آخرین پرسش ها و پاسخ ها
-
اسم فاعل و اسم مفعول در ادبیات عرب چگونه ساخته می‌شود؟ و آیا آنها مانند افعال عمل می‌کنند؟
122 صرف و نحواسم فاعل و احکام آن:«اسم فاعل»، اسمى است که ناظر به فاعل افعال است، و آن یا از فعل ثلاثى مجرّد ساخته می‌شود و یا از غیر آن.الف) در صورتی که از فعل ثلاثى مجرّد -با هر وزنی- ساخته شود، صیغه مفرد آن همواره بر وزن «فاعِل» خواهد بود، مانند: ...
-
آیا توصیه به رفتار مسالمت‌آمیز با کفار، تنها ویژه سال‌های آغازین اسلام بود و بعدها نسخ شد؟!
137 حدیثنخست باید گفت؛ «نسخ» در علوم قرآنی، به این معنا است که آیاتی از قرآن کریم، حکم موجود در آیات گذشته را لغو کند. به آیات ناظر به حکم جدید، «آیات ناسخ» و به آیات ناظر به حکم لغو شده، «آیات منسوخ» گفته می‌شود.گفتنی است؛ اصل اولیه در ...
-
عامل در جمع مکسر و موارد مشابه و نیز ضمیرهای ارجاعی به آنها، چه زمانی مذکر و چه زمانی مؤنث‌اند؟
112 صرف و نحونخست باید گفت؛ «جمع مکسر»، صرف نظر از جنسیتش، یا مؤنث حقیقی است و یا میتوان آن‌را در حکم مؤنث در نظر گرفت.از طرفی هنگامی که فعلی به فاعلی نسبت داده می‌شود، آن فعل و فاعل باید از چند جهت، با هم متناسب باشند؛ از این‌رو باید شرایطی در آن ...
-
«ثَلَاثَةُ أَشْیَاءَ یَحْتَاجُ النَّاسُ طُرّاً إِلَیْهَا الْأَمْنُ وَ الْعَدْلُ وَ الْخِصْب».
منظور امام صادق(ع) از «امنیت»، «عدالت» و «فراوانی» در این حدیث چیست؟
137 حدیثامام صادق(ع) در فرازی از سخنانش که برخی شیعیان از آن با عنوان «نثر الدرر» و یا «پراکندن درّها» یاد کرده‌اند، به سه نیاز ضروری و ابتدائی تمام مردم جهان تصریح فرمود که به طور طبیعی حاکمان و مدیران هر جامعه‌ای موظف‌اند با نهایت تلاش خود، آنها را ...
-
معاد جسمانی از باورهای اسلامی است؛ پس چرا امام علی(ع) در مناظره با جاثلیق، برزخ را جایگاه جسم بعد مرگ، و قیامت را جایگاه ابدی روح معرفی می‌کند؟
168 حدیثتعدادی از منابع، روایتی طولانی از گفت‌وگوی امام علی(ع) با یکی از رهبران مسیحی -که با عنوان جاثلیق شناخته می‌شد- را نقل کرده‌اند که در فرازی از آن آمده است:جاثلیق از حضرتشان پرسید، آیا بهشت در دنیا است یا در آخرت؟ دنیا و آخرت ...
-
در ادبیات عربی، اسم مصغر چیست و چگونه ساخته می‌شود؟
137 صرف و نحومیدانیم که در زبان فارسی، برای اعلام کوچک‌بودن چیزهایی نظیر «اتاق» و «بازار»، با استفاده از حروفی مانند «ک» و «چه»، آنها را تبدیل به «اتاقک» و «بازارچه» می‌کنیم.در زبان و ادبیات عرب نیز با انجام تغییراتی در کلمه، به این مقصود دست می‌یابیم.در همین راستا است که در این ...
-
«عَیْبُکَ مَسْتُورٌ مَا أَسْعَدَکَ جَدُّک»؛(تا بخت با تو یار باشد، عیبت از دیده‌ها پنهان است).
آیا این سخن امام علی(ع)، تأثیر بخت و شانس در زندگی انسان‌ها را تأیید می‌کند؟
155 حدیثحکما معتقدند که شانس و بخت به معنای تحقق چیزی بدون علت، از نظر عقلی محال است.اما در نهج البلاغه و تعدادی از منابع دیگر،[1] سخنی از امام علی(ع) نقل شده است که برخی آن‌را تأییدی بر تأثیر بخت و شانس و اقبال در ...
-
چرا «توریه» که تفاوت چندانی با «دروغ» ندارد، در فقه اسلامی مجاز اعلام شده است؟!
229 احکام اخلاقیمراد از سخن راست و دروغ تقریبا مشخص است؛ اما در این میان، نوع دیگری وجود دارد که در اصطلاح فقهی به آن «توریه» می‌گویند.«توریه» در لغت به معنای پنهان کردن معنای اصلی و ظاهر کردن معنای دیگری غیر از آن است.[1] یعنی متکلم از سخن خود ...
-
ما در نماز و بعد از تشهد به پیامبر اسلام(ص) سلام می‌دهیم. آیا ایشان در تشهد به خودشان نیز سلام می‌‌دادند؟!
