Please Wait
5959
Rəvayətlərdə gələn şahidlərə diqqət yetirməklə imam Zaman (əleyhis-salam)-ın at və qılıncla qiyam etməsi kinayə mənasını – qəhr və qələbə mənası daşıyır. Necə ki, Quranda deyilən “at ilxılarından olan qüvvə ilə silahlanın” cümləsi insanın güclənərək düşmənə hücum etməsinə səbəb olan hər növ silaha şamildir: istər nizə olsun, istərsə də raket və s. Buna əsasən, at və qılınc dedikdə hər hansı bir ünvan və xüsusiyyət nəzərdə tutulmur ki, hazırkı inkişaf etmiş döyüş silahları müqabilində yetərsiz olduğu təsəvvür olunsun.
Mövzunun aydın olunması üçün gərək əvvəlcə imam Zaman (əleyhis-salam)-ın at və qılınc ilə qiyam edəcəyini göstərən rəvayətləri təhlil edib araşdıraq ki, o həzrətin müasir silahlarla necə qarşılaşması ağlasığan bir məsələ olsun.
Ravi deyir: Mən İmam Sadiq (əleyhis-salam)-ın yanında olanda Müəlla ibni Xüneys o həzrətdən soruşdu: “İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın tutduğu yol və rəftar Əli (əleyhis-salam)-ın üslubunun əksinə olacaqdırmı?” Həzrət buyurdu: “Bəli! Çünki Əli (əleyhis-salam)-ın tutduğu yol (müxaliflərə) minnət qoymaq və onlardan əl çəkmək idi. O həzrət bilirdi ki, özündən sonra şiələr düşmənlər qarşısında məğlub olacaqlar. Lakin Qaim İmam (əleyhis-salam) qiyam edən zaman onlara (müxaliflərə) qarşı qılıncla rəftar edəcək və onları əsir tutacaqdır. Çünki o həzrət bilir ki, özündən sonra şiələri heç vaxt düşmənə məğlub olmayacaqlar.”[1]
Həmçinin, imam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “Həzrət Məhdi qiyam edən zaman Bədr müharibəsində müsəlmanların köməyinə gələn mələklər o həzrətə kömək edəcəklər. Onların üçdə biri ağ ata, üçdə biri əbləq (ala-bula) ata, digər üçdə biri isə qırmızı atlara minmiş olacaqlar.”[2]
Bu rəvayətlərə diqqət yetirməklə aşağıdakı məsələləri araşdırmaq lazımdır:
1. Rəvayətlərdə mövcud olan şahidlərə əsasən “qılıncla qiyamın” mənası qələbə çalmaq və hakim kəsilməkdir. Necə ki, Quranda müsəlmanların düşmənlər qarşısında (hərbi) hazırlığı ilə əlaqədar buyurulur: “Düşmən qarşısında bacardığınız qədər qüvvə və qüdrət tədarük görün (hazırlayın): düşmənlə müharibə üçün təlim görülmüş atlar hazırlayın ki, həm özünüzün, həm də Allahın düşmənlərini qorxudasınız.”[3]
Alimlər ayədəki “min qüvvətin” kəlməsinin təfsirində demişlər ki, “qüvvə” dedikdə məqsəd insanın güclənməsinə və düşmənə hücum etməsinə səbəb olan hər növ silahdır: istər nizə olsun, istər raket, istərsə də başqa şey. Bu ayədə “qüvvə” kəlməsindən istifadə edilməsinin səbəbi bəlkə də bu ola bilər ki, qiyamətə qədər istehsal olunan hər növ müdafiə qüvvəsinə və müharibə (döyüş) silahına şamildir. Çünki Quranın nazil olduğu dövrdə müharibə qüvvəsinin ən böyük nümunəsi ayədə aşkar deyilən döyüş atları idi.
İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın qiyamında atdan istifadə olunması da kinayə mənası daşıyır. Çünki imam Sadiq (əleyhis-salam)-dan nəql olunan rəvayətdə deyilir ki, Bədr müharibəsində iştirak edən (müsəlmanlara kömək edən) mələklər atlara minmiş halda o həzrətin köməyinə gələcəklər. Burada məqsəd Allahın qüdrətidir.
2. Peyğəmbərlər və övliyalar (əleyhimus-salam) ilahi maarifi camaatla çatdırmaqda onların öz əql səviyyələrində danışmağa vəzifəli idilər. İmamın qiyamı barəsində də məhz belə bəyan olunur və camaatın döyüş vasitələri barəsində düşüncə səviyyəsi nəzərə alınır.
İmam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) camaatla, onların əql səviyyəsinə münasib söhbət edir və buyururdu: “Biz peyğəmbərlərə göstəriş verilmişdir ki, camaatla, onların əqli səviyyəsində danışaq.”[4]
Deməli, o dövrdə döyüş vasitələri at və qılıncdan ibarət idi, yeni silah növləri ixtira olunmamışdı. Yeni silahlar barəsində camaatın zehnində təsəvvür olmadığına görə o həzrətin qiyamı belə bəyan olunmuşdur.
İslam mənbələrində gələnlərə uyğun olaraq Allah-taalanın imam Zaman (əleyhis-salam)-a verdiyi ixtiyarlar və imkanlar qılınc və atla bitmir ki, “belə cüzi imkanlarla hazırkı inkişaf etmiş silahlara necə qarşılaşmaq olar?” deyə şübhə yaranmış olsun. Rəvayətlərdə mövcud olan şahidlərə əsasən, hazırkı döyüş sursatlarından o həzrətin hədəflərinin irəli aparılmasında istifadə olunması mümkündür. Çünki Allahın iradəsi bu əsasda olmuşdur ki, haqq-ədalət hökuməti bütün dünya səviyyəsində yalnız o həzrətin vasitəsi ilə bərqərar edilsin. Allah istədiyi işi görür, bəşərə aid olan vasitələrlə Öz hədəfini həyata keçirir.
3. Hazırkı dünyada elm və texnologiyanın inkişafı ilə hər növ müharibə vasitəsi ixtira edilsə də, bəzi ölkələrdə ictimai asayişi bərqərar etmək üçün hələ də ibtidai vasitələrdən: at və qılıncdan istifadə olunur. Buna görə də imamın zühur dövründə inkişaf etmiş silahlara yanaşı at və qılıncdan istifadə edilməsi mümkündür ki, Peyğəmbər dövründə mövcud olan silahları təcəssüm etdirən bir simvol olsun.
[1] Tusi, Məhəmməd ibni Həsən. “Təhzibul-əhkam”, 6-cı cild, səh. 154, hədis 2, “Darul-kutubil-islamiyyə”, Tehran, 1365-ci şəmsi il
[2] Nomani, Məhəmməd ibni İbrahim, “Əl-ğeybət”, səh. 244, hədis 44, “Səduq” nəşriyyatı, Tehran, 1397-ci qəməri il
[3] “Ənfal” surəsi, ayə: 60.
[4] Kuleyni, Məhəmməd inbi Yəqub, “Kafi”, 1-ci cild, səh. 23, hədis 15, “Darul-kutubil-islamiyyə”, Tehran, 1365-ci şəmsi il