Please Wait
6472
1.Ајәнин тәрҹүмәси беләдир: “(Јер) үзүндә олан һәр кәс фанидир (өлүмә мәһкумдур). Анҹаг әзәмәт вә кәрәм саһиби олан Рәббинин заты багидир.”
2.Әррәһман сурәсинин диҝәр ајәләри вә бәзи рәвајәтләрдән там шәкилдә ајдын олур ки, мәрһәмәтли вә рәһимли Аллаһ бу сурәдә әгл вә шүрур саһибләринә бәхш етдији немәтләри ачыгламаг мәгамындадыр.
3.Әр-Рәһман сурәсинин 31-ҹи ајәсиндәки “сиглан” (ики ағыр јүк, инсан вә ҹинләр) ифадәси, һәмин сурәнин 26-ҹы ајәсиндә “ма” (шеј) сөзүнүн әвәзинә “мән” (кәс) әвәзлијининин ишләнмәси, һәмчинин диҝәр ајәләрдә хүсусилә, сурәсинин 14, 15, 33, 35 вә с... ајәләриндә “Белә олдугда Рәббинизин һансы не’мәтләрини јалан саја биләрсиниз?!” - кәлмәсинин тәкрары ајәнин динләјиҹисинин кимләр вә ја олдуғуну, хүсусилә “(Јер) үзүндә олан һәр кәс”дән һәдәфин кимләр олдуғуну ачыглајыр; чүнки, Гуранда “сиглан” сөзү ҹин вә инсан мәнасында ишләниб. “Мән” сөзү исә әгл вә фикр саһиби мәнасында ҝәлиб.
4.Рәвајәтләрдән бириндә Ҹабир ибн Әбдуллаһ Ислам Пејғәмбәриндән (с) нәгл едир ки, ајәдә мүхатәб инсан вә ҹинләрдир вә Ислам Пејғәмбәри (с) ҹамаата бујурду: “Белә олдугда Рәббинизин һансы не’мәтләрини јалан саја биләрсиниз?!” -ајәсинин ҹавабыны ҹинләр сиздән даһа јахшы верир.
5.Ҹинләрин јер үзүндә јашамасы һаггында чох дәлил вә шаһидләр мөвҹуддур. Мәсәлән, мүхтәлиф фәрдләрин ҹинләрлә әлагә вә мүшаһидәләри, һәзрәт Сүлејман (ә) васитәси илә ҹинләрин рам едилмәси вә јер үзүндә онлардан ишчи кими истифадә етмәси вә с....гејд етмәк олар; һәмчинин, бир чох рәвајәтләрдә онларын јашајыш јерләринин сәһралар вә инсанларын аз олдуғу јерләрдә олмасы исбат олунур вә ҹин вә нәснас әһлинин јер үзүндә јашамалары ашкарҹасына дејилир. Әлбәттә, гејд олунмуш ајә јер үзүндә вә диҝәр планетләрдә јалныз инсан вә ҹинләрин јашамаларына дәлаләт етмир, диҝәр варлыгларын олмамасыны да демир вә бу һагда хүсуси бәһсә еһтијаҹ вар.
6. Ајәнин тәфсир вә мәгсәди һаггыныда мүхтәлиф нәзәријјәләр вар ки, суалын сон гисмәтинә ҹаваб вериләндә бу һагда мәлуматлардан истифадә едиләҹәк.
7. Имкан аләминин мүтләг шәкилдә мәһв олмасы, маддә вә ҹисмләр аләминин өлүм вә һәлакы, дүнјанын вә дүнја һәјатынын мәһв олмасы, әсәрләринин арадан ҝетмәси, јахуд варлыг аләминдәки мөвҹудатларын затән мәһв олмасы мөвзусу алимләр арасында мүхтәлиф нәзәријјәләрлә арашдырылан мәсәләләрдәндир. Бахмајараг ки, әгли вә нәгли дәлилләрә әсасән варлыгларын, хүсусилә мүҹәррәд варлыгларын мүтләг шәкилдә арадан ҝетмәси вә фани олмасы гејри-мүмкүн олан бир ишдир.
8. Фәна сөүзүнүн мәна вә мәфһумуна диггәт етмәклә (јохлуг, дәјишиклик, мәһв олмаг, сонлуг вә гуртармаг, һәлл олмаг вә мәһв олмаг, көһнәлмәк, сурәтин дәјишмәси вә фајдаланмагдан хариҹ олмаг вә саир..), ајәләрә, рәвајәтләрә, ирфани мүшаһидәләр вә әгли дәлилләрә әсасән демәк олар ки, бу сөз ән чох јениләшмәк, дәјишмәк, мүҹәррәд олмаг вә с.. мәналарында ишләнир вә белә олан һалда кулли аләмдә һәр ан фанилик, тәвәллүд, һәрәкәт вә сејр, башланғыҹ, гүруб, доғум вә с.. вар вә һәр ҝөз гырпымында јохлуга чеврилир вә јенилик иҹад олур.
