Ətraflı axtarış
Baxanların
10144
İnternetə qoyma tarixi: 2009/11/10
Sualın xülasəsi
Мәсум Имамларын (ә) вилајәтинә дәлил нәдир?
Sual
Мәсум Имамларын (ә) вилајәтинә дәлил нәдир?
Qısa cavab

Мәсум Имамларын (ә) вилајәтини дөрд дәлиллә сүбута јетирмәк олар: Китаб, сүннә (ганун), әгл вә иҹма.

Сөзләринә мүраҹиәт етмәдән шиә алимәләринин бу бәһсдә иҹма рәји о гәдәр ајдындыр ки һәтта диҝәр мәзһәбләрин дә алимләринин бу иҹмада һеч бир шәкки јохур.

Әгли дәлилә ҝәлинҹә демәк олар ки, бәзиләри, “Лүтф” ганунуну әсас ҝөтүрәрәк бу бәһсдә, Пејғәмбәрин (сәлләллаһу әлејһи вә алиһи вә сәлләм) вә ја Мәсум Имамын (ә) ҹәмијјәтин рәһбәри олмасы буна кифајәтдир – демишләр. Лакин диҝәр бир дәстә алимләр бу дәлили кифәјәт гәдәр билмәмиш, “Һикмәт” дәлилинә әсасланмышлар.

Гурани-Кәримдә Пејғәмбәрин (сәлләллаһу әлејһи вә алиһи вә сәлләм) вилајәтини сүбут едән чохлу дәлилләр вардыр. Ола билсин ки онлардан ән ашкары бу ајә олсун:       النَّبِیُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنفُسِهِمْ Пeјғəмбəр мө’минлəрə oнлaрын өзлəриндəн дaһa јaxындыр.[i]

Мәсум Имамларын (ә) вилајәти һаггында да чох рәвајәтләр мөвҹуддур.   Онлардан ән мәшһуру Имам Садиг (ә)-ын бу ајә һаггында бујурур: (ајә) “Сизин һaминиз (рәһбәриниз, имамыныз)  aнҹaг Аллaһ, Oнун Пeјғəмбəри вə имaн ҝəтирəнлəрдир.” [ii]- Јәни, Гијамәтә кими Әли (әлејһиссалам) вә Онун Мәсум (ә) өвладлары.



[i] Әһзаб сурәси-6

[ii] Маидә сурәси-55

Ətreaflı cavab

Ислам мәдәнијјәтиндә ҹәмијјәтин рәһбәрлијнин зәрурәти мәсәләси гәбул олмасы илә јанышы, бу рәһбәрлјин һеч дә өз-өзүнә кимәсә һәвалә олунмасына гәти шәкилдә етигад бәсләнилмир. Бу һагг јалынз, бәшәрин Халиги вә онун бүтүн еһтијаҹларындан хәбәри олан Аллаһ-таалаја мәхсусдур. Бу сәбәбдән дә инсанлар илк нөвбәдә Аллаһ-тааланын һөкмләрини гәбул едиб Онун бујругларына табе олмалыдырлар.[1] Әҝәр Аллаһ-таала бизә һансыса бир шәхсә вә ја дәстәјә табе олмағымызы әмр етсә биз да буну сөзсүз гәбул едирик. Һәмчинин, әҝәр рәһбәрлик үчүн һансыса бир шәраит бәјан етсә вә ја о шәраит әсасында рәһбәр сечмјәи бизә һәвалә етсә, јенә дә Она табе олмалыјыг.

Гәдимдән бу ҝүнә гәдәр мүсәлманлар бу әгидәдирләр ки Алла-таала үммәтин рәһбәрлјини Ислам Пејғәмбәринә (сәлләллаһу әлејһи вә алиһи вә сәлләм) тапшырмышдыр. О Һәзрәтдән сонра исә Әһли-Бејт (ә) тәрәфдарларынын әгидәсинә ҝөрә рәһбәрлик Пејғәмбәримизин (сәлләллаһу әлејһи вә алиһи вә сәлләм) Әһли-Бејти (ә) олан мәсум Имамлара (ә) һәвалә олунмушдур. Бу мәтләби дөрд дәлиллә сүбута јетирмәк олар: Китаб, сүннә (ганун) әгл вә иҹма.

