Ətraflı axtarış
Baxanların
6432
İnternetə qoyma tarixi: 2007/12/27
Sualın xülasəsi
Qədir hədisini isbat edən hansı sənəd və mənbələr vardır?
Sual
Qədir hədisini isbat edən hansı sənəd və mənbələr vardır?
Qısa cavab

Qədir hadisəsi və o gündə Əli (əleyhis-salam)-ın Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in canişini və xilafəti ünvanı ilə təqdim edilməsi elə əzəmətli bir hadisədir ki, o tarixi hadisəni səhabələrdən 110 nəfər nəql etmişlər. Əlbəttə, bunun mənası o deyildir ki, o həzrətin bu xütbəsinə şahid olan böyük sayılı camaatın yalnız həmin miqdarı hadisəni nəql etmişlər; xeyr, əhli-sünnətin mötəbər kitablarında səhabələrdən bu hadisəni nəql edən yalnız bu sayda insanların adı qeyd olunmuşdur.

Ətreaflı cavab

Qədir-xum hadisəsi və o gündə imam Əli (əleyhis-salam)-ın  Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in canişini və xəlifəsi seçilməsi elə əzəmətli bir hadisədir ki, bu tarixi hadisəni o həzrətin səhabələrindən 110 nəfər nəql etmişlər! Əlbəttə, bu o mənaya deyildir ki, Peyğəmbərlə yanaşı və bu hadisənin şahidi olan böyük saylı insanların yalnız həmin qədəri bu hadisəni nəql etmişlər. Əksinə, bunlar yalnız əhli-sünnətin mötəbər  kitablarında bu hadisəni nəql edən səhabələrin adıdır.

Qədir-xum hadisəsini nəql edən 110 nəfər səhabədən bəziləri: Əbu Bəkr ibni Əbi Qühafə, Ömər ibni Xəttab, Osman ibni Əffan, Təlhə, Zübeyr, Əbdüllah ibni Cəfər, Abbas ibni Əbdül-Müttəlib, Əbdüllah ibni Abbas, Əbu Əyyub Ənsari, Əbu Zər Ğifari, Salman Farsi, Əbu Qütadə, Əbu Hüreyrə, Zeyd ibni Ərqəm, Üdey ibni Hatəm, Səhl ibni Hənif, Həssan ibni Sabit və s... (Qadınlardan isə) Fatimeyi-Zəhra (əleyha salam), Ümmü Sələmə, Aişə, Ümmü Hani, Həmzənin qızı Fatimə və sair.[1]

Səhabələrdən sonra tebeindən də 84 nəfər, o cümlədən də Əbu Raşid, Əbu Səlmə, Əbu Süleyman, Müəzzin Əbu Saleh və s. bu hədisi qeyd etmişdir.[2]

Sonrakı əsrlərin alim və mühəddisləri də bu əbədi əsərin qorunub saxlanması üçün çox çalışmış və hər bir əsrdə bu dəyərli hədisi əvvəlki ravilərdən çox dəqiq şəkildə alaraq sonrakılara təqdim etmişlər.

Hicrətin ikinci əsrində sünnü alimlərindən 56 nəfər, üçüncü əsrində 92 nəfər, dördüncü əsrində 43 nəfər, beşinci əsrində 24 nəfər, altıncı əsrində 20 nəfər, yeddinci əsrində 21 nəfər, səkkizinci əsrində 18 nəfər, doqquzuncu əsrində 16 nəfər, onuncu əsrində 14 nəfər, on birinci əsrində 12 nəfər, on ikinci əsrində 13 nəfər, on üçüncü əsrində 12 nəfər və on dördüncü əsrdə 21 nəfər Qədir hədisini nəql etmişlər ki, bu şəxslərin məcmusu üç yüz altmış nəfərə çatır.[3]

Qədir hədisinin əbədiyyətinə dair digər bir şahid əhli-sünnət alimləri tərəfindən hədisin nəql olunması, sənədi və məzmunu ilə əlaqədar yazılan müstəqil kitablardır. O cümlədən:

1. Böyük islam tarixçisi Əbu Cəfər Təbəri (310-cu ildə vəfat edib) “Əl-vilayətu fi turuqi hədisil-Qədir” adlı kitabında bu hədisi yetmişdən artıq yolla Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-dən nəql etmişdir.

2. İbni Üqdə adı ilə məşhur olan Əbul-Abbas Əhməd ibni Məhəmməd Həmdani (333-cü ildə vəfat edib) “Əl-vilayətu fi turuqi hədisil-Qədir” adlı kitabında Qədir hədisini yüz beş nəfərdən nəql etmişdir.

3. Cəhani adı ilə məşhur olan Əbu Bəkr Məhəmməd ibni Ömər Bağdadi (355-ci ildə vəfat edib) “Mən rəva hədisə Qədir-xum” adlı kitabında Qədir hədisini Peyğəmbərdən 125 yolla nəql etmişdir.

4. Əbu Ğalib Əhməd ibni Məhəmməd Razi (368-ci ildə vəfat etmişdir), Möhsün ibni Hüseyn Nişapuri Xəzai, Əli ibni Əbdür-Rəhman ibni İsa Cərrahi Qənati və məşhur sünnü alimlərindən digər iyirmi altı nəfər “Qədir-xum” hədisi barəsində ayrıca kitablar yazmışlar.[4]

Böyük şiə alimləri də Qədir hadisəsini özlərinin dəyərli kitablarında yazmışlar, o cümlədən: “Ə’yanuş-şiə”, “Əl-ğədir”, “Əl-müraciat”, “Əttəraif”, “Əvalimul-ülum”,  "Biharul-ənvar”ın 37-ci cildi, “Əbəqatul-ənvar” və sairəni qeyd etmək olar.

Əhli-sünnət alimlərinin nəzərində “Təbliğ” ayəsinin nazil olma səbəbi

Əhli-sünnət alimləri “Maidə” surəsinin 67-ci ayəsinin: “Ey Rəsulumuz! Allah tərəfindən sənə nazil olanları çatdır. Əgər bu işi görməsən, Allahın risalətini yerinə yetirməmişsən və Allah səni camaatın (ehtimal verilən təhlükələrindən) qoruyacaqdır” ayəsinin şəni-nüzulunu müxtəlif kitablarda – istər təfsir, istərsə də tarix kitablarında qələmə almışlar. Bu kitablarda olan çoxlu rəvayətlər həmin ayənin “Qədir-xum” günündə Əli (əleyhis-salam)-ın vilayətini bəyan etməklə əlaqədar olmasında aşkar bəyanlara malikdir. Nümunə üçün, bir neçə kitabın adını qeyd edirik:

1. Fəxr Razi özünün təfsir kitabında İbni Abbasdan belə nəql edir: “Təbliğ ayəsi nazil olan zaman Peyğəmbər Əlinin əlindən tutdu və dedi: “Mən hər kəsin mövlasıyamsa, Əli də onun mövlasıdır.” Ömər ibni Xəttab Əli (əleyhis-salam)-la görüşdü və ona dedi:

هـَنـيـئاً لَكَ يـَا بـْنَ اَبِى طالِبٍ، اَصْبَحْتَ مَوْلاىَ وَ مَوْلى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ

“Ey Əbu Talibin oğlu! (Bu məqam) sənə mübarək olsun! Çünki mənim və hər bir mömin kişi və qadının mövlası (rəhbəri) oldun!”[5]

2. İbni Kəsir Dəməşqi də həmin ayənin Əli (əleyhis-salam)-ın şənində və Qədir-Xumda Peyğəmbər tərəfindən oxunan xütbənin ardınca nazil olmasını təsdiqləmişdir.[6]

3. Şeyx Məhəmməd Əbdüh öz təfsirində “Təbliğ” ayəsinin izahında Əbu Səid Xüdridən nəql edir ki, bu ayə Qədir-xum günündə Əli (əleyhis-salam)-ın barəsində nazil olmuşdur. O, sonra Bəra ibni Azibdən nəql edir ki, “Mən hər kəsin mövlasıyamsa, Əli də onun mövlasıdır” hədisini Peyğəmbər demişdir.[7]

