Ətraflı axtarış
Baxanların
6254
İnternetə qoyma tarixi: 2011/10/20
Sualın xülasəsi
“Əliyə itaət etmək (Allaha) bəndəlik və xüzu, ona itaətsizlik etmək Allaha küfrdür” hədisi düzdürmü?
Sual
“Əliyə itaət etmək (Allaha) bəndəlik və xüzu, ona itaətsizlik etmək Allaha küfrdür” hədisi düzdürmü?
Qısa cavab

Məzmunu mütəvatir olduğuna görə bu hədis (məzmunca) səhihdir. Yəni bu mənaya çoxlu hədislərdə təkid olunmuşdur. Bu hədisdə deyilən “küfr” islamın müqabilində olan küfr yox, imanın müqabilində olan küfrdür. Aydındır ki, kafirin nəcis olması və s. hökmləri iman müqabilində olan küfrə aid olmur.

Əlbəttə, Əliyə itaət etməməyin bu mənaya olan küfr olmasının səbəbi budur ki, o həzrətin fərmanı və tutduğu yol eynilə haqq-həqiqətdən və Allahın fərmanından ibarətdir, buna görə də hər kəs ona qarşı məsiyət (itaətsizlik) etsə, Allaha məsiyət etmişdir. Bu da imamətin yüksək məqamına görədir.

Ətreaflı cavab

İmam Sadiq (əleyhis-salam)-ın Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-dən nəql etdiyi “Əliyə itaət etmək (Allaha) bəndəlik və xüzu, ona itaətsizlik etmək Allaha küfrdür” hədisi çoxlu mənbələrdə gəlmişdir, lakin zahirən onun əsl mənbəyi mərhum Kuleyninin “Kafi” kitabıdır.[1]

“Hədis səhihdir” deyildikdə məqsəd dəqiq şəkildə aydın deyildir: yəni məqsədin sənəd cəhətindən, yoxsa məzmun və möhtəva cəhətindən səhih olması məlum deyildir. Buna görə də aşağıda biz hər ikisini araşdırırıq.

Hədisin sənəd baxımından araşdırılması.

Mərhum Əllamə Məclisinin buyurduğu kimi, bu hədisin sənədi zəifdir,[2] baxmayaraq ki, bəziləri müvəssəq (mötəbər) hesab etmişlər.[3] Hədisin sənədində olan Səhl ibni Ziyad Adəmini bəziləri zəif adam hesab etmiş, bəziləri isə siqə saymışlar. Hətta Şeyx Tusi (rəhmətullah əleyh) özünün “Rical” kitabında onu siqə hesab etmişdir,[4] amma “Fehrest” kitabında onu zəif insan kimi təqdim edir.[5] Nəcaşi,[6] Kəşşi[7] və ibni Ğəzairi [8] onu zəif bir adam hesab etmişlər. Hədisin sənədində mövcud olan digər bir ravi Yəhya ibni Mübarəkdir ki, onun barəsində xüsusi məlumat yoxdur, yalnız “Təfsiri Qummi” kitabında ondan rəvayət nəql olunmuşdur.[9] Qummi öz təfsirinin müqəddiməsində yazır: “Biz (bu kitabdakı) rəvayətləri öz şeyxlərimizdən və siqə şəxslərdən rəvayət etmişik.”[10] Lakin müəyyən dəlillərə görə o kitabın bütün ravilərinin siqə olması barəsində alimlər arasında ixtilaf gözə dəyir. Hər bir halda, sənədində bu iki ravinin olmasına görə bu hədis sənəd baxımından etimad olunası deyildir.

Hədisin məzmun cəhətindən araşdırılması

Amma əsas məsələ budur ki, görəsən sənədinin zəifliyi ilə belə, bu hədisin məzmunu səhih ola bilərmi? Cavabda demək lazımdır: Hədisin məzmun və möhtəvası təqribən mütəvatirdir və çoxlu hədislərdə bu mənaya təkid olunmuşdur.[11]

Əllamə Hilli (rəhmətullah əleyh) “Müntəha” kitabında yazır: “İmamət dinin əslindən, sütunlarındandır və onun dindən olması zəruri şəkildə məlumdur. Onu inkar edən kimsə Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in (Allah tərəfindən) gətirdiyi şeylərin hamısını qəbul etməmişdir (o həzrətin Allah tərəfindən gətirdiyi şeylərdən biri də Əli (əleyhis-salam)-ın imamətidir) və nəticədə kafir olur.”[12]

Amma diqqət yetirmək lazımdır ki, bu küfrdən məqsəd islamın yox, imanın qarşılığı olan küfrdür. Bu iksi bir-biri ilə fərqlənir. Rəvayətlərdən və böyük islam alimlərin kəlamlarından aydın olur ki, islam, imandan daha ümumi, eləcə də iman müqabilində olan küfr islam müqabilində olan küfrdən daha geniş olub çoxlu insanları əhatə edir. Yəni çox hallarda insan islamı qəbul edə, amma imaməti və vilayəti qəbul etməyə, ona iman gətirməyə bilər. Aydındır ki, kafirin zahiri nəcasət və s. hökmləri imanın müqabilində olan küfrə aid olmur.[13]

Buna görə də mərhum Kuleyni “Kafi” kitabında “islamla iman bir-birindən fərqlidir” ünvanı ilə bir bölmə yazmışdır.[14] Bu bölmənin birinci rəvayətində deyilir: “Qanın hifz olunması (toxunulmazlığı), (müsəlmanla) nikahın halallığı və s. əsərlər islamdan sonra gəlir, amma savab imana görə verilir.”[15]