Сөзләринә мүраҹиәт етмәдән шиә алимәләринин бу бәһсдә иҹма рәји о гәдәр ајдындыр ки һәтта диҝәр мәзһәбләрин дә алимләринин бу иҹмада һеч бир шәкки јохдур. Үмуми шәкилдә белә бәјан етмәк олар ки шиә әгидәсиндә “Имамәт” мәсәләсинин үсулиддиндән һесаб едилмәси она ишарәдир ки Пејғәмбәримиздән (сәлләллаһу әлејһи вә алиһи вә сәлләм) сонра ислам үммәтинә рәһбәрлик О Һәзрәтин пак Әһли-Бејтиндән (ә) олан мәсум Имамларын (ә) өһдәсинә дүшүр. Бу сәбәбдәндә шиә, Пејғәмбәрин (сәлләллаһу әлејһи вә алиһи вә сәлләм) пејғәмбәрлик вә рисаләт мәгамындан әлавә, “имаммәт”[2] мәгамынын да олмасына инаныр.

Пејғәмбәрлик мәгамы, тәквин вә шәриәт аләминдә илаһи сирләрдән аҝаһ олмаглыға аид олур. Рисаләт мәгамы јенә дә пејғәмбәрлијә аид олур ки Аллаһ-таала тәрәфиндән она верилән биликләри инсанларын һидәјәт олунмасы үчүн онлара бәјан еләсин. Имамәт мәгамы исә ҹәмијјәтин рәһбәрлији вә идарә олунмасыдыр.

Әгли дәлилә ҝәлинҹә демәк олар ки, бәзиләри, “Лүтф” ганунуну әсас ҝөтүрәрәк бу бәһсдә, Пејғәмбәрин (сәлләллаһу әлејһи вә алиһи вә сәлләм) вә ја Мәсум Имамын (ә) ҹәмијјәтин рәһбәри олмасы буна кифајәтдир – демишләр. Лакин диҝәр бир дәстә алимләр бу дәлили кифајәт гәдәр билмәмиш, “һикмәт” дәлилинә әсасланмышлар.[3]

Ән гыса шәкилдә “һикмәт” дәлилини белә изаһ етмәк олар:

Әгл, Аллаһ-талланын, мәнәви аләми вә мәады (гајыдыш) исбат етдикдән сонра беләбир нәтиҹә алыр ки, бу дүнјада инсанын һәр бир рәфтарынын онун Ахирәт һәјатында мүәјјән тәсири вардыр. Һәмчинин, әгл, бүтүн бу тәсирләрин кәшф олунуб һансы шәкилдә олмасында өзүнү аҹиз билир. Бу ҹәһәтдән бүтүн аләмләрин халиги вә һикмәт саһиби олан Аллаһ-тааланын һикмәти һөкм едир ки сәадәт јолуну инсанлара ҝөстәрмәкдән өтрү онлара пејғәмбәрләр ҝөндәрсин. Диҝәр тәрәфдән бу ҝөндәрилмишләр инсанлары сәадәтә чатдырмаг вә Илаһи ҝөстәришләри инсаналара чатдырмагда пак вә һәр бир хәтадан, сәһвдән узаг олмалыдырлар. Әгл, исмәт (пак вә хәтасыз) бәһсиндән белә бир нәтиҹәјә чыхарыр ки вәһјин алынмасы вә бәјанында хәтасызлыг олмадығы кими онун диҝәр ҹәһәтләриндә дә хәта сәһвдән узаг олмаглыг лазымлыдыр. Беләликлә, ҝөндәрилмиш рәсул һәјатынын бүтүн саһәләриндә хәта вә сәһвдән узаг олмалыдыр. Бу вахт әгл јенә һөкм едир ки ҹәмијјәтин бүтүн ишләри һәр ҹүр хәта вә сәһвдән узаг олан бир шәхсин ихтијарында олмалыдыр. Нәтиҹәдә, ҝөндәрилмиш рәсулун өзү сөзсүз ки ҝөндәрилән дин тәрәфдән үммәтин рәһбәри вә һакими олмасы зәруридир. Инди дә әгл имәмәт мәгамына бахыр. Имам (ә) Пејғәмбәрин (с) ҝәтирдији пејғамын тәфсирчисидир. Бу охшар ҹәһәтләрлә јенә дә бир нәтиҹәјә ҝәлир. Беләликлә, әгл, Пејғәмбәрә (с) вә Имама (ә) исмәт мәгамыны исбат етдикдән сонра Илаһи һикмәтә әсасән, ҹәмијјәтин вә бүтүн ишләрин рәһбәрлијни дә онларын өһдәсиндә олмасыны вә бу јолун “Вилајәт” (рәһбәрлик) кими ҹәмијјәтдә гәбул олумасыны исбат едир.

