جستجوی پیشرفته
بازدید
2604
آخرین بروزرسانی: 1402/03/03
خلاصه پرسش
بر اساس قرآن کریم، مادر حضرت مریم(س) نذر کرده بود که فرزندش را بعد از تولد «محرّر» نماید. معنای «محرر» چیست؟
پرسش
«محررا» که در آیه 35 آل عمران آمده به چه معنا است و منظور آن در این آیه چیست؟
پاسخ اجمالی

واژه «محررا» از ماده «تحریر» به معناى آزاد کردن است. و یک‌بار در آیه 35 سوره آل عمران آمده است:

«إِذْ قالَتِ امْرَأَتُ عِمْرانَ رَبِّ إِنِّی نَذَرْتُ لَکَ ما فی‏ بَطْنی‏ مُحَرَّراً...»؛[1] آن‌گاه که همسر عمران گفت: پروردگارا! من نذر می‌کنم آنچه در شکم من است آزاد باشد.

گفته‌‏اند حنه(همسر عمران) زنی عقیم بود که از فرزنددارشدن مأیوس شده بود. روزى زیر درختى نشسته بود و مرغى را دید که غذا در دهان جوجه‌‏هاى خود می‌گذارد. وى از مشاهده علاقه آن مرغ به جوجه‌هایش، از خدا خواست که فرزندی به او عنایت کند. و خدای متعال این درخواست او را اجابت نمود و به مریم(س) حامله شد.[2] سپس و همان زمانی که فرزندش را در شکم داشت، تصمیم گرفت تا او را «محرّر» نماید.

در همین زمینه، از امام صادق‌(ع) نقل شده است: خداوند به عمران وحى کرد که من فرزند مبارکی به تو خواهم داد که نابینایان، کران و پیسی‌ها را شفا می‌دهد، و مردگان را به اذن حق زنده می‌کند. و او را برای بنی‌اسرائیل پیامبر می‌فرستم. عمران این مطلب را به همسر خود(حنه) خبر داد. و هنگامی که حنه حامله شد گفت: خدایا من نذر کردم فرزندی را که شکم دارم محرر گردانم: «فَتَقَبَّلْ مِنِّی»؛ (پس از من بپذیر).[3]

واژه «محررا» از ماده «تحریر» به معناى آزاد ساختن است، اما این‌که منظور از محرر در این آیه چیست؟ مفسران مطالبی را مطرح کرده‌اند؛ مانند:

  1. محرر، یعنی آزاد و خالص براى عبادت،[4] یعنى او را به عبادت بگمارم و هرگز براى کارهای شخصی خود از او کمک نخواهم.
  2. در بنی‌‌اسرائیل طفلى را که محرر می‌شد در کنیسه‌ای منزل می‌دادند تا در آن‌جا خدمت کند و کارهای آن‌را انجام دهد و تا زمانى که به سن بلوغ برسد، در آن‌جا معتکف باشد. البته او پس از بلوغ مخیر بود که در آن‌جا بماند، یا این‌که به هر جا خواست برود. [5]
  3. «مُحَرَّراً» یعنى آزاد براى خدمت‌گزارى بیت المقدس، به گونه‌‏اى که در اختیار من نباشد و او را براى انجام کارهاى خود به کار نگیرم.[6]
  4. طبیعی است مراد از آزاد کردن فرزند - چه به وسیله پدر باشد یا مادر - آزاد کردن او از بردگى نیست و دختر عمران برده نبود، تا مادرش او را آزاد کند؛ لذا تحریر(آزاد کردن) در این آیه، آزاد کردن از قید ولایتى است که والدین بر فرزند خود دارند، و با داشتن آن ولایت، او را تربیت می‌‏کنند، و در مقاصد خود به کار می‌‏برند و اطاعتشان بر فرزند واجب است.

بنابر این، با آزاد کردن، فرزند از تسلطى که پدر و مادر بر او دارند خارج می‌شود، دیگر پدر و مادر، او را به خدمت نمی‌گیرند، و اگر این آزاد کردن به وسیله‌ی نذر و برای خدا انجام شود، معنایش این می‌شود که این فرزند در ولایت خدا داخل شود، تنها او را بپرستد و خدمت کند. و خدمت کردن به خدا این است که در مسجد، کلیسا و اماکن مقدسی که مختص عبادت خدا است خدمت کند، در حالى که اگر این نذر نبود، فرزند می‌بایست پدر و مادر خود را خدمت می‌کرد.[7]

  1. در فرهنگ آن زمان، محرر به فرزندانى گفته می‌‏شد که به خدمت معبد و خانه خدا در می‌آمدند، تا نظافت و سایر خدمات را بر عهده گیرند و به هنگام فراغت مشغول عبادت پروردگار شوند، و از آن‌جا که آنها از هرگونه خدمت به پدر و مادر آزاد بودند، به آنها «محرر» گفته می‌شد.[8]

گفتنی است؛ به صورت معمول، این پسران بودند که به خدمت معابد گماشته می‌شدند و این آیه نشانگر آن است که مادر مریم(س) نیز می‌پنداشت فرزندى که در شکم دارد پسر است، نه دختر؛ چون مناجاتى که با خدا دارد قاطعانه است و در آن شرط نکرده که اگر فرزندم پسر بود او را آزاد می‌کنم؛ بلکه به طور قطع گفت: «نَذَرْتُ لَکَ ما فِی بَطْنِی مُحَرَّراً».[9] و به همین دلیل بود که بر اساس آیه بعدی، مادر مریم بعد از زایمان و بعد از مشخص‌شدن این‌که فرزندش دختر است، در این نگرانی قرار گرفت که چگونه نذرش را ادا کند.


[1]. آل عمران، 35.

[2]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏2، ص 737، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.

[3]. همان.

[4]. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ج ‏4، ص 66، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، 1364ش.

[5]. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏2، ص 737؛ فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج ‏8، ص 203، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق.

[6]. مترجمان، ترجمه تفسیر جوامع الجامع، مقدمه، واعظ زاده خراسانی، ج ‏1، ص 405، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ دوم، 1377ش.

[7]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏3، ص 170، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه، موسوی همدانی، سید محمد باقر، ج ‏3، ص 267، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1374ش.

[8]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏2، ص 524، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.

[9]. المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏3، ص 170.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها