جستجوی پیشرفته
بازدید
32142
آخرین بروزرسانی: 1393/05/23
خلاصه پرسش
آیا روز عاشورا، امام حسین(ع) به حضرت عباس(ع) اجازه نبرد نداده و تنها برای آوردن آب از ایشان درخواست کمک کرد؟
پرسش
آیا امام حسین(ع)؛ حضرت عباس(ع) را تنها برای آوردن آب فرستاده بود و اجازه جنگیدن نداد؟ یا این‌که حضرت عباس(ع) در کربلا برای جنگ به غیر از آوردن آب نیز رفته بود؟
پاسخ اجمالی
حضرت عباس بن علی(ع) از آغاز قیام امام حسین(ع)، همراه و همدل ایشان و هنگامه نبرد کربلا، پرچمدار سپاه او بود. عبّاس(ع)، در روزهاى سخت محاصره امام حسین(ع) و یارانش، مسئولیت آب‌رسانى سپاه امام و کودکان را بر عهده داشت.
این‌که حضرت عباس(ع) تنها هنگام آب‌آوردن جنگید و یا نبردهای دیگری هم داشت در منابع شیعه و سنی نقل‌های متفاوتی وجود دارد که بر اساس برخی از آنها حضرتشان در موارد دیگری نیز جنگیده‌اند.
 
پاسخ تفصیلی
حضرت عبّاس بن علی(ع)، جلوه عشق و ایثار، تبلور رادمردى، صفا و وقار، و تجسّم شجاعت، شهامت و کرامت است. او در میان حماسه آفرینان کربلا و شهیدان تاریخ، چنان جایگاه بلند و والایى دارد که امام سجاد(ع) در باره‌اش می‌فرماید: «براى عبّاس، نزد خدای تبارک و تعالى، منزلتى است که همه شهدا در روز قیامت، به او رَشک می‌برند».[1] از امام صادق(ع) روایت شده است: «عمویمان عبّاس بن علی، تیزبین بود و ایمانى استوار داشت. همراه ابا عبد اللّه الحسین(ع)، جهاد کرد و نیکو از آزمایش به در آمد و به شهادت رسید».[2]
او از آغاز قیام امام حسین(ع)، همراه و همدل ایشان و در هنگامه نبرد کربلا، پرچمدار سپاه او بود.[3] عبّاس(ع)، در روزهاى سخت محاصره امام حسین(ع) و یارانش، مسئولیت آب‌رسانى سپاه امام حسین و کودکان را بر عهده داشت.[4]
روایاتی که در منابع قابل استناد حدیثی و تاریخی شیعه و سنی درباره شهادت حضرت عباس بن علی(ع)، نقل شده است، بر دو دسته‌اند:
الف. یک دسته می‌گویند؛ شهادت حضرت عباس(ع) در راه رساندن آب به کام‌هاى خشکیده کاروان حسینی بوده است. این گزارش، -با کمی اختلاف در نقل- مشهور منابع شیعه است.[5] برای نمونه؛ شیخ مفید در «الإرشاد» این‌گونه نقل می‌کند:
دشمنان، بر حسین(ع) حمله بردند و بر لشکرش، غلبه کردند. تشنگى بر او شدّت گرفت. بر سیل بَندِ فرات، بالا رفت تا خود را به آب برساند و برادرش عبّاس(ع)، پیشِ رویش بود. سواران ابن سعد، راه بر او گرفتند. در میان آنان، مردى از بنى دارِم بود که به آن سواران گفت: واى بر شما! میان او و فرات، حائل شوید و آب را در اختیارش نگذارید.
حسین(ع) گفت: «خدایا! او را تشنه بگذار!».
دارمِى، خشمگین شد و تیرى به سوى حسین(ع) انداخت که بر زیر گلویش نشست. حسین(ع)، تیر را بیرون کشید و دستش را زیر گلویش گرفت. کفِ دستانش از خون، پُر شد. آنها را پاشید و سپس گفت: «خدایا! از آنچه با پسر دختر پیامبرت می‌کنند، به تو شکایت می‌کنم». سپس به جایگاه خود، باز گشت، در حالى که تشنگی‌اش، شدّت یافته بود.
دشمنان، گِرد عبّاس(ع) را گرفتند و او را از امام حسین، جدا کردند. حضرت عبّاس نیز به تنهایى با آنها جنگید تا به شهادت رسید.[6]
ب. بنابر دسته دیگر؛ وقتی امام حسین(ع) تشنه شد، و او را از آب، باز داشته بودند، حضرت عباس(ع) مَشکى گرفت و به همراه برادرانش -عثمان، جعفر و عبدالله- به سوى آب، روان شد. و همراه آنها می‌جنگید تا این‌که مَشک را از آب، پُر کرد و آن‌را به تنهایى بر دوش کشید و براى حسین(ع) آورد، اما برادرانش در این نبرد، به خاطر آب، کشته شدند. عبّاس بن على(ع)، باقى ماند