لطفا صبرکنید
بازدید
15244
15244
آخرین بروزرسانی:
1392/06/07
خلاصه پرسش
اعاده معدوم یعنی چه؟
پرسش
اعاده معدوم یعنی چه؟
پاسخ اجمالی
اعادَه مَعْدُوم یک اصطلاح فلسفى است. یکى از مباحث مورد نظر اغلب فلاسفه اسلام این بحث است که آیا امورى که موجودند و معدوم مىشوند امکان دارد که عیناً بازگردند و عود کنند، با همان شکل، خصوصیات، ذاتیات و عرضیات گذشته که در وجود اول داشتهاند؛ به این معنا که موجودى که زمانی بوده و معدوم شده، با تمام خصوصیات مجدداً به سرزمین وجود بیاید و کسوت وجود بپوشد.
فلاسفه و از جمله ملا صدرا میگویند چنین چیزی امکان ندارد و اساساً معقول نیست؛ زیرا هر موجودى داراى یک هویت و یک عدم است؛ یعنى مادام که موجود است داراى یک هویت خاص است، وقتى که معدوم شد آن هویت معدوم مىشود و اگر مجدداً بازگردد و موجود شود با هویّت دیگر است. به عبارت دیگر، یک هویت دو وجود و دو عدم ندارد. هویت جدید ممکن است مثل آن باشد، اما نمیتواند عین آن باشد. خلاصه؛ هر هویّت موجود، با تمام مشخصات زمانى و مکانى و عوارض ظاهرى و نسبتهاى معین عبارت از فلان هویّت است و اگر اعاده آن ممکن باشد، باید با تمام خصوصیات حتى زمان و مکان خاص بازگردد، در حالیکه اعاده زمان امکان ندارد. هر یک از این خصوصیات اگر همراه آن هویت نباشد آنچه نامش را معاد یعنى بازگشته مىگذارند معاد نیست و مثل و شبیه آن مىباشد.
عارفان میگویند اصولاً در تجلى و فیض خدا تکرارى نیست و خداوند دو بار در یک صورت تجلى نمىکند. ملا صدرا در این باب اقوال گوناگون و از جمله قول ابن سینا را به تفصیل بیان کرده است.
مسئله اعاده معدوم از جهت ارتباطش با معاد جسمانى مطرح شده است. اما فلاسفه اسلامی گفتهاند امتناع اعاده معدوم ربطى به مسئله معاد جسمانى ندارد، و در عین حال که گفتهاند اعاده معدوم محال است، به معاد جسمانى نیز معتقد مىباشند.[1]
فلاسفه و از جمله ملا صدرا میگویند چنین چیزی امکان ندارد و اساساً معقول نیست؛ زیرا هر موجودى داراى یک هویت و یک عدم است؛ یعنى مادام که موجود است داراى یک هویت خاص است، وقتى که معدوم شد آن هویت معدوم مىشود و اگر مجدداً بازگردد و موجود شود با هویّت دیگر است. به عبارت دیگر، یک هویت دو وجود و دو عدم ندارد. هویت جدید ممکن است مثل آن باشد، اما نمیتواند عین آن باشد. خلاصه؛ هر هویّت موجود، با تمام مشخصات زمانى و مکانى و عوارض ظاهرى و نسبتهاى معین عبارت از فلان هویّت است و اگر اعاده آن ممکن باشد، باید با تمام خصوصیات حتى زمان و مکان خاص بازگردد، در حالیکه اعاده زمان امکان ندارد. هر یک از این خصوصیات اگر همراه آن هویت نباشد آنچه نامش را معاد یعنى بازگشته مىگذارند معاد نیست و مثل و شبیه آن مىباشد.
عارفان میگویند اصولاً در تجلى و فیض خدا تکرارى نیست و خداوند دو بار در یک صورت تجلى نمىکند. ملا صدرا در این باب اقوال گوناگون و از جمله قول ابن سینا را به تفصیل بیان کرده است.
مسئله اعاده معدوم از جهت ارتباطش با معاد جسمانى مطرح شده است. اما فلاسفه اسلامی گفتهاند امتناع اعاده معدوم ربطى به مسئله معاد جسمانى ندارد، و در عین حال که گفتهاند اعاده معدوم محال است، به معاد جسمانى نیز معتقد مىباشند.[1]
[1]. ر. ک: سجادی، سید جعفر، فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، ص 90، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، تهران، چاپ اول، 1379ش؛ سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامى، ج 1، ص 236، دانشگاه تهران، تهران، چاپ سوم، 1373ش.
نظرات