əldə etdi, bu 29- surənin hər biri ki, fərdi və mürəkkəb hərflərlə başlamışdır. Bu surələrdə istifadə olunan digər hərflərdən daha çox istifadə olunmuşdur. Bu kəşfə əsasən, məlum olur Quranın ayə, cümlə və lüğət ecazkarlığından əlavə, onun hərfləri də mühasimə, nəzm və münasib çərçivə daxilində gətirilmişdir ki, bu özü məna və bir çox həqiqətlərdən əlavə, bir nöz möcüzə sayılır.

Bu bəzi nəzəriyyələrin kəşfi və isbat olmasıdır ki, Bəqərə surəsinin əvvəlində olan muqəttəə hərfləri barəsində olan nəzəriyyələrdən biridir. Bu hərflər, surənin ayə, kəlmə və hərflərinin ecazkarlığına işarədir ki, onun əvvəlində hərflər fərdi və mürəkkəb gəlmişdir; mümkündür bu kəşf və nəzəriyyələr daha yüksək və əsl həqiqətlərə çatmaq üçün yol açsın.[iii]

Yuxarıda qeyd olunan məsələlərə əsasən bir neçə mühüm nöqtə əldə olunur:

A: Bu hərflərə Quran elmi terminində "muqəttəə hərfləri" adlandırılması mənasız deyil" çünki onlar üçün bir çox mənalar etmişdirlər və əgər öz sözünüzə diqqət etsəniz, onları sirrli hərflər adlandırnız əlbəttə güman etmirik ki, sizdən soruşsaq bu hərflərin rəmz və sirr olması nə deməkdir?

Heç bir zaman onların mənasız olduğunu deməyəcəksiniz.

B: Yuxarıda işarə olunan təfsir alimlərinin nəzəriyyələrindən məlum olur ki, Allah və Peyğəmbər (s) arasında olan sirdir, əlbəttə mümkündür bəşər onlardan bəzilərini dərk etməyə qüdrəti çatsın ki, bəzi insanların ondan xəbəri yoxdur. Digər insanların ondan xəbərinin olmaması bu hərflərin mənasız olmasına dəlalət etmir.

C: Əgər bütün insanların hidayəti üçün yazılmış bir kitabda, xüsusi insanlar üçün gizli nöqtələrə işarə olunarsa, onun hidayət edici olmasının əksinə dəlalət edirmi?

Mümkündür bu gün "muqəttəə hərf"- lərinin sirr olması insanların problemlərini həll etmir lakin qeyd olunduğu kimi bu hərflər Allah Taalayla Peyğəmbəri (s) arasında sirdir və Peyğəmbər (s) onlardan bəhrələnərək insanları hidayət və onların bir çox çətinliklərini həll etmişdir.

Bütün işarə olunanlardan əlavə ki, muqəttəə hərflərindən bəhs olundu din çərçivəsindədir; yəni o zaman bu məsələlər barəsində bəhs olunur ki, tohid və Peyğəmbər bəhslərini sona yetirək. O cür ki, Allahın gözəl və hikmət sifətlərini tanıdıq bə məlum oldu ki, Allah əbəs və mənasız iş görməz.[iv] Əgər muqəttəə hərflərinin istifadəsi kişi bəhsləri müşahidə etdik və onun sirrini dərk etmədik yenə bu cavabla (Allah hikmət sahibidir) nəticə əldə edirik o iş əbəs və mənasız deyildir.

 


[i] - Bu barədə göstərici: "Quranın muqəttəə hərfərinin mənası" nömrə 2473- ə müraciət edin.

[ii] - Təbatəbayi, Məhəmməd Hüseyn, Əl- mizan təfsiri, Musəvi Həmədani, Seyyid Məhəmməd Baqir, cild 18, səh 7- 8. Naşir; Dəftəre intişarate İslami camee Mudərrisin, hozeye elmiyyeye Qum, birinci çap, 1374 hicri şəmsi.

[iii] - Taliqani, seyyid Məhəmməd, Pərtovi əz Quran, cild 5, səh 8, Çirkəte sdəhamiye nəşriyyatı, Tehran, 1362 hicri şəmsi.