235 تشهد و سلامشکل کلی نماز مسلمانان به همان صورتی است که پیامبر اکرم(ص) نماز می‌خواند؛ یعنی ایشان در اذان و اقامه به نبوّت خود شهادت می‌داد؛ در تشهد نماز به عبودیت و رسالت خود گواهی می‌داد و در سلام اول نماز به خود سلام می‌گفت.سلام دادن به خود ...
-
عبارت «رطب خورده منع رطب کی کند»، آیا ناظر به سخن و رفتاری از پیامبر اسلام(ص) است؟
230 حدیثداستانی را بسیار شنیده و خوانده‌اید مبنی بر این‌که خانمی به حضور رسول خدا(ص) رسید و از مصرف افراطی خرما توسط فرزندش شکایت کرد و از حضرتشان خواست تا او را نصیحت کند؛ اماپیامبر(ص) نصیحتش را به فردای آن‌روز موکول نمود!دوباره و فردا آن زن به همراه فرزندش ...
-
در روایت آمده است، اگر تمام انسان‌ها عاقل بودند، دنیا خراب می‌شد! معنای این روایت چیست؟!
170 حدیثامام علی(ع): «لَوْ عَقَلَ أَهْلُ الدُّنْیَا لَخَرِبَتِ الدُّنْیَا»[1]«اگر مردم دنیا عاقل بودند دنیا خراب می‌شد».امام عسکرى(ع): «لَوْ عَقَلَ أَهْلُ الدُّنْیَا خَرِبَت»[2]«همان معنای حدیث قبل».آنچه در پرسش آمده، ناظر به روایاتی از این نوع است که جدا از بررسی سندی و در ...
-
پیامبر(ص) فرمود: به دنبال هر غصّه‌ای، گشایشی خواهد بود، مگر غم اهل آتش که پایانی ندارد.
آیا از این روایت میتوان برداشت کرد که اگر روزی عذاب دوزخ هم پایان یابد؛ غم بهشتی نشدن همواره با دوزخیان خواهد ماند؟
252 حدیثپرسش، ناظر به این روایت پیامبر اکرم(ص) است که به امام علی(ع) فرمود:«یا علی! هیچ خانه‌‌ای نیست که شادمانی و سُروری در آن باشد مگر آن‌که غم و اندوهی در پی آن خواهد آمد. و نیز هیچ غم و اندوهی نیست، مگر آن‌که گشایشی را در ...
-
منظور از «منا اهل البیت» در روایات چیست؟ و چگونه میتوان بخشی از اهل بیت شد؟
215 حدیثاهلبیت(ع) به دلیل برخورداری از علم و استقامت در راه بندگی خدای تعالی، به بالاترین مقامات معنوی و انسانی دست یافتند؛ از این‌رو واژه «اهل‌بیت» از مقدس‌ترین واژه‌ها در متون دینی است که در ادبیات قرآنی،[1] حدیثی و کلامی، به معنای خانوادۀ ...
-
بر اساس روایتی، خداوند هیچ‌گاه توبه بدعت‌گذاران را نمی‌پذیرد! چرا؟! مگر درِ توبه به روی همه بندگان باز نیست؟!
197 حدیث«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: أَبَى اللَّهُ لِصَاحِبِ الْبِدْعَةِ بِالتَّوْبَةِ. قِیلَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ! کَیْفَ ذَاکَ؟! قَالَ:إِنَّهُ قَدْ أُشْرِبَ قَلْبُهُ حُبَّهَا»؛[1]پیامبر خدا(ص) فرمود: خداوند از پذیرش توبه بدعت‌گذار خودداری می‌کند! از حضرتشان دلیل این موضوع را پرسیدند که پاسخ فرمود: زیرا قلب او سرشار از
-
چرا معاویه بعد از آن که دست برتر را در نبرد با امام حسن(ع) به دست آورد، حضرتشان را به شهادت نرساند؟! پیشنهاد صلح از طرف امام حسن(ع) مطرح شد یا معاویه؟
204 حدیثبا تمام ضعفی که کوفیان در سال پایانی حکومت امام علی(ع) و به دنبال آن در ابتدای حکومت امام حسن(ع) داشتند؛ اما این‌گونه نبود که سپاه عراق کاملا متلاشی شده باشد و در پی آن معاویه بتواند به سادگی و با جنگی مختصر و بدون ...
-
چه اسم‌هایی همواره باید به اسم دیگر اضافه شوند؛ یعنی دائم الاضافه هستند؟
207 صرف و نحواسمهای دائم الاضافه در ادبیات عرب، به اسم‌هایی گفته می‌شود که هیچ‌گاه به تنهایی و بدون اضافه به اسم دیگر، کاربرد ندارند و تنها زمانی میتوان معنای کاملی را از آن برداشت کرد که به اسم دیگری اضافه شده باشند.این‌گونه اسم‌ها را میتوان در دو نوع کلی «مضاف به جمله» ...
-
قرآن کریم بارها خداوند را منزه از آن دانست که به وصف آید! پس چرا امام علی(ع) در خطبه‌های خداشناسی خود، به توصیف خدا پرداخته است؟!
