جستجوی پیشرفته
بازدید
1374
آخرین بروزرسانی: 1402/07/26
خلاصه پرسش
آیا «الحمد لله رب العالمین» بیانگر اختصاص حمد و ستایش به خداوند بوده و معنای ضمنی‌اش آن است که تشکر از دیگران جایز نیست؟
پرسش
سلام؛ «الحمد لله رب العالمین» در سوره فاتحه، یعنی ستایش مخصوص خدا است. می‌دانم که سرچشمه تمام خوبی‌ها از خدا است، ولی آیا این آیه به این نکته هم اشاره دارد که هیچ شخص دیگری نباید برای کار و یا اخلاق شایستهاش ستوده شود؟ اگر شخص دیگری را تشویق و یا ستایش کنیم، مرتکب گناه می‌شویم؟
پاسخ اجمالی

در پاسخ به این پرسش باید گفت:

  1. بر اساس قواعد زبان عربی جمله «الحمد لله رب العالمین» دلالت بر انحصار و اختصاص حمد و ستایش، به خدای متعال دارد؛ زیرا «الف و لام» در «الحمد لله» برای استغراق یا جنس است، و مفادش آن است که هر حمدی از هر حامدی و برای هر محمودی واقع شود، در واقع حمد خدای سبحان است و جز او هیچ‌کس مالک حمد نیست.[1]

علاوه بر این‌که جمله «الحمد لله رب العالمین» مشتمل بر دو برهان برای اثبات اختصاص حمد به خدای سبحان است:

 برهان اول: از نام مقدس «الله» استفاده می‌شود، زیرا «الله» اشاره به ذات مقدسی دارد که جامع تمام کمالات وجودی است؛ و چون حمد در برابر کمال است، پس خدای سبحان محمود است. و به تعبیر علمی، «تعلیق حکم بر وصف» مشعر به «علیت» است.[2]

برهان دوم: از کلمه «رب» استفاده می‌شود که خداوند «ربّ» سراسر عوالم هستی است و در ربوبیت هیچ شریکی ندارد؛ و چون حمد در برابر نعمت(سوق دادن هر موجود به کمال لایق آن) است؛ پس حمد مخصوص ذات مقدس خداوند است و هیچ شریکی در حمد ندارد.[3]

  1. اما اختصاص حمد به خدای متعال، به معنای ممنوع‌بودن ستایش از دیگران نیست؛ بلکه به معنای آن است که خداوند بالاصاله و به صورت ذاتی، شایسته ستایش است، و این منافاتی با آن ندارد که دیگران بالتبع قابلیت حمد و ستایش را داشته باشند؛ یعنی همان‌گونه که اشاره شد، حمد در برابر کمال است و از آن‌جا که تمام کمالات منتهی به خدای متعال می‌شود و هر کس هر کمالی را که دارد از خداوند دریافت کرده است؛ در نتیجه هر حمدی از هر کس و برای هر شخصی واقع شود، در واقع حمد خدای سبحان است. بنابر این، با در نظر گرفتن این نکته، تعریف و تمجید از اخلاق و کارهای خوب دیگران نه تنها گناه نیست؛ بلکه لازم و ضروری است؛ چنان‌که در برخی روایات آمده است:

«هر کس از هر انسانی که نعمتی را عطا کرده، تشکر و قدردانی نکند، از خداوند تشکر نکرده است».[4] 


[1]. ر. ک: جوادی آملی، عبدالله، تسنیم تفسیر قرآن کریم، ج 1، ص 330، قم، اسراء، 1381ش.

[2]. ر. ک: «تعلیق حکم بر وصف مشعر به علیت».

[3]. ر. ک: تسنیم تفسیر قرآن کریم، ج 1، ص 334- 335.

[4]. «مَنْ‏ لَمْ‏ یَشْکُرِ الْمُنْعِمَ مِنَ الْمَخْلُوقِینَ لَمْ یَشْکُرِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَل‏». ابن بابویه، محمد بن على، عیون أخبار الرضا(ع)، ج 2، ص 24، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق. ر. ک: «بررسی جمله «من لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق»، 17299. «تفاوت میان حمد، مدح و شکر»، 18086.

 

 

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها