«عالم ذر» یا «عالم میثاق»؛ عبارت از زمان، مرحله، صحنه، موطن و یا جهانى قبل این جهان است که خداوند متعال تمام انسان‌هایى را که از صلب حضرت آدم(ع) می‌باشند به صورت ذرّات ریزى خارج نموده و بعد از تعلّق ارواح به آن ذرات، از آنان میثاق و عهد بر ربوبیت خویش و نبوت انبیاى الهى و ولایت ائمه معصومین(ع) را أخذ فرموده است.

در این‌که این أخذ میثاق درجه عالمى و یا چه مرحله‌اى رخ داده و کیفیت آن چگونه بوده است در ابتدا پاسخ روشنى از آیات قرآن کریم به دست نمی‌آوریم، روایات تشییع و تسنن هم با وجود کثرت، نتیجه قطعى و نهایى را به سادگى ارائه ننموده‌اند؛ از این‌رو، آرا و نظریات متفاوتى از سوى مفسران و متکلمان و دانشمندان اسلامى پیرامون عالم ذر بیان شده است که در مجموع، آیات و روایاتى که پیرامون این عالم و میثاق، و خلقت و طینت انسان‌ها در دست‌رس می‌باشند میدان وسیعى راحت بررسى و پژوهش فراهم آورده است، ولى آنچه از مجموعه آیات و روایات و نظریات، نصیب ما می‌گردد؛ چنین است که ذات اقدس اله توفیق معاینه و شهود ربوبیت خویش را به تمام انسان‌ها عطا نموده و هر یک از آنان نوعى معرفت شهودى و حضورى به پروردگار خویش را داشته‌اند، هر چند ممکن است بر اثر اشتغالات، نسبت به این معرفت و شهود دچار غفلت و فراموشى بگردند.

ادله اثبات عالم ذر (یا عوالم ذر) مجموعه‌اى گرانبها از آیات و روایات می‌باشند، که با تدبر و جمع‌بندى آنها درهاى بسیارى به روى مشتاقان معارف الهى باز خواهد کرد.