یکی از کسانی که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید،[1] ابوبکر بن حسن بن علی(ع) است.[2] مادرش «نفیله»،^[3] امّ ولدی بود[4] که برخی منابع متأخر نام او را «رَملَه» دانسته‌اند.^[5] بر اساس برخی گزارش‌ها، وی و برادرش قاسم بن الحسن از یک مادر بودند.[6] بر اساس گزارش مشهور، عبدالله بن عقبه غنوی با تیری ابوبکر را به شهادت رساند،[7] اما برخی معتقدند که او نیز از شهدایی بود که با تیر حرمله به شهادت رسید.[8]

در ارتباط با زمان دقیق شهادت ابوبکر اختلاف نظر وجود دارد؛ زیرا برخی شهادت ایشان را بعد از شهادت برادرشان قاسم،[9] و برخی دیگر شهادتشان را قبل از برادرش می‌دانند.[10] به دنبال شهادت ابوبکر بود که حضرت ابوالفضل(ع) برادران خود را برای رفتن به سمت میدان تشویق نمود.[11]

از ایشان در زیارت‌نامه‌ها این‌گونه تجلیل شده است:

«السَّلَامُ عَلَى أَبِی بَکرِ بْنِ‏ الْحَسَنِ‏ الزَّکی الْوَلِی الْمَرْمِی بِالسَّهْمِ‏ الرَّدِی لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُقْبَةَ الْغَنَوِی»؛[12] سلام بر ابوبکر فرزند حسن بن علی(ع)، پاک، یاری‌کننده و تیرخورده با تیر کُشنده، خدا قاتل او «عبداللَّه بن عقبه غنوی» را لعنت کند.

گفتنی است، با جست‌وجو در منابع تاریخی معتبر، گزارشی بیش از آنچه ذکر شد را در مورد این شهید کربلا نیافتیم.

[1]. «شهدای قیام عاشورا»، 28614.

[2]. مسعودی، ابو الحسن علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق، داغر، اسعد، ج 3، ص 62، قم، دار الهجرة، چاپ دوم، 1409ق.

[3]. سبط بن جوزی‏، تذکرة الخواص من الأمة فی ذکر خصائص الأئمة، ص 195، قم، منشورات الشریف الرضی‏، چاپ اول، 1418ق.

[4]. طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 5، ص 468، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق.

[5]. حسنى‏، هاشم معروف، سیرة الأئمة الاثنی عشر(ع)، ج ‏2، ص 559، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ اوّل‏، 1382ق.

[6]. ابو الفرج، علی بن الحسین الأصفهانی، مقاتل الطالبیین، محقق، صقر، سید احمد، ص 92، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا.

[7]. دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، الاخبار الطوال، ص 257، قم، منشورات الرضی، 1368ش.

[8]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج 4، ص 92، بیروت، دار صادر، 1385ق.

[9]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 108 – 109، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.

[10]. مقاتل الطالبیین، ص 92.

[11]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 109.

[12]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 489 – 490، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق.