Ətraflı axtarış
Baxanların
21159
İnternetə qoyma tarixi: 2012/07/07
Sualın xülasəsi
Xums nədir və hansı yerlərdə aiddir?
Sual
Xums nədir və hansı yerlərdə aiddir? Lütfən, nümunə olaraq izah verin.
Qısa cavab
Xums lüğətdə beşdə bir mənasındadır. Şəri termində isə əkinçilikdən, sənətdən, ticarətdən, təhqiqatdan və ya hər yolla ələ gətirilən gəlirdən beşdə birini Allaha xatir ayrılması və lazımı yerə çatdırılması deməkdir.
Xums İslamda vacib əməllərdən biridir və Quranda onu cihad hökmü ilə birgə gəlmiş[1] və əhəmiyyətinə o kifayət edər ki, Allaha imanla bir yerdə qeyd olunmuşdur. Quranda oxuyuruq:
“(Ey minlər!) Əgər siz Allaha və haqla batilin ayırd edildiyi gün - iki dəstənin bir-birilə qarşılaşdığı gün (Bədr günü) bəndəmizə (Muhəmmədə) nazil etdiyimizə (ayələrə) iman gətirmisinizsə, bilin ki, ələ keçirdiyiniz hər hansı qənimətin beşdə biri Allahın, Peəmbərin, onun qohumqrəbasının, yetimlərin, yoxsulların və müsafirlərindir (pulu qurtarıb yolda qalan yolçularındır). Allah hər şeyə qadirdir! “
Əlbəttə, İslamda digər vacib və mühüm hökmlər o cümlədən, namaz, oruc, həcc və sair Quranda açıqlanmışır. Amma, Quran bu vaciblərin çoxunun əhkamını dəqiqliklə açmamışdır. Xums məsələsi də onun kimi, Quranda çox əhəmiyyətli olmasına baxmayaraq, ümumi şəkildə açıqlanmış amma, təfsilatını İslam Peyğəmbərinə (sələllahu ələyhi və alihi və səlləm) və Onun pak canişinlərinin öhdəsinə qoymuşdur.[2]
Mərce  təqliqlidçiləri (yəni, müctehidlər) tarix boyu ayə və rəvayətlərdə araşdırmalar apardıqdan sonra xumsa aid olan mövzuları dəqiqliklə açıqlamışlır. Onlar yeddi mövzuda vacib olunmuşlardan ibarətdir: 1) işdən, ticarətdən ələ gələn gəlir; 2) mədən (yerdən çıxan dəyərli şeylər); 3) xəzinə; 4) halal malla haram malın qatışması; 6) üzgüçülük vasitəsi ilə dənizin altından ələ gələn cəvahir və qiymətli əşyalar; 7) Zimmi kafirin (müsəlman ölkəsində yaşayan kafirin) müsəlmandan aldığı torpağa (yəni, torpağın puluna)[3]
Amma, adi insanlar arasında ən çox məhşur  ticarət və işlməklə ələ gələn gəlirin xumsu haqqında suallar çox olunur. Alimlər və fəqihlər bu haqda yazırlar:
Hər zaman insan, ticarət və ya müəyyən sənətdən və digər işlərindən müəyyən gəlir ələ gətirsə və bu gəlir özünün və ailəsinin illik xərcindən (təminatından) çox gələrsə, (artıq qalan pula) xums düşür. (yəni, həmin artıq qalan pulun beşdən birini xums kimi Allaha xatir və pak niyyətlə çıxarmalıdır) Və həmin beşdə bir xumsu lazım olan xüsusi yerə çatdırmalı və ya xərc etməlidir.[4] Bu mövzuda daha çox məlumat almaqdan ötrü 690-cı mövzuya (xumsun verilməsi və müctehidlərin icazəsi)  müraciət edin.
Xums verməyə misal olaraq, əgər hər hansı bir işçi özünün ilk hüququ yanvarın 31 də alırsa və növbəti il yanvarın 31-ə qədər hər ay aldığı maaş yalnız, özünün və ailəsinin təminatını ödəyirsə və heç bir şey artıq qalmırsa belə gəlirə xums düşmür. Amma, həmin gəlirdən ilin axırında yəni, növbəti ilin yanvarın 31-də artıq qalarsa, (məslən, banka qoyub, xərc etməyibsə) qənaətlə də olsa, saxlamağına baxmayaraq, bu qalan məbləğdən beşdən bir hissəsini xums niyyəti ilə ayırıb öz təqlid etdiyi müctehidin idarəsinə və nümayəndəsinə çatdırmalıdır. O da bu xumsu, lazım olan şəri yerlərdə xərc edəcəkdir.
 

[1] 690-cı sualdan götürülüb. Ənfal surәsi 41
[2] 898-ci mövzuya baxın
[3]  Tozihul-mәsail (Müşәhhi - İmam Xumeyni) c.2; sәh.7; mәsәlә 1751
[4] Tozihul-mәsail (Müşәhhi - İmam Xumeyni) c.2; sәh.7; mәsәlә 1752
Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163741 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158490 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118615 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111616 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104778 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92398 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54026 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48759 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44759 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44176 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...