Tarixi kitablardan bəzisində bu hadisə ilə bağlı qeyd olunmuş xəbər bundan ibarətdir ki, Müaviyənin xilafəti dövründə İshaqın qızı, gözəllikdə, ədəb və kamalatda məşhur olmuş "Ərinəb" adlı bir möminə xanım yaşayırdı.

Bu dövrdə vəliəhd olan Yəzid ona aşiq və valeh olmuşdu. Amma onunla evlənmək üçün hansısa addım atmazdan qabaq "Ərinən", tanınmış şəxsiyyətlərdən olan, öz əmisi oğlu "Abdullah ibni Salam" ilə evlənmiş və İraqda öz həyat yoldaşı ilə rahat və aramlıqla yaşayırdı.

Müaviyə Yezidin eşqi və vurğunluğundan agah oldu və söz verdi ki, onu arzusuna yetirə. Bu dövrdə Abdullah, Müaviyə tərəfindən İraqda məsullardan (cavabdeh) biri idi. Müaviyə onu İraqdan Şama çağırtdırdı və əbu Hüreyrə və əbu Durda vasitəsiylə ona xəbər verdi ki, istəyir öz qızı ilə onu evləndirsin. Çünki, sənin xəlifə kürəkəni olmaq ləyaqətin var.

Abdullah bu təklifi qəbul etdi. Əbu Hüseyrə və əbu Durda əhvalatı Müaviyəyə xəbər verdilər. Müaviyə əvvəlcədən öz qızı ilə danışmışdı ki, əgər o iki nəfər sənin yanına gələlər və səni Abdullaha istəyələr, razılıq ver! Amma onlara de: "Bir halda razıyam ki, Abdullah öz həyat yoldaşını boşaya". Abdullah, Müaviyənin hiyləsinə aldandı, öz həyat yoldaşını boşadı və Müaviyədən etdiyi vədəyə vəfa etməsini istədi.

Müaviyə cavab verdi: Əgər qızım razılıq verə, qəbul edərəm. O iki nəfər Müaviyənin qızının yanına getdilər və "Ərinəbin" boşanmasını ona dedilər. Müaviyənin qızı cavab verdi ki, gərək bu mövzu barəsində fikirləşəm və məşvərət edəm.

Bir müddət keçdi və "Ərinəbin" iddəsi tamam oldu. Yenidən o iki nəfər Müaviyənin qızının yanına getdilər. Amma o, mənfi cavab verdi və dedi: Bu evlilik mənim məsləhətimə deyil! Sonra Müaviyə əbu Durdanı İraqa göndərdi ki, Yezid üçün "Ərinəbin" elçiliyini edə. Elə ki, əbu Durda İraqa (Kufəyə) daxil oldu, bildi ki, imam Hüseyndə (ə) İraqdadır. İstədi birinci İmamın (ə) xidmətinə yetişə, sonra öz məmurəyyətini yerinə yetirə. İmamın xidmətinə yetişən zaman həzrət (ə) buyurdu: İraqa nə üçün gəlmisən?

Əbu Durda mövzunu İmama (ə) dedi: İmam (ə) buyurdu: Məndə istəyirdim bir nəfəri elçilik üçün "Ərinəbin" yanına göndərim. İndi ki, onun yanına gedirsən, mənim xəbərimi də ona çatdır. Əbu Durda Ərinəbin yanına getdi və İmam Hüseynin (ə) və Yezidin elçilik xəbərini ona çatdırdı. "Ərinəb" onunla hansı elçidən daha yaxşı olması barədə məşvərət etdi. Əbu Durdacavab verdi ki, imam Hüseyn (ə) səninlə evlənmək üçün daha layiqlidir.

İmam (ə) Yezidin verəcəyi mehriyyə miqdarında meyriyyə verərək "Ərinəblı" evləndi.

Şamda olan Ərinəbin keçmiş həyat yoldaşı Abdullah Müaviyənin nifrətinə düçar oldu və Müaviyə onun maaşını kəsdi. Abdullah, Ərinəbin yanında əmanət qoyduğu əlmakını almaq üçün İraqa yollandı və İmam Hüseynin (ə) xidmətinə yetişdi. Öz əmanətini almağı İmama (ə) dedi:

Sonra öz əmlakını almaq üçün keçmiş həyat yoldaşının yanına getdi və əmanətini altı. Onların hər ikisi keçmişi xatırlayaraq təsirləndilər və ağladılar. İmam (ə) bu səhnəni görməklə onlara rəhm etdi və buyurdu: "Ona üç təlaq verdim. Allah! Agahsan ki, onunla göləlliyinə və sərvətinə görə evlənmədim, bəlkə onu öz həyat yoldaşı üçün saxlamağa görə onunla evləndim".

Sonra göstəriş verdi ki, onun mehriyyəsinin hamısını versinlər. Onlar istədilər əşəkkür ünvanında sərvətlərindən İmama (ə) versinlər, amma İmam (ə) qəbul etmədi və buyurdu: Bu sərvətin əvəzində mənə veriləsi olacaq savab daha yaxşıdır. Sonra onlar bir yerdə yaşadılar.[1]

Bu dastanda maneələr vardır ki, onun yalan olmaq dəlilinə işarə edir. Bu maneələrdən bəziləri ibarətdirlər:

1.             Qeyd olunan rəvayət mürsəldir.

Onlar üçün heç bir sənəd yad edilməyib ki, o sənədin vasitəsinə araşdırıla; çünki ibni Qətibə, (Əl- imamət vəs- siyasət kitabının yazıçısı) hicrətin 3- cü əsrinin müəlliflərindəndir və 213- cü ildə Kufədə dünyaya gəlib. İmam Hüseyn (ə) isə hicrətin 61- ci ilində şəhid olub. Buna əsasən ibni Qətibə, imam Hüseynin (ə) şəhadətindən 152 il sonra dünyaya gəlib və bu dastan baş verən vaxt hələ dünyaya gəlməmiş, bu macəranın müasiri olmamışdır. Bunları nəzərə alaraq bu nəticəyə gəlmək olar ki, gərək ibni Qətibə bu dastanı başqalarından nəql edə.

Amma bizim araşdırma aparmağımız üçün ravilərin (rəvayət edənlər) silsiləsini zikr etməyib. Ola bilsin yalançı bir nəfər bu macəranı saxtalıqla düzəldib və ona deyib.

2. Bu dastanda Müaviyə, Abdullah ibni Salam və Ərinəbin arasında vasitəçi ünvanında adı qeyd olunan əbu Durda, tanınmış şəxslərin nəzərinə görə Osmanın hökuməti dövranında dünyadan gedib. (Tarixçilərdən çoxu onun 38 ya 39- cu hicri ilində öldüyünü qeyd ediblər).[2]

3. Məşhur və birinci dəstəli sənədlərdə bu dastandan heç bir xəbər yoxdur. Bu dastanı zikr edən ən məşhur kitab, "Əl- imamət vəs- siyasət" kitabıdır ki, bəziləri onun yazıçısının "ibni Qətibə" olmasında şəkk edirlər.[3]

4. Aşura qiyamından başqa həzrət Əlinin (ə) şəhadətindən sonra imam Hüseynin (ə) İraqa gəlməsi və Mədinəyə getməsinə işarə edən heç bir mötəbər sənəd yoxdur. Amma yuxarıdakı rəvayət Ərinəb macərasının Aşura qiyamından əvvəl olmasını bildirir.

5. Bu dastanda İmam Hüseynin (ə) bir məclisdə, Ərinəbə üç təlaq verməsinə işarə olunur. Amma bir məclisdə üç təlaq vermək bizim şəraitdə düzgün deyil və bir hesab olunur.[4]

6. Təlaqın şərtlərindən biri iki adil şahidin hazır olmasıdır. Quran buyurur: özünüzdən iki adil kişini şahid tutun və şəhadəti Allah üçün (Allaha xatir) yerinə yetirin....)[5] Həmçinin imam Sadiq (ə) buyurur: "Təlaq,ancaq iki şahidin hazır olması ilə caizdir".[6] Amma bu deyilənləri nəzərə alaraq qeyd olunan dastanda bu mühüm şərt riayət olunmayıb və heç bir şahid hazır olmayıb.

Bu maneələrdən hər biri təklikdə kifayət edər ki, bizim bu dastanın düzgünlüyü və səhihliyinə olan etimadımız aradan gedə. Amma hər bir halda, əgər bu rəvayətin sənədi və mətnində olan maneələri nəzərə almayaq və onun səhih olmasını qəbul edək, bu hadisə imam Hüseyn (ə) üçün heç bir eyb və qöqsana səbəb olmaz. Bəlkə o həzrətin (ə) fəziləti, siyasəti, düşüncəsi, mehribanlığı və rəhmətinin nişanəsidir.

İmam Hüseyn (ə) bu işləri ancaq vəancaq ezidin iyrənc və şeytani planlarını bəhrəsizləşdirmək və bir ailənin yaşayışının dağılmasının qabağını almaq üçün edibdir.

Bu tarixi yazılara əsasən imam Hüseyn (ə) bu qadını Müaviyənin çirkin hiylələrindən nicat verir və öz həyat yoldaşını qaytarır. Hətta rəvayət təkid edit ki, imam Hüseyn (ə) buyurdu: "Allah! Agahsan ki, onunla gözəlliyinə və sərvətinə görə evlənmədim" və elə ki, bu qadının keçmiş həyat yoldaşına olan bağlılığından xəbərdar oldu, ona təlaq verdi.

İmam Hüseynin (ə) məzlumdan müdafiə və himayət etməsi məsələsinə çox əlaqəli olduğu bu dastanda gözə çarpır.

Bu nöqtəyə də diqqət etmək vacibdir ki, heç bir mötəbər mənbələrdə Kərbəla qiyamının illətlərindən biri kimi bu hadisəyə işarə olunmayıbdır. Və qeyd olunmayıb ki, Yezid, bu barədə İmam Hüseylə (ə) olan düşmənçiliyinə xatir o həzrətlə (ə) düşmüş ola.

Daha çox agahlıq üçün: "İmamət və siyasət" (Əl- imamət- vəl- siyasət kitabının tərcüməsi) kitabının 212- 216- cı səhifələrinə müraciət edə bilərsiniz.