9. Әшјанын мәһви вә фанилији, имкан аләминин варлыгларынын фәрглији вә мәһви Аллаһ-тааланын сонсуз фејз, еһсан вә вүҹуду, кәрамәт вә ҹәлаләти олмадан мүмкүн дејилдир. “Фәни едән вә өлдүрән”, “јарадан вә дирилдән” адлары, варлыг аләминдә өлүм вә дирилмәјин тәһәггүг тапмасындан башга бир шејлә ачыгланмаз.
Бу һаванын сују бир нечә дәфә дәјишилди,
Ајын вә улдузларын әкси дүшдү.
10. Әр-Рәһман сурәсинин диҝәр ајәсиндә ҝәлән - “Ҝөјләрдә вә јердә ким варса, (һамысы) Ондан (рузи, мәрһәмәт вә мәдәд) диләјәр. О, һәр ҝүн (һәр ан) бир ишдәдир (бирини өлдүрәр, бирини дирилдәр; аҹизә көмәк, залымыа ҹәза верәр; биринин дуасыны гәбул едәр; биринә мәрһәмәт әта едиб диҝәринә ҹәза верәр. Бир ишлә мәшғул олмаг Ону диҝәриндән јајындырмаз).” Вә башга бир ајәдә ҝәлән - “Мәҝәр Биз илк јарадылышдан аҹизми галдыг?! Хејр! (Еләҹә дә Гијамәт ҝүнү өлүләри дирилтмәкдән аҹиз галмајаҹағыг!) Онлар јени јарадылыш (тәкрар дирилмә) барәсиндә шәкк-шүбһә ичиндәдирләр!”, һәмчинин, диҝәр бир ајәдә ҝәлән –“(O ҝүн) дaғлaрa бaxыб oнлaры дoнмуш (һəрəкəтсиз дурмуш) зəнн eдəрсəн, һaлбуки oнлaр булуд кeчдији кими кeчиб ҝeдəрлəр. Бу, һəр шeји бaҹaрыглa (јeрли-јeриндə) eдəн Аллaһын ҝөрдүјү ишдир. Һəгигəтəн, O, eтдијиниз (бүтүн) əмəллəрдəн xəбəрдaрдыр!” - кими ајәләрин мәналарыны әввәлдә гејд олунмуш суалдан әлә ҝәлән мәтләбә шаһид вә сәнәд кими ҝәтирә биләрик.
Суалын ҹавабында әввәлҹә Әр-Рәһман сурәсинин 25 вә 26-ҹы ајәләрин тәрҹүмәсинә диггәт едәрик, даһа сонра исә үч гисмәтдә суалын ҹавабыны верәҹәјик;
Бириҹи гисмәт; Бу гисмәтдә ајәдә гејд олунмуш “мән әләјһа” (һәр кәс варса) ифадәсиндән мәгсәдин нә олдуғуна дәлаләт едән шаһид вә сәнәдләрә ҹаваб вериләҹәк; һәмчинин, ҹинләрин дә јер үзүндә јашамасы һаггында мәтләбләр тәгдим олунуҹагдыр.
Икинҹи гисмәт: Бу гисмәтдә Әр-Рәһман сурәсинин 26-ҹы ајәсиндә ҝәлмиш фәна сөзүнүн лүғәтдә ишләдилән мәналары вә бу ајәнин тәфсириндә мүфәссирләрин нәзәрләрини ачыглајаҹағыг.
Үчүнҹү гисмәт; Бу гисмәтдә ајәдә “аләмин дәјишмәси вә тәзәләнмәси” мәнасына дәлаләт едән дәлил вә шаһидләр һаггында бәһс олунаҹаг;
Аллаһ-таала Әр-Рәһман сурәсинин 25 вә 26-ҹы ајәсиндә бујурур: “(Јер) үзүндә олан һәр кәс фанидир (өлүмә мәһкумдур). Анҹаг әзәмәт вә кәрәм саһиби олан Рәббинин заты багидир.” [1]
Јер үзүндә шүур вә ағыл саһиби олан һәр бир ҹанлы фанидир вә мәһв олаҹаг вә с... Әлбәттә, бу ајәдә ачыг ашкар јер күрәсиндән ад апарылмамышдыр. Амма, әввәлки ајәләрин үмуми мәнасындан әлә ҝәлир ки, ајәдәки “әләјһа” әшарә әвәзлији јер күрәсинә гајыдыр. Јахуд, Аллаһ-тааланын үмүми ајәләрдә ағыл вә шүур саһибләринә әта етдији немәтләри сајмасындан да белә бир мәнаны дәрк етмәк мүнасибдир.[2]
Биринҹи гисмәт; ајәдә “мән әләјһа” (үзәриндә нә варса) ифадәсиндә мәна нәдир?
