جستجوی پیشرفته
بازدید
31665
آخرین بروزرسانی: 1391/08/21
خلاصه پرسش
آیا نقاب زدن برای زن مکروه است؟
پرسش
در کتابی خواندم نقاب زدن برای زن مکروه است، آیا این حرف درست است و اگر صحت دارد حضرت زهرا(س) و حضرت زینب(س) آیا از این پوشش استفاده نمی کردند؟ لطفاً اگر می شود سندش را هم ذکر نمایید؟
پاسخ اجمالی

یکی از مسائل مهم دربارۀ بانوان، «مسئلۀ پوشش» است. این مسئله در نگاه کلان، چنان اهمیتی دارد که گاه، صبغۀ فرهنگی و ملّی به خود می گیرد. البته نوع پوشش و پیوند آن با بُعد فرهنگی و اعتقادی افراد و جوامع، تابع شرایط و موقعیت های زمانی و مکانی است.

استفادۀ بانوان از نقاب و روبند دارای احکامی است که به نوعی استفاده از این وسیلۀ پوششی در مواردی دارای محدودیت است؛ مانند جایز نبودن نقاب در حج بر زن مُحرم، و مکروه بودن آن در نماز.

پاسخ تفصیلی

از مسائل مهم دربارۀ بانوان، «مسئلۀ پوشش» است. این مسئله در نگاه کلان، چنان اهمیتی دارد که گاه، صبغۀ فرهنگی و ملّی به خود می گیرد و می توان با عنایت به آن، نگرش فکری و اعتقادی افراد و گروه ها را تعیین نمود. البته نوع پوشش و پیوند آن با بُعد فرهنگی و اعتقادی افراد و جوامع، تابع شرایط و موقعیت های زمانی و مکانی است. در نظام حیات اسلامی پوشش و عفاف بانوان برای حضور در عرصۀ اجتماعی و خدمات متناسب با آنان یک اصل است و شیوه‏ ای که غرب در این رابطه دارد و حجاب را مانع خدمات اجتماعی معرفی می ‏کند، ادعای بی ‏موردی است؛ با این حال باید توجه داشت که هر چند زینت و تجمّل از امور فطری زن است، ولی تنها برای همسرش، نه برای هر مرد عابری در راه زندگی اجتماعی.

یکی از زیر مجموعه های مسئلۀ پوشش بانوان، نقاب -با اسم و عنوان های مشابهی مانند روبند، پوشیه و برقع- است که حجاب و مانع محکم و ضخیمی از پارچه و یا چرم بوده و از پیشانی به پشت سر بسته می شود و تا چانه و گردن یا سینه را می پوشاند. بحث از نقاب و حقیقت و تاریخچۀ آن فرصت و نوشته جداگانه ای را می طلبد؛ هر چند تحقیقات و کتاب هایی نیز در این باره به نگارش در آمده است که می توان به آنها مراجعه نمود.

بانوان باید در مقابل نامحرم تمام بدن حتی موهای خود را بپوشانند، و پوشاندن گردی صورت و دست ‏ها تا مچ لازم نیست. و استفاده از نقاب و روبند واجب نیست، و اگر کسی بیشتر از حد معمول خود را بپوشاند، اشکال ندارد.[1]

با این همه، در رعایت حجاب باید بر این باور بود که اسلام، دین فطرت و عقلانیّت و منطبق بر نیازهای حقیقی بشر است و اگر احکام آن به صورت ناب و به دور از پیرایه ها، خرافات و فارغ از سلیقه های شخصی تبیین شود، اقبال و رویکرد به آن بیشتر و تمایل بدان، محسوس تر خواهد شد. امام علی(ع) می فرماید: «خداوند، تکالیفی را بر شما واجب نمود، بنابراین آنها را ضایع نکنید و حدودی برایتان مقرّر داشت، پس از آنها تجاوز ننمایید، و از اموری بر حذرتان داشت، آنها را مرتکب نشوید و اموری را مسکوت گذاشت، نه از روی فراموشی، لذا آنها را بر خود تکلیف ننمایید».[2]

اما استفادۀ بانوان از نقاب و روبند دارای احکامی است که به نوعی استفاده از این وسیلۀ پوششی در مواردی دارای محدودیت است؛ این احکام عبارتند از:

یک. یکی از محرّماتِ اِحرام در حج براى زن، پوشاندن صورت خود با نقاب و روبند است، و باید صورت به مقدارى که در وضو شسته مى ‌شود، باز باشد،[3] اما دور نگهداشتن از نامحرم با چیزى که با صورتش تماس نداشته باشد اشکالى ندارد.[4]