İmam Baqir (əleyhis-salam) buyurur: “Bir kəs elmi olmadan və ədavət etmədən Əli (əleyhis-salam)-a itaət etməsə, kafir olmaz və islamdan çıxmaz.”[16]

Amma Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in “Əliyə qarşı üsyankarlıq Allaha küfrdür” deyə buyurduğu və bu mənaya olan küfrü Əli (əleyhis-salam)-la müxalifət üçün isbat etdiyi hədisə gəldikdə isə, o həzrət öz kəlamının davamında onun cavabını verərək buyurmuşdur: “(Çünki) Əli sizi haqqa doğru hidayət edər.” Deməli, Allaha qarşı kafir olmaq, Əli (əleyhis-salam)-ın şəxsən özü ilə əlaqədar deyil, haqq-həqiqətin mehvərində dövr edir. Lakin o həzrətin rəftar, danışıq və əməlləri tamamilə haqq-həqiqətlə uyğun olduğundan, islam Peyğəmbəri (səlləllahu əleyhi və alih) “Haqq Əli ilə, Əli də haqq ilədir və o hər tərəfə getsə, haqq da ona doğru üz gətirər”[17] hədisinə dəfələrlə təkid etmişdi.

Deməli, ona itaətsizlik haqq-həqiqət qarşısında itaətsizlik və haqqa itaətsizlik də Allaha qarşı küfr sayılır. Bu da imamətin yüksək məqam, dəyər və əhəmiyyətinə görədir. Bu, ilahi bir məqam, eləcə də ona itaət etmək və fərmanlarını qəbul etmək baxımından Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in malik olduğu bir mənzilətdir. Belə ki, Peyğəmbər məşhur və mürəvatir “Qədir” hədisində buyurmuşdu: مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ “Mən hər kəsin mövlasıyamsa, bu Əli də onun mövlasıdır.”



[1] “Əl-kafi”, 8-ci cild, səh. 116

سَهْلٌ عَنْ یَحْیَى بْنِ الْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ وَ ابْنِ سِنَانٍ وَ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص طَاعَةُ عَلِیٍّ ذُلٌّ وَ مَعْصِیَتُهُ کُفْرٌ بِاللَّهِ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ کَیْفَ تَکُونُ طَاعَةُ عَلِیٍّ ذُلًّا وَ مَعْصِیَتُهُ کُفْراً بِاللَّهِ فَقَالَ إِنَّ عَلِیّاً یَحْمِلُکُمْ عَلَى الْحَقِّ فَإِنْ أَطَعْتُمُوهُ ذَلَلْتُمْ وَ إِنْ عَصَیْتُمُوهُ کَفَرْتُمْ بِاللَّه

[2] Əllamə Məclisi, “Miratul-uqul”, 11-ci cild, səh. 122

[3] “Dirayətun-nur” CD-nə bax

[4] Şeyx Tusi, “Ər-rical”, səh. 387

[5] Şeyx Tusi, “Əl-fehrest”, səh. 228

[6] Nəcaşi, “Ricalun-Nəcaşi”, səh. 185

[7] Kəşşi, “Ricalu Kəşşi”, səh. 566

[8] İbni Ğəzairi, “Ricalu İbni Ğəzairi”, 1-ci cild, səh. 59 və 67

[9] Əl-Qummi, “Təfsiri Qummi”, 2-ci cild, səh. 50

[10] Yenə orada, 1-ci cild, səh. 4

[11] Şeyx Murtəza Ənsari, “Təharət” kitabı, 5-ci cild, səh. 120-123

[12] “Əl-muntəha”, 1-ci cild, səh. 522

اَلْإِمَامَةُ مِنْ أَرْکَانِ الدِّینِ وَ قَدْ عُلِمَ ثُبُوتُهَا مِنَ الدِّینِ ضَرُورَةً، وَ الْجَاحِدُ لَهَا لَا یَکُونُ مُصَدِّقاً لِلرَّسُولِ فِی جَمِیعِ مَا جَاءَ بِهِ، فَیَکُونُ کاَفِرًا

[13] Şeyx Mürtəza Ənsari, “Təharət” kitabı, 5-ci cild, səh. 123-124

[14] “Əl-kafi”, 2-ci cild, səh. 24-28

[15] Yenə orada, 1-ci hədis:

اَلْإِسْلاَمُ یُحْقَنُ بِهِ الدَّمُ وَ تُؤَدَّى بِهِ الْأَمَانَةُ وِ تَسْتَحِلُّ بِهِ الْفُرُوجُ، وَ الثَّوَابُ عَلَى الْإِیمَانِ

[16] “Əl-kafi”, 8-ci cild, səh. 296, 454-cü hədisin daxilində

وَ أَمَّا مَنْ لَمْ یَصْنَعْ ذَلِکَ وَ دَخَلَ فِی مَا دَخَلَ فِیهِ النَّاسُ عَلَى غَیْرِ عِلْمٍ وَ لاَ عَدَاوَةٍ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلَامُ فَإِنَّ ذَلِکَ لاَ یُکَفِّرُهُ وَ لاَ یُخْرِجُهُ عَنِ اْلإِسْلَامِ إِلَى الْکُفْرِ

[17] “Əl-kafi”, 1-ci cild, səh. 293

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163741 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158490 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118615 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111616 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104778 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92398 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54026 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48759 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44759 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44176 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...