«...السَّلَامُ عَلَى الْأَجْسَامِ الْعَارِیَةِ فِی الْفَلَوَاتِ، تَنْهَشُهَا الذِّئَابُ الْعَادِیَاتُ، وَ تَخْتَلِفُ إِلَیْهَا السِّبَاعُ الضَّارِیَات‏ ...»؛[1]

ترجمه‌ی صحیح این فراز از زیارت ناحیه چنین است: سلام بر آن بدن‌هاى برهنه و عریانى که در بیابان‌ها گرگ‌هاى درنده به آنها دندان می‌آلودند، و درندگان خون‌خوار بر گرد آنها می‌گشتند.

آنچه در مورد این فقره از زیارت می‌توان گفت این است که:

1. «تَنْهَشُهَا» به معنای دریدن و خوردن نیست، بلکه بر اساس آنچه اهل‌لغت گفته‌اند «تنهش» از ماده «نهش» یعنی لمس کردن با دندان و بدون دریدن و پاره کردن است؛[2] لذا معنایش این است که گرگ‌ها و حیوانات درنده بر گرد آن بدن‌های پاک می‌گشتند و آنها را بو کشیده و با دندان‌هایشان لمس می‌کردند.
2. این عبارات به معنای این نیست که به طور یقین بدن‌های پاک و مطهر آن عزیزان به وسیله درندگان دریده شد، بلکه ممکن است نوعی کنایه از نهایت مظلومیت شهدای کربلا باشد که بدن‌هایشان پس از کشته شدن به وسیله دشمنان، در بیابان‌ها در میان حیوانات درنده رها شد و کسی نبود که آنها را دفن کند.
3. اجساد بسیاری از شهدای کربلا یا در نبرد روز عاشورا توسط انسان‌های حیوان‌صفت پاره پاره و قطعه قطعه شده بود: «فقطعوه بسیوفهم إربا إربا»،[3] یا بنابر برخی از گزارش‌ها پس از شهادت بر بدن آنها اسب تاختند؛ از این‌رو حتی اگر این بدن‌ها به وسیله درندگان از هم دریده شده باشند، باز هم منافات با مقام آنها ندارد.
4. این فراز از دعا ممکن است مصداقش شهدایی غیر از اهل‌بیت امام باشند؛ مانند بسیاری از آنها که از مردم عادی بودند که توفیق شهادت در روز عاشورا نصیبشان شد.
5. این احتمال نیز وجود دارد که گرگ‌ها و درندگان در این زیارت، کنایه از افراد پست و خون‌خواری باشد که بعد از پایان جنگ و به طمع غنیمت و یا به قصد اهانت در کنار بدن شهدا رفت و آمد کرده و در مواردی بخش‌هایی از بدن آنها را تکه تکه می‌کردند تا وسائل شخصی آنان را به غارت ببرند؛ مانند آنچه که بر بدن مطهر اباعبدالله(ع) انجام دادند. طبق برخی از نقل‌های تاریخی، شخصی به نام «بجدل بن سلیم کلبی» دست امام حسین(ع) را قطع و انگشتر حضرتشان را به سرقت برد.[4]

[1]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 500، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق.

[2]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‏6، ص 360، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.

[3]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار،  ج 45، ص 44، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[4]. ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق، شیری، علی، ج 6، ص 244، بیروت، دار الاضواء، 1411ق؛ خوارزمی‏، موفق بن احمد، مقتل الحسین(ع)، ج 2، ص 251، قم، انوار الهدی‏، چاپ دوم، 1423ق؛ ر. ک: «انگشترهای امام حسین(ع)»، 90819؛ «زخمهای وارد بر بدن امام حسین(ع)»، 67434؛ «دفن بدن مطهر امام حسین (ع)»، 7001.