دو. یکی از مکروهات برای زن نمازگزار، نماز خواندن با نقاب است.[5]

در منابع روایی به احادیثی بر می خوریم که ائمه اطهار(ع) گذاشتن نقاب یا روبند و پوشیه را در احرام و مراسم حج مذموم و ناپسند شمرده اند، و نیز بازگذاری صورت در حال نماز را بهتر دانسته اند و فقها هم در باب های حج[6] و نماز[7] به این احادیث استناد کرده اند. در این جا به چند روایت در این زمینه اشاره می شود:

1. امام صادق(ع) می فرماید: «امام باقر(ع) به زنی که در حال احرام نقاب بر چهره داشت، برخورد کرد و به او فرمود: احرام ببند، صورت خویش را باز گذار و جامۀ خود را از بالای سرت به گونه ای قرار ده که آفتاب با چهره ات برخورد کند؛ زیرا اگر نقاب ببندی، صورتت در سایه خواهد بود و رنگ آن تغییری نخواهد کرد».[8]

2. سَماعه[9] می گوید: از امام صادق یا امام کاظم(ع) در مورد زنی که در نماز نقاب زده بود سؤال کردم، آن حضرت فرمود: «زمانی که نقاب بر موضع سجده قرار نگرفته باشد، اشکالی ندارد، گرچه بازگذاری صورت بهتر است».[10]

 

[2]. شریف الرضى، محمد بن حسین، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، محقق و مصحح: فیض الإسلام، ص 487،‏ هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق.

[3]. امام خمینى، مناسک عمره مفرده (محشّى ویژه بانوان)، جامع و تنظیم کننده: فلاح‌زاده ابرقویى، محمد حسین، ص 120، م 237، ‌نشر مشعر، قم، چاپ سى و چهارم، 1428ق؛ تبریزى، جواد بن على، استفتاءات جدید حج، ص 204، قم، بی نا، چاپ اول، بی تا؛ خامنه‌اى، سید على بن جواد، مناسک حج، ص 30، بی نا، بی جا و بی تا؛ شبیری زنجانى، سید موسى، مناسک زائر، ص 80، م 176، شهاب الدین، قم، چاپ اول، 1427ق. 

[4]. استفتاءات جدید حج، ص 204؛ صافی گلپایگانى، لطف الله، استفتاءات حج (هزار مسأله)، ص 119، انتشارات حضرت معصومه سلام الله علیها، قم، چاپ اول، 1422ق.

[5]. طباطبایی یزدى، سید محمد کاظم، العروة الوثقى، ج 1، ص 573، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ دوم، 1409ق؛  بهجت، محمد تقى، رساله توضیح المسائل، ص 145، انتشارات شفق، قم، چاپ نود ودوم، 1428ق؛ ملکی تبریزى، میرزا جواد، أسرار الصلاة، مترجم: رجب زاده، رضا، ص 117، انتشارات پیام آزادى، تهران، چاپ چهارم، 1420ق. 

[6]. ر.ک: علامه حلّى، حسن بن یوسف، منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، ج 10، ص 296، مجمع البحوث الإسلامیة، مشهد، چاپ اول، 1412ق؛ بحرانى، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، محقق و مصحح: ایروانى، محمد تقى، مقرم، سید عبد الرزاق، ج 15، ص 129، دفتر انتشارات اسلامى، قم،چاپ اول، 1405ق؛ موسوی خویى، سید ابو القاسم، موسوعة الإمام الخوئی، ج 28، ص 484 – 486، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، قم، چاپ اول، 1418ق؛و منابع فقهی دیگر.

[7]. ر.ک: محقق حلّى، نجم الدین جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، ج 2، ص 99، مؤسسه سید الشهداء علیه السلام، قم، چاپ اول، 1407ق؛اردبیلى، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج 3، ص 106، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ اول، 1403ق؛ موسوعة الإمام الخوئی، ج 12،ص 101؛ و منابع فقهی دیگر. 

[8]. کلینى،محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ج 4، ص 344،دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.

[9]. سماعة بن مهران، از شاگردان و اصحاب امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) است. ر.ک: موسوی خویى، سید ابو القاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، ج 9، ص 312 و 313، بی جا، بی نا، بی تا.   

[10]. شیخ طوسى،محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج 2، ص 230، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها