Please Wait
8780
Aslı ameli
Aslı ameli, fıkıh ilminde kullanılan bir ıstılahdır. Şerri hükmün tayininde şüphe olması durumunda mükellefin ameli vazifesinin açıklandığı kanunlara denir. Bu kanunlar, şerri hükme götürecek delilin bulunamadığı durumlarda geçerlidir. Başka bir tabirle: aslı ameli veya usulü ameli: şerri hükümde şüphe ve kararsızlığa düşen kimsenin ameli vazifesinin tayinidir. Buna göre usulü ameli nin konusu şüphedir. Aslı ameliye fıkıhsal delilde denilmektedir. Fıkıhsal delil zahiri hükmün elde edilmesinde kullanılan delildir. Bu deliller şunlardan ibarettir: beraat, ihtiyat, seçim ve istishab( konu hakkında ki önceki bilgiyi şimdide geçerli saymak).
İçtihadi delil
İçtihadi delil: şerri hükme delalet eden delile denir. Onun bu isimle adlandırışlı içtihadin tarifi münasebetiyledir. Zira bu delil şerri hükmün ne olduğuna delalet etmektedir. İşte bu yüzden bu delili içtihadi delil olarak adlandırmışlardır. Bu delalete içtihadi delil denilmektedir. İçtihadi delil şerri hükmün elde edilmesinde kullanılır. Bu deliller şunlardan ibarettir: Kuran, sünnet, içma(fakihlerin bir konuda aynı görüşte olması) ve akıl.
Aslı ameli ve içtihadi delil arasındaki ilişki
Söylemekte fayda var içtihadi delil ve aslı ameli arasında bir tezatlık söz konusu değildir. Bu ikisi bir birinin uzantısındadırlar. Bütünleyici bir ilişkiye sahiptirler. Zira şerri meselelerde içtihadi delil bulunduğu zaman şüpheye yer yoktur. Böylece aslı amelinin uygulanması söz konusu değildir. İçtihadi delille aslı amelinin karşı karşıya geldikleri durumlarda ya içtihadi delil kesin bir delildir yâda zanni(kesin olmayan) bir delil. Eğer içtihadi delil kesin bir delil ise aslı ameliye yer yoktur. Zira açıklandığı üzere aslı amelinin konusu şüphedir; içtihadi delilin kesin oluşu sebebiyle şüpheye yer kalmaz. Eğer içtihadi delil kesin bir delil değilse burada içtihadi delilin aslı ameliyle karşı karşıya kalması söz konusudur. Burada da usulcülerin geneli içtihadi delilin aslı ameliye mukaddem olduğu görüşündedir. Hatta aslı ameli istishab( konu hakkında ki önceki bilgiyi şimdide geçerli saymak) olsa bile.[1]
[1] Bu konu hakkında daha fazla bilgi edinmek için usul kitaplarına müracaat edin. Örneğin usulü fıkhı muzaffer, kifaye’tul-usulü ağunt horasani.