Јер үзүндә кимләрин јашамасы вә кимләрин ағыл вә шүур саһиби олмалары һаггында Гуранын тәфсирчиләри тәрәфиндән мүхтәлиф нәзәријјәләр верилмишдир. Әр-Рәһман сурәсинин үмуми ајәләриндә, хүсусилә, ““Белә олдугда Рәббинизин һансы не’мәтләрини јалан саја биләрсиниз?!”- ајәси; 14 вә 15-ҹи ајләрдә бујурдуғу: “Инсаны (Адәми) сахсы кими (тохундугда сәс чыхардан) гуру палчыгдан О јаратды. (Ҹинләрин әҹдады) ҹанны да түстүсүз (тәмиз) оддан О, хәлг етди.” – сурәнин 31-ҹи ајәсиндә бујурдуғу: “Еј ағыр јүк (мүкәлләфијјәт) алтында оланлар (јахуд јерә ағырлыг верән ҹинләр вә инсанлар)! Сизинлә дә (лајигинҹә) мәшғул олаҹағыг (әмәлләринизин һагг-һесабыны мүтләг чәкәҹәјик).” – ајәсиндәки “сәгәлан” (ики ағыр јүк саһиби)ндән сөз ачылдығына вә Гуранда ики ағыр јүк ифадәсиндән мәгсәдин ҹин вә инсан олдуғуна ишарәдир.[3] Һәмчинин, һәмин сурәсин 33 вә 35-ҹи ајәләриндән ашкарҹасына мәлум олур ки, рәһман вә рәһим Аллаһ инсан вә ҹинләрдән сөз ачыб, онлара әта олунмуш немәтләрин ачыгланмасы мәгамындадыр. Она ҝөрә дә бујурур: ““(Јер) үзүндә олан һәр кәс (мән)” вә бујурмур ки, “(Јер) үзүндә олан һәр шеј (ма)”. Чүнки, әрәб дилиндә “мән” кәлмәси ағыл вә шүур саһибләринә аиддир, “ма” кәлмәси исә белә бир мәнаны чатдырмагда аҹиздир.
Бүтүн бу дејиләнләрдән әлавә, Ҹабир ибн Әбдуллаһын Ислам Пејғәмбәриндән (с) нәгл етдији рәвајәтдә һәмин сурәдәки ајәнин, јәни - “Белә олдугда Рәббинизин һансы не’мәтләрини јалан саја биләрсиниз?!” ајәсиндән мәгсәдин инсан вә ҹинин олмасы тамамилә ајднылашыр вә бизим дедикләримизә ачыг-ајдын бир дәлилдир.[4]
Һәмин сәбәбдән әксәр тәфсирчиләр нәзәријјәләриндә ашкар билдирмишләр ки ајәдәки “мән әлјәһа” (јер үзүндә ким варса) ифадәсиндән мәгсәд инсан вә ҹиндир.[5] Амма ҹинләрин јер үзәриндә јашамасы һансы дәлил вә шаһидә әсасланмасы һаггында чохлу сәнәд ҝәтирмәк вә бәһсләр етмәк олар. Биз онлардан бәзиләрини нүмунә үчүн гејд едирик;
1.Мүхтәлиф шәхсләрин ҹинләри јер үзүндә мүшаһидә етмәләри вә онларла әлагәләринин олмасы;
2. Һәзрәт Сүлејман пејғәмбәрин (ә) ҹинләри рам етмәси (Нәмл сурәси, 17) вә Билгејсин тахтынын она ҝәтирилмәси (Нәмл сурәси 38, 39), бәзи ҹинләри ҝөзүнүн өнүндә онун үчүн ишләмәси (Сәбә сурәси 12), бәзи шејтанларын (шејтанлар ҹиндәндир)[6] бәнналыг вә үзҝүчүлүјү (Сәд сурәси 27), вәһјә вә Гурана гулаг асмалары (Ҹин сурәси 1; Әһгаф сурәси 29, 31, 32) вә с..