4. Süyuti “Əddurul-mənsur” kitabında “Təbliğ” ayəsinin izahında yazır: Əbu Səid Xüdri demişdir: “Bu ayə Qədir-xum günündə Əli ibni Əbi Talib (əleyhis-salam)-ın şənində nazil olmuşdur!”[8]

 


[1] İbni Şəhraşub, “Mənaqib” kitabında (3-cü cild, səh. 25-də) 110 nəfərin hamısının adını qeyd etmişdir. Həmçinin Əllamə Əmini (rəhmətullahi əleyh) “Əl-qədir” kitabında (1-ci cild, səh. 14-də) həmin yüz on nəfər səhabənin adlarını əlifba sırası ilə qeyd etmişdir.

[2] “Əl-qədir”, 1-ci cild, səh. 120-151

[3] Yenə orada, 1-ci cild, səh. 70-151

[4] Yenə orada, səh. 152-157

[5] Fəxr Razi “Təfsiri Kəbir”, 12-ci cild, səh. 42

[6] “Əl-bidayətu ən-nihayə”, İbni Kəsir, 5-ci cild, səh. 180-189

[7] “Əl-mənar” təfsiri, 6-cı cild, səh. 463-465

[8] “Əddurul-mənsur” təfsiri, 2-ci cild, səh. 598, “Gəncnameye imam Əli (əleyhis-salam)” kitabından iqtibas:  “Qədir və vilayət” hissəsi

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Doğrudur ki, şiə alimləri deyirlər: Peyğəmbər Ayişənin altı yaşında olanda onunla zifaf etmək istəyirdi?
    8818 تاريخ کلام 2012/10/04
    Bizim ixtiyarımızda olan hədis və tarix bənbələrinə əsasən bu cür məsələylə qarşılaşmamışıq bəlkə bizim rəvayətlərdə gəlmişdir ki, həddi buluğdan əvvəl olan zifaf haramdır[1] və Peyğəmbərin (s) Ayişəylə zifafı barəsində olan rəvayətlərimizdə Ayişənin on yaşı olduğunu bildirir.[2] Bundan əlavə bu ...
  • Bəhaiyyət və onların tarixi barəsində izah verin?
    6577 Qədim kəlam 2010/11/10
    Bəhaiyyət firqəsinin yaradanı, Mirzə Hüseyn Əli Nuridir. Əli Məhəmməd babın zühurundan sonra, Molla Hüseyn Bəşrəviyyənin təbliği nəticəsində babi oldu və onun iddialarına iman gətirdi. Babın ölümündən və babın yerinə seçilən qardaşı "Sübhi əzəl"ə itaətsizlikdən sonra, iddia etdi ki, o babın zühur vədəsi verdiyi şəxsdir. (mən yəzhərəhullah). Belə iddialar hər gün ...
  • Oruc tutmağın insana nə kimi tərbiyəvi təsirləri vardır?
    7064 Əməli əxlaq 2012/04/09
    Oruc tutmaq nəfsi saflaşdırmaq və rəzalət sifətləri özündən uzaqlaşdırmaq üçün bir növ məşq, insanın öz nəfsinə hakim kəsilməsi və nəfsani istəklərlə mübarizə üçün münasib bir yoldur. Oruc tutmağın ictimai və fərdi yönlərdə fiziki faydalarından əlavə, mənəviyyatı qurmaqda çoxlu tərbiyəvi təsir və faydaları da vardır. O ...
  • Zehn və zəkanın maddi və mənəvi güclənməsi üçün olan yolları ayə və rəvayətlərdən açıqlayın.
    13102 Əməli əxlaq 2011/07/02
    Bəzi işlər ki, hafizə və düşüncənin güclənməsində təsir qoyur bir çox dəstəyə bölünür: A: Mənəvi işlər: 1.             Allahı yad etmək (şəri vəzifələrə əməl etmək və ibadfətləri yerinə yetirmək xüsusiylə də namazı ilk vaxtında qılmaq). ...
  • Şeytanın nəfsi-əmmarə ilə fərqi nədir?
    12956 Əməli əxlaq 2011/09/07
    İnsanın həqiqi mahiyyəti – onu nəfs adlandırırlar – müxtəlif qat və şaxələrdən ibarətdir. Qurani-Kərimdə onun üç mərtəbəsinə (əmmarə, ləvvamə və mütməinnə) işarə olunmuşdir.Nəfsi-əmmarənin mənası budur ki, heyvani meyllər insana hakim olur. O elə bir halətidir ki, nəfs həmişə insana pisliklər və şəhvanı istəklərinin tələbini yeinə yetirmək fərmanı verir.Şeytana ...
  • Şirk nədir?
    14185 Qədim kəlam 2011/05/05
    "Şirk" lüğətdə nisbət (pay) qərar vermək və Quran terminində isə şirkdən məqsəd, şərik, oxşar və Allah- Taalaya onun kimi başqa bir varlığı qərar verməkdir və bunun qarşılığında isə "Hənəfiyyət"- dir. "Hənif" yəni bərabərliyə meyilli olmaq, odur ki, tövhid yolunun davamçıları şirkdən üz çevirərək, əsl mənbəyə üz tutmuşdurlar və bunlara hənif ...
  • Qadın məhkəmədə hakim ola bilərmi?
    6955 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2011/06/18
    Din alimləri və mütəxəssisləri bu mövzuda bir araya gəlməmişdirlər. Yəni bu mövzu barəsində müxtəlif nəzərlər irəli sürmüşlər. bunu da qeyd edək ki, bu məsələ İslam dininin zəruri və fundamental inancları sırasında deyildir. Qadının hakim olması ilə müxalif olan kəslər icmaya və hədislərə əsaslanırlar. Amma bu ...
  • Zürarənin şəxsiyyəti və mövqeyi İmamların yanında necə idi?
    6884 تاريخ بزرگان 2012/02/15
    Zürarə İmamların yanında böyük mövqe və dərəcəsi olan səhabələrdəndir. O icma- əshabından biri yayılır ki, İmamlar (ə) -ın əshabı onun düz danışmağını hamısı qəbul edir. Onun pislənməsində rəvayətlər olsa da, amma rəvayətləri bir yerə cəm edib və son nəticəni alanda, onun İmamlar (ə)- ın əshabının ən böyüklərindən biri ...
  • İmam Xumeyninin (rəh) nəzərində xoşbəxtlik və bədbəxtliyin mənbəyi nədir?
    6273 Əməli əxlaq 2012/10/03
    İmam Xumeyni (rəh) İslamşunas və arif bir şəxs olaraq, insanlar və cəmiyyətlərin xoşbəxtliklərinin hamısının mənbəyini, onların Allaha diqqət edib və Onun əmrlərini icra etmək üçün çalışmaqda bilir. Bunun qarşısında, bədbəxtliklərin başlanğıcını onların Allahpərəstlik əvəzinə özünə pərəstişə üz tutub axirət əvəzinə dünyanı ilk hədəf seçmələri zamandır. Əkbəttə, O, ...
  • Bankdan götürülən ribanın hökmü nədir? İslam ölkələri və qeyri İslam ölkələrinin banklarından sələmə götürməyin fərqi varmı?
    9443 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/05
    Qeyri İslami ölkələrdə bank əməliyyatları barəsində böyük inqilab rəhbəri həzrət Ayətullah Xamineyinin fətvası belədir. A). Sələmə vermək haramdır, yəni bankdan borc adı ilə pul alıb və sonradan daha çox məbləğ ödəmək şərtilə, haramdır. Amma o həddə. Amma insan haram iş görməmək üçün, əlavə məbləği ödəməməyi qəsd edə bilər. hərçənd ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163806 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158905 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118685 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111809 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    105428 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92524 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54091 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    49234 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44874 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44327 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...