Гурани-Кәримдә Пејғәмбәрин (сәлләллаһу әлејһи вә алиһи вә сәлләм) вилајәтини сүбут едән чохлу дәлилләр вардыр. Ола билсин ки онлардан ән ашкары бу ајә олсун:                 النَّبِیُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنفُسِهِمْ Пeјғəмбəр мө’минлəрə oнлaрын өзлəриндəн дaһa јaxындыр.[4]

Ајәнин нәтиҹәси, Пејғәмбәрин (с) мөминләрә һәтта онларын өзләриндән дә јахын вә әзиз оламыны сүбут едир. Бу да онлар өзләри бәрәсиндә бир иш ҝөрмәк истәсәләр Ислам Пејғәмбәри (с) бу ишдә онлардан да үсүтүндүр. Әҝәр бу ишдә Пејғәмбәр (с) онларын әвәзиндән бир гәрар чыхарса мөминләрин етираз етмәјә ихтијарлары јохдур вә Ондан итаәт етмәјә борҹлудурлар. Пејғәмбәрин (с) бу гәрары истәр онларын шәхси јатларына аид олсун, истәрсә дә иҹтимаи Ондан итаәт һамыја ваҹибдир.[5] Бу ајә, һәмчинин Пејғәмбәрин (с) мүсәлманлар үстүндә шәриәт ҹәһәтдән дә мүтләг вилајәтини исбат едир. Чүнки мүсәлманлар бу саһәдәдир ки, өз фәрди ишләри һаггында гәрар чыхара биләрләр.

Ән чох нәгл олунан рәвајәтләрә әсасән, Ислам Пејғәмбәри (с) Гәдир-Хум һадисәсиндә дә һәмин ајәни өзү бәрәсиндә һәмин мөвзуда дәлил кими ҝәтирир. Мүсләманлара хитаб едәрәк бујурур: الست اولی بکم من انفسکم؟   “Мәҝәр мән сизә сизин өзүнүздән дә үстүн дејиләмми?” Ҹаммат буна етираф етдикдән сонра Һәзрәт (с) бујурур: من کنت مولاه فعلی مولاه.  “Мән һәр кәсин рәһбәри вә ағасыјамса, Әли дә онун рәһбәри вә ағасыдыр!”[6] Беләликлә,пејғәмбәрлик үчүн олан вилајәт, имам Әли (ә) үчүн дә вә диҝәр мәсум Имамлара (ә) вилајәти сүбут едир.[7]

Пејғәмбәрлијин вә Имамәтин вилајәтинә (рәһбәрлијнә) башга бир ајә дә дәлаләт едир:

إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعُونَ

“Сизин һaминиз (рәһбәриниз, имамыныз)  aнҹaг Аллaһ, Oнун Пeјғəмбəри вə имaн ҝəтирəнлəрдир. O кəслəр ки, (Аллaһa) нaмaз гылыр вə рүкудa oлдуглaры һaлдa зəкaт вeрирлəр.” [8]

Шиә аләминдә вилајәт бәһсиндә ән јүксәк едигад олан бу ајәдә, вилајәт әввәлҹә Аллаһа мәхсус олдуғу сонра Пејғәмбәрә (с) сонра иман ҝәтирән, намазы бәрпа едән вә рүку һалында зәкат верәнләрә аид едир. Бүтүн бу сифәтләрин заһирдә чох мөминлә аид олмасы еһтималына бахмајараг, шиә вә сүннү тәфсирчиләринин әксәријјәтинин рәјинә әсасән, ајә Әли ибни Әби Талиб (ә) һаггында назил олуб.[9]

Бу ајәдә һеч бир хүсусијјәт гејд етмәдән вилајәт Пејғәмбәр (с) вә мәсум Имамлар (с) үчүн исбат олунур.

Мәсум Имамларын (ә) вилајәти һаггында да чох рәвајәтләр мөвҹуддур.   Онлардан ән мәшһуру Имам Садиг (ә)-ын бу ајә һаггында бујурур: (ајә) “Сизин һaминиз (рәһбәриниз, имамыныз)  aнҹaг Аллaһ, Oнун Пeјғəмбəри вə имaн ҝəтирəнлəрдир.” [10]- Јәни, Гијамәтә кими Әли (әлејһиссалам) вә Онун Мәсум (ә) өвладлары.[11]



[1] Ајәтуллаһ Ҹавад Амули, Влајәти-фәгиһ (Исламда рәһбәрлик) сәһ-29.

[2] Бурда “имамәтдән” мәгсәд ислам үммәтинин рәһбәрлијидир. Имамәтин диҝәр мәнасы исә мүсәлманларын мәсум Имамларын (ә) Аллаһ-таала тәрфиндән онлара верилмиш елмләринднә бәһрәләнмәси мәнасынддыр. Бу дә пејғәмбәрлик мәгамына охшар бир мәгамдәр. Бәзиләри сәһв үзүндән имамәти јалныз бу мүнһәсир едирләр. (Мәһди Һаири Јәзди, Һикмәт вә һөкумәт, сәһ-173-176)

[3] Бәзиләри һеч бир тәһгиг вә ахтарыш апармадан бу мәсәләд фәгәт “Лүтф” гајдасыны әсас тутумушлар. Һалбуки, чох-чох әввәлләр бу гајдаја бәзи ирадлар тутулмуш (мәсәлән, Фәхри Рази кимиләр) вә ҝүман етмишләр ки бу гајданы рәдд етмәклә үмумијјәтлә бу мөвзуда әгли дәлилләрин гапысыны бағламаг лазымдыр. (Мәһди Һаири Јәзди, Һикмәт вә һөкумәт, сәһ-173-176)

4] Әһзаб сурәси-6

[5] Сејјид Казим Һаири, Вилајәтул-әмр фи әсрил-ғејбәт. Сәһ-153.

[6] Әлламә Мәҹлиси, Биһарул-Әнвар,ҹ-37,сәһ-108.

[7] Сејјид Казим Һаири, Вилајәтул-әмр фи әсрил-ғејбәт. Сәһ-153.

[8] Маидә сурәси-55

[9] Сјути, Дүррүл-Мәнсур, 2-ҹи ҹилд, сәһ-293. Әл-Бәһрани, тәфәсирул-Бурһан, 1-ҹи ҹилд, сәһ-479.

[10] Маидә сурәси-55

[11] Үсул-Кафи, 1-ҹи ҹилд, сәһ-288.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163741 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158490 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118615 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111616 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104778 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92398 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54026 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48759 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44759 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44176 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...