3. Бир чох рәвајәтләрдә ҹинләрин јашајыш јерләринин сәһралар вә инсанларын аз олдуғу јерләрдә олмасы исбат олунур вә ҹин тајфасынын јер үзүндә јашамалары ашкарҹасына ачыгланыр. О ҹүмләдән, Мүфәссәлин Имам Багирдән (ә) вә онун да Әмирәл-мөминин Әлидән (ә) Һәзрәт Адәмдән (ә) әввәл јер үзүнә олан мәхлугатлар һаггында бујурдуғу рәвајәтдә нәгл едир: “... Елә ки, Аллаһ-таала Адәми хәлг етмәк истәди ....сонра мәләкләрә деди ки, јер үзүндә мәним хәлг етдијим ҹин вә нәснас тајфасына бахын! Онларын Мәнә олан итаәт вә әмәлләриндән разысынызмы? .....”[7] Бу рәвајәтдә ашкарҹасына гејд олунур ки, ҹин вә нәснас тајфасы јер үзүнүн сәкинләриндәндир.[8] Бир чох рәвајәтләр исә ашкарҹасына ҹинләрин сәһраларда вә вадиләрдә мәскән салыб јашамаларына дәлаләт едир вә мөвзунун узанмамасы ҹәһәтиндән биз онлары ачыгламырыг. Белә рәвајәтләрдән ҹинләрин һаггында мәлумат әлә ҝәтирмәкдән өтрү ҹин һаггында олан рәвајәт вә китаблара мүраҹиәт едә биләрсиниз.[9]
Ону да гејд етмәк лазымдыр ки, гејд олунмуш ајә, башга планетләрдә инсанларын вә диҝәр варлыгларын јашамалары һаггында һеч бир шеји исбат вә инкар етмир.[10] Буна бахмајараг, һәр һалда, фәна вә мәһв олмаг имкан аләминдә чох ҝениш бир саһәни әһатә едәҹәкдир.
Икинҹи гисмәт; ајәнин мәнасы;
Фәна сөзү лүғәтдә мүхтәлиф мәналарда ишләниб. Мәсәлән, арадан ҝетмәк, јохлуг, мәһв олмаг, тамамланмаг, гәт олмаг, һәлл олмаг, сонлуг, өлүм, тез кечмәк, көһнәлмәк, гоҹалмаг, дәјишмәк, башга шәклә дүшмәк, бир шејин истифадә олунмаг вә фајдаланмаг габилијјәтинә малик сифәтдән хариҹ олмасы вә с.... [11]
“Күлли мән әләјһа фан” (Јер үзүндә һәр кәс варса фанидир) ајәсинин тәсири һаггында тәфсирчиләр арасында мүхтәлиф нәзәријјәләр вар ки, о һагда бәһс ачыб арашдырма апармаға бу мәгаләдә фүрсәт јохдур, амма суалын сон гисмәтинә ҹаваб олараг бу мөвзуда бир нечә мәсәләни гејд едәҹәјик;
А) Ајәдә мүтләг шәкилдә (бүтүн ҹисмләр вә ҹанлы варлыгларын) хүсусилә инсан вә ҹинләрин мәһв вә өлүмүндән хәбәр верир, һаләтин јер үзүндә јахуд, диҝәр планетләрдә вә ҝөјләрдә јашајанлара мүнһәсир олмасына да дәлаләт етмир. Бу нәзәријјәнин исбатына чохлу Гуран ајләри вә рәвајәтләри шаһид кими гејд етмәк олар; мәсәлән,
“Һəр бир кəс (ҹaнлы) өлүмү дaдaҹaгдыр.”[12], “Әввәл дә,
: کیف فهم ان المراد من )من علیها فی الآیة 26 من سورة الرحمن( هو الانس و الجن؟ أو کیف نعلم بان الجن موجودون علی الارض؟ 
: از چه دلایل و شواهدی میشود فهمید، منظور آیهی 26 سورهی الرحمن که میفرماید: «کل من علیها فان»، انس و جن هستند؟ 
: Darimana diperoleh bukti-bukti sehingga dipahami bahwa maksud ayat 26 surah al-Rahman adalah jin dan manusia, atau jin yang hidup di muka bumi dan sebagainya dengan memperhatikan pelbagai indikasi ayat-ayat al-Qur’an. 
: Dari mana bukti-bukti diperolehi sehingga dapat difahami bahawa maksud ayat 26 surah al-Rahman adalah jin dan manusia, atau jin yang hidup di muka bumi dan sebagainya dengan memperhatikan pelbagai petunjuk ayat-ayat al-Qur’an. 
: کن دلائل سے معلوم هوسکتا هے که سوره الرحمن کی آیت نمبر ٢٦ سے مراد انس و جن هے اور یا جنات زمین پر زندگی کر تے هیں اور یا. . . اس قسم کے دوسرے مسائل ، اور کن قرائن کے پیش نظر قرآن مجید کی آیات سے اس سلسله میں استفاده کیا جاسکتا هے؟
