لطفا صبرکنید
2148
- اشتراک گذاری
قرآن کریم کتاب هدایت برای جامعه بشری است و اختصاص به گذشته ندارد؛ بلکه در همیشه تاریخ و برای تمام مردم هدایتگری میکند و این حقیقت را حتی از خصوصیترین مباحث قرآن میتوان دریافت کرد.
توضیح بیشتر در پاسخ تفصیلی آمده است.
تفسیر و توضیح آیه 53 سوره احزاب در پاسخهای این سایت موجود است.[1]
اما پاسخ برخی از پرسشهای مطرح شده را به این صورت میتوان بیان کرد:
- در مورد دلیل و نکتهی هدایتی دستور قرآن به اجازه گرفتن هنگام ورود به منزل پیامبر اسلام(ص) و ضرورت طرح این موضوع در قرآن، با توجه این که آداب مهمان و مهمانداری در زندگی غیر مسلمانان هم وجود داشته و دارد، چند نکته را متذکر میشویم:
1-1. مسئله ورود به منزل دیگران بدون اجازه صاحب خانه در زمان قدیم به ویژه در میان مردمی که از تمدن و فرهنگ به دور بودند امر عادی بود، چنانکه هنوز هم در میان برخی اقوام وجود دارد.
2-1. سادگی و بی آلایش بودن زندگی پیامبر(ص) و نداشتن دربان و مسئول دفتر، این تصور را برای مردم ایجاد میکرد که هر زمان بخواهند میتوانند بدون اجازه وارد منزل پیامبر(ص) شوند.
3-1. جایگاه حکومتی و حکمرانی پیامبر(ص) نیز چنین تصوری را برای مردم ایجاد میکرد که باید همیشه درب منزل آنحضرت به روی مردم باز باشد و برای ورود به منزل ایشان نیاز به اذن و اجازه نداشته باشند.
اما نکتهی هدایتی آیه برای جامعهی پیشرفتهی امروز و برای همیشه تاریخ این است که هر چند مسئولان و مقامات حکومتی، باید زندگی ساده داشته باشند؛ از تجملات دوری کنند؛ همیشه در دسترس مردم باشند و نباید بین خود مردم مانع و دیوار بکشند؛ اما از آنسو مردم نیز باید رعایت حال حاکمان و زمامداران را بنمایند؛ آنان نیز مانند بقیهی مردم توان محدودی دارند؛ نیاز به استراحت دارند و نباید زندگی شخصی آنان مختل شود که در آنصورت توان انجام صحیح مسؤلیتهای اجتماعی را نیز نخواهند داشت.
- در مورد موضوع شرم و حیا که چگونه از خداوند سلب میشود و چرا پیامبر(ص) از تذکر به مردم حیا داشت و خجالت میکشید؟ باید گفت:
اولا: شرم و حیا از اوصاف نفسانی است و حکایت از نوعی انفعال میکند. این اوصاف به صورت حقیقی در مورد خداوند تحقق ندارد؛[2] اما نتیجهی این صفات، یعنی افعالی که مناسب با این صفات است میتواند از خداوند صادر شود، چنانکه در بقیهی صفات فعل چنین است.[3] البته در مورد شرم و حیا نه تنها خود این صفت در خداوند وجود ندارد، افعالی که مناسب با آن باشد نیز از خداوند سر نمیزند.
ثانیا: شرم و حیا، انواع و اقسامی دارد؛[4] برخی از اقسام آن از صفات کمال و پسندیده انسان بوده و نشان دهنده لطافت و ظرافت روح انسانی است، و پیامبر(ص) هرچند در برابر دشمنان از صلابت روحی بینظیر برخوردار بود و در جنگ و جهاد با کفار، شجاعت داشت، ولی در برابر مردم عادی به ویژه مؤمنان، بسیار عاطفی بود،[5] و در موارد زیادی از حق و حقوق شخصی خود دفاع نمیکرد؛ مانند موضوع این آیه که عدهای بدون جهت در منزل پیامبر(ص) مینشستند و برای آنحضرت مزاحمت ایجاد میکردند و مانع انجام کارهای مهم شخصی وی میشدند و برای پیامبر(ص) -به جهت داشتن روح لطیف- مشکل بود که مردم را از منزل خود بیرون کند؛ از اینرو خداوند برای دفاع از حق طبیعی پیامبر(ص) دخالت کرد.
نکتهی هدایتی مهم در این بحث این است که اگر کسی به جهات اخلاقی و داشتن شخصیت اجتماعی نمیتواند از حق خود دفاع کند، افراد دیگری که از این جهت منعی ندارند دخالت کنند و از حق او دفاع کنند؛ یعنی هم صفت شرم و حیا از بین نرود و هم حق کسی پایمال نشود.
- فلسفهی ممنوعیت ازدواج با همسران پیامبر(ص) در پاسخهای این سایت بیان شده است؛[6] اما نکته هدایتی آن این است که رهبران سیاسی و مذهبی جامعه باید مراقبت کنند که ممکن است از طریق همسران آنها، جامعه ضربه بخورد؛ از اینرو در عین احترام لازم و رعایت شئون و حفظ حرمت آنها، تدبیری اندیشه شود که دشمنان و بد خواهان نتوانند از این طریق سوء استفاده کنند.
[1]. ر. ک: «آداب معاشرت با پیامبر اسلام(ص)».
[2]. ر. ک: «توقیفی بودن نامهای خداوند».
[3] . ر. ک: معنای عدالت، ارحم الراحمین و واحد درباره خداوند
[4]. ر. ک: «مفهومشناسی حیا»؛ «قلمرو و موارد حیای بجا و حیای نابجا».
[5]. فتح، 29، «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ...»؛ محمّد فرستاده خدا است، و کسانى که همراه او هستند در برابر کفّار نیرومند و سرسخت و در میان خودشان مهربانند.
[6]. ر. ک: «حرمت ازدواج با زنان پیامبر»