جستجوی پیشرفته
بازدید
11073
آخرین بروزرسانی: 1400/12/15
خلاصه پرسش
پیامبر(ص) و اهل‌ بیت(ع) هنگام استحمام از چه موادی برای شست‌وشوی بدن استفاده می‌کردند؟
پرسش
پیامبر اکرم(ص) موقع استحمام با چه چیزی سر خود را می‌شست؟ حضرتشان که علم زیادی داشت، آیا بهترین ماده معادل شامپوهایی که امروزه استفاده می‌کنیم را می‌دانست و استفاده می‌کرد؟
پاسخ اجمالی

ضرورت نظافت بدن علاوه بر آن‌که یک توصیه‌ی عاقلانه است، شرع نیز آن‌را پذیرفته و مورد تأکید قرار داده است؛ اما در آن زمان، این‌گونه نبود که برای همه‌ی افراد، امکان نظافت بدن به وسیله‌ی مواد شوینده فراهم باشد، بلکه در بسیاری از موارد، مردم تنها به وسیله‌ی آب بدنشان را پاکیزه می‌کردند.

با این وجود، موادی نیز برای شست‌وشو وجود داشت که رسول خدا(ص) و اهل‌ بیت(ع) نیز مانند دیگران از آنها بهره می‌بردند:

  1. سدر

روایاتی در ارتباط با نظافت بدن با سدر وجود دارد. به عنوان نمونه، گزارش‌ شده است که رسول خدا(ص) هنگام نظافت سر و محاسن خود از سدر استفاده می‌کرد.[1]

امام علی(ع) فرمود: «هنگامی که خدا رسولش را مأمور کرد تا به تبلیغ اسلام بپردازد، آن‌حضرت(س) از کمی تعداد مسلمانان و زیاد بودن تعداد کافران بسیار غمگین و ناراحت بود. خداوند جبرئیل را با یک برگ سدر از درخت سدرة المنتهی فرستاد تا رسول خدا(ص) سر خود را با آن بشوید. پس از آن شست‌وشو، اندوه آن‌حضرت(ص) برطرف شد».[2]

امام کاظم(ع) فرمود: «نظافت سر با سدر سبب جلب روزی خواهد شد».[3]

  1. خطمی[4]

بر اساس روایات نظافت بدن با گیاه خِطمی برکات فراوانی دارد:

امام علی(ع) فرمود: «شستن سر با خطمی، چرک را از بین می‌برد و ترشّحات چرکین را از چشم دور می‌کند».[5]

امام صادق‌(ع) فرمود: «نظافت سر(بدن) با خطمی فقر را از بین می‌برد و رزق و روزی را افزایش می‌دهد».[6]

و نیز فرمود: «نظافت سر(بدن) با خطمی در جمعه، انسان را از برص و جنون در امان نگه‌می‌دارد».[7]

بر اساس برخی روایات، نظافت بدن با گیاه خطمی از سنت اهل‌بیت بود.[8]

البته از سوی ائمه(ع) برای نظافت بدن در موارد خاص، سفارش‌های دیگری هم بیان شده است:

جابر جعفی با امام باقر(ع) در مورد چرک‌شدن بیش‌ از اندازه لباس‌ها (ظاهرا به دلیل تماس با بدن) گفتگو می‌کرد. امام(ع) فرمود: ««آس»[9] را بکوب و آب آن‌را بگیر و با سرکه بسیار خوب مخلوط کن تا کف کند و سر و محاسن خود را با آن شست‌وشو ده و بعد با شیره تازه روغن‌مالی کن که چرک را ریشه‏کن کند».[10]

گفتنی است که معصومان(ع) به دنبال آن نبودند تا آنچه از دانش طبیعی که تا کنون به وجود آمده و تا آخر زمان به وجود خواهد آمد را در همان زمان برای مردم تبیین کنند و یا خود از آنان بهره گیرند، و اگرچه دانش آن‌را به اذن خدا در اختیار داشتند؛ اما نمی‌خواستند در روند عادی پیشرفت دانش، دخالت مستقیم داشته باشند.

از همین‌رو،‌ توصیه‌های یاد شده نیز در ارتباط با مواد شوینده آن دوران بود، و لزوما بدان معنا نیست که در زمان ما و در آینده، همان مواد به عنوان برترین شوینده‌ها باشند.


[1]. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 32، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق.

[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، کافی، ج ‏6، ص 505، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[3]. همان، ص 504.

[4]. گیاهی دارای ساقه‌ی بلند و برگ‌‌های پهن و گل‌‌های شیپوری به رنگ‌‌های سرخ و سفید است. اصل این گیاه از خاورمیانه است. گیاهی دیگر از همین تیره در مکان‌‌های مرطوب می‌روید و فوائد و خواص پزشکی دارد و از آن به عنوان دارو استفاده می‌شود. ر. ک: ازدی، عبدالله بن محمد، کتاب الماء، ج 2، ص 409، تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران، مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل‏، چاپ اول‏، 1387ش.

[5]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 125، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.

[6]. کافی، ج ‏6، ص 504.

[7]. همان.

[8]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 73، ص 88، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[9]. گیاهی است که میوه‌‏های ریز و خوش‌مزه به رنگ‌‌های سفید و سیاه دارد. نام دیگر آن «الرّیحان» است و دانه‌‏های آن‌‌را در زبان متداول (الحَنْبَلاس) یا (حَبّ الآس) می‌گویند؛ «الآسُ البَرّی» گونه دیگری از درخت آس دانه زمینی است که در زبان متداول به آن «شَرّابةُ الراعی» گویند. ر. ک: بستانی، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدی عربی - فارسی، مترجم، مهیار، رضا، ص 2، تهران، اسلامی، چاپ دوم، 1375ش.

[10]. ابنا بسطام، عبد الله، حسین، طبّ الأئمة علیهم السلام، محقق، مصحح، خرسان، محمد مهدی، ص 82، قم، دار الشریف الرضی، چاپ دوم، 1411ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها