پاسخ این پرسش، ضمن نکات زیر روشن خواهد شد:

1. در علم اصول از قواعدی سخن گفته می‌شود که مورد تأیید سیره و عرف عقلا است؛ مثلا گفته می‌شود «صیغه امر» ظهور در وجوب و الزام و «صیغه نهی» ظهور در حرمت و ممنوعیت دارد؛ بنابراین استفاده از این‌گونه قواعد، مختص جامعه‌ی اسلامی نیست که ارتباط به حضور یا عدم حضور ائمه(ع) داشته باشد.[1]
2. با توجه به این‌که علم اصول یکی از ابزارهای فهم و استنباط احکام فقهی است، اگر ائمه(ع) اکنون حضور داشتند و همه‌ی مردم به آنها دست‌رسی داشتند، چه بسا نیاز به این علم کمتر احساس می‌شد؛ چراکه فقها در اکثر احکام، نیاز به استنباط پیدا نکرده و مستقیما تکلیف را از امامان جویا می‌شدند. با این‌حال، چون در محاورات بین عقلا، قواعدی - از جمله برخی مسائل علم اصول- حکم‌فرما است؛ نمی‌توان گفت نسبت به این علم کاملا بی‌نیاز خواهیم بود.
3. با توجه به کثرت جمعیت مردم دنیا و فاصله‌ی شهرها و کشورها، اگر امام(ع)، حاضر هم می‌بود، همه‌ی مردم به راحتی نمی‌توانستند به امام دست‌رسی داشته باشند؛ بنابراین لازم بود که راویانی سخنان امام را به مردم در سراسر عالم برسانند، و آنان در نقل سخنان امامان، برداشت از آنها، تعیین مصادیق و ... باید از قواعد کلی علم اصول بهره می‌جستند.

به همین دلیل است که امام رضا(ع)، خطاب به افرادی که در دوره حضور ایشان بودند، می‌فرماید:

«عَلَیْنَا إِلْقَاءُ الْأُصُولِ إِلَیْکُمْ وَ عَلَیْکُمُ التَّفَرُّع»؛[2] وظیفه‌ی ما بیان کردن اصول و کلیات است و شما خود باید با استفاده از این اصول به حکم زیرشاخه‌های آن پی ببرید.

[1]. ‎جهت آگاهی بیشتر در این زمینه، ر. ک:‌ 16924 (فایده و اهمیت علم اصول) و 102655 (تاریخچه علم اصول).

[2]. ‎ابن ادریس، محمد بن أحمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج 3، ص 575، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1410ق.