199 تفسیرآیاتی مانند: «سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یَصِفُون»، «سُبْحانَ رَبِّکَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا یَصِفُونَ» که خداوند را پاک و منزه از آن می‌دانند که به وصف درآید، ناظر به منزه بودن پروردگار از ویژگی‌هایی است که مشرکان، کفّار، گمراهان و ... آنها را از صفاتش می‌پندارند؛ مانند: ...
-
آیا عبارت «لا ادری نصف العلم» روایت است و یا ریشه در روایات دارد؟
225 حدیث«لا ادری نصف العلم» به معنای «گفتن نمیدانم نیمی از دانایی است»، عبارت مشهوری است که فراوان در متون دینی مشاهده می‌شود؛ اما با جست‌وجویی که داشتیم، متن دقیق این عبارت را به نقل از معصوم(ع) در منابع معتبر نیافتیم.با این وجود؛ اما عبارت بسیار مشابهی و با همین ...
-
معنای واژه پرکاربرد «فریقین» در متون دینی چیست؟
159 تفسیر«فریقین» تثنیه «فریق» از ریشه «فِرق» به معنای قطعه جدا شده است:«و الفِرْقُ: القطعة المنفصلة، و منه: الفِرْقَةُ للجماعة المتفرّدة من النّاس»؛ «فریق» به معنای تکه جدا شده است. و در همین راستا، واژه «فرقه» به معنای گروهی است که از دیگران کناره گرفته باشد.[1]اصطلاح «فریقین» یا «فریقان» ...
-
«لا رأی لمن لا یطاع». این سخن از کیست و معنایش چیست؟!
200 حدیث«لَا رَأْیَ لِمَنْ لَا یُطَاع»؛[1](کسى که دستورش اجرا نشود، گویا اندیشه‌ای ندارد).این اصطلاح و یا ضرب المثل بدین معنا است که یک اندیشه و یک طرح و برنامه تنها زمانی مفید و اثرگذار خواهد بود که به مرحله اجرا درآمده باشد و عملیاتی شود، و گرنه بهترین ...
-
افعال متصرف و غیر متصرف چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
162 صرف و نحوبه هر فعلی که توانایی آن‌را داشته باشد تا در تمام چهارده صیغه فعل‌های ماضی، مضارع و امر کاربرد داشته باشد، «فعل متصرّف» گفته می‌شود. و هر فعلی که این‌گونه نباشد؛ بلکه تنها در یک یا چند صیغه، کاربرد داشته باشد، «فعل غیر متصرف» نامیده می‌شود. به عبارت دیگر، کلیّه ...
-
دوزخیان برای جبران گذشته، آرزوی بازگشت به دنیا را دارند؛ اما آیا بهشتیان هم برای بندگی بیشتر و بهتر آرزوی چنین برگشتی را خواهند داشت؟!
280 حدیثآرزوی دوزخیان برای برگشت به دنیا، موضوعی است که قرآن کریم به آن تصریح دارد و تأکید می‌کند که چنین چیزی برای آنان امکان‌پذیر نیست:«وَ لَوْ تَرى إِذْ وُقِفُوا عَلَى النَّارِ فَقالُوا یا لَیْتَنا نُرَدُّ وَ لا نُکَذِّبَ بِآیاتِ رَبِّنا وَ نَکُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ»؛[1](ای ...
-
آیا شیطان، مکان مشخصی دارد و جایی را اشغال می‌کند؟
362 حدیثدر پاسخ به پرسش مطرح شده، نخست نکاتی را متذکر می‌شویم.فناوری جدید، بسیاری از چیزهایی را که تصور آنها در گذشته بسیار مشکل و یا ناممکن بود حل کرده است.به عنوان نمونه، امروزه مشاهده می‌کنیم که بشر با استفاده از برخی تجهیزات و با کمک امواج می‌تواند تصاویری دو بعدی ...
-
بر اساس روایتی نوشیدن آبی که سوره قدر بر آن خوانده شده، منجر به نورانی‌شدن چشم انسان می‌شود. آیا مراد، بهبود درد و ضعف چشم است، یا امری معنوی و فرامادی؟!
278 حدیثآنچه در پرسش آمده را میتوان در برخی روایات یافت که بدون بررسی سندی، به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:امام صادق(ع) فرمود: «من کتبها و شرب محوها وهباللّهله نورا فی بصره، و نورا فی قلبه، و نزع الغل من قلبه، و رزقه حفظ کتابه العزیز»؛[1]«هر کس سوره قدر را ...
-
برهان مناط کثرت را چگونه تبیین می‌کنید؟
203 صفات واجبیکی از براهین توحید و اثبات یگانگی خدا، «برهان مناط کثرت» است بدین ترتیب که ملاک کثرت و عدم وحدت واجب الوجود، یا عرضی بودن، و یا ذاتی بودن است؛ و از آن‌جا که هیچ‌‌کدام ممکن نیست؛ لذا وحدت اثبات می‌شود.تقریر برهانتقریر این برهان این‌گونه است که، اگر واجب الوجود ...