[iv] - Möminun surəsi, ayə 115.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Ata və ananın əmr və qadağalarının bir- birinin qarşısında olduğu zaman, övladın vəzifəsi nədir?
    13927 Əməli əxlaq 2011/04/13
    Quranda tövhid və şirki qadağan edəndən sonra əmr olunan ilahi vaciblərin ən böyüyü, valideynlərə hötmət və onları əzizləməkdir. Onların hər birinin bir- birinə zid əmr və qadağaları olan və övladın onların hər ikisinin istəkləri yerinə yetirə bilmədiyi yerlərin hökmü barəsində, deməliyik ki,bu barədə bizim iki cür rəvayətlərimiz var. rəvayətlərin bəzisində ...
  • Behiştdəki hər hansı bir fərd mələklə evlənə bilər? Belə olan vaxtda hər bir hurinin bir əri olacaq? Behiştdə gedən qadınların da kişi mələkləri olacaq?
    6711 Qədim kəlam 2011/06/19
    Allah Taalanın imanlı şəxslərə əta etdiyi nemətlərdən biri də behişt və onun nemətləridir. Behiştə getmək üçün kişi və qadının heç bir fərqi yoxdur. Behişt nemətlərindən biri də "huri əl- eyndir" (behişt mələyi) ki, bu barədə ayə və hədislərimiz vardır. Bir çox təfsirçilərin nəzərinə əsasən behiştdə evlənmək yoxdur. Belə ...
  • Динин сијасәтлә ујғунлуғу вармы?
    7081 Təzə kəlam 2009/11/10
    Илаһи тәрәфиндән ҝөндәрилән дин дүнјанын сонуна гәдәр бәшәријјәтә сәадәт јолуну зәманәт верир. Бу о демәкдир ки, онун ҹәмијјәтин әсасыны тәшкил едән дөвләт вә гурулуша биҝанә јанашмасы гејри-мүмкүндүр. Имам Рза (ә) ислами дөвләтин зәрурилији һагда бујурур: “Биз тарихдә елә бир күтлә вә ја милләт ...
  • Vəliye fəqihin vəhdətinə rəvayət dəlili hansıdır?
    5633 Nizamlar (Qurluşlar) 2012/09/01
    Bu sualın cavabında qeyd etmək lazımdır ki, vilayete fəqihin vəhdəti rəvayi dəlillərlə isbat edilmir. Bu rəvayətlər yalnız meyarları bəyan etməklə kifayətlənir və vəliye fəqihin vəhdətinə və sayına işarə vurmamışdır. Bu vəliye fəqihin vəhdəti və sayı bu rəvayətlər əasında icazə verilən və düzgündür və cəmiyyətin dini mütəxəssisləri də ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45085 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Əgər hazırkı məsihi dini təhrif olunubsa və Allah onları kafir hesab edirsə, bəs nə üçün onlara şəfa verir və onlara diqqət yetirir?
    5720 Qədim kəlam 2012/01/19
    Allahın bəzi məsihilərə şəfa verməsi və diqqət yetirməsinin səbəbi Onun rəhmaniyyət və feyzinin ümumu olmasıdır. Bu rəhmət və feyz bütün insanlara şamil olur, nəticədə ilahi nemətlərdən bəhrələnmək sayəsində səadət və iman yolunu seçir, ilahi mərifət və kamala nail olurlar. Çünki Allah-taala insanları azad yaradır, ixtiyarlarına müəyyən imkanlar verməklə onları sınaqdan ...
  • Oğurluq günahını necə bərpa edə bilərik?
    11298 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/11/24
    Allah-taalanın lütf və mərhəmətinin sizə şamil olduğuna görə təbrik edirəm! Çünki siz bu işin qəbahətli olduğunu başa düşüb tövbə ilə bu yaramaz işi bərpa etmək fikrinə düşmüşsünüz. Tövbə etməklə bu günahın bərpa olunması üçün ona deməyiniz lazım və vacib deyil. Siz onu öz işinizdən agah etməyin; özünüzlə ...
  • Bilmək istərdim ki, İslamda başqasının övladını övladlığa götürməkliydə məhdudiyyət varmı?
    8784 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/08/01
    Yetim uşaqları və ya valideynləri olan halda övladını saxlaya bilməyənlərin öz tam razılığı ilə övladlarını himayəyə verməkdə və onları himayəyə götürməkdə şəri cəhətdən, İslamda heç bir məhdudiyyət yoxdur. Amma, bəzi ölkələrdə uşaqların öz vəziyyətlərini ruhi cəhətdən nəzərə almaqla, onların bu yaşda kifayət qədər ixtiyar sahibi olmamaları və ...
  • Qurani-kərimdə gözəllikşünaslıq məsələsini isbat edən ayələr vardırmı?
    9666 Təfsir 2012/07/22
    Farsca ziba (gözəl) kəlməsinin müxtəlif mənaları vardır: layiqli, yaxşı, xoş surət. Termində isə kamalın üzərinə çəkilmiş şəffaf bir pərdəyə deyilir. Ümumiyyətlə, gözəlliyin dörd növü vardır: Hiss olunan, hiss olunmayan, məqul (əqli) və Allah-taalanın mütləq gözəlliyi. Quran nəzərindən insanın gözəlliyi, təbiət gözəlliyi, mənəvi və əxlaqi gözəlliklər ...
  • Нәјә ҝөрә Шура сурәсинин 23-ҹү ајәсиндә “әл-гурба” сөзүнү Әһли-Бејт мәнасында тәфсир едирсиниз?
    6469 Qədim kəlam 2010/11/22
    Һәр бир ҹүмлә вә ја кәлмәдә данышанын мәгсәд вә һәдәфи мәлум олмаса, кәнарда олан елә әламәт вә шаһидләрә мүраҹиәт етмәк лазымдыр ки, һәмән мәгсәд вә һәдәф мәлум олсун. Гуранын Шура сурәсинин 23-ҹү ајәсиндә охујруг: “Де: "Мән сиздән бунун (рисаләти тәблиғ етмәјимин) мүгабилиндә Әһли-бејтә ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163889 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    159553 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118843 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    112034 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    106186 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92698 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54209 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    50017 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45085 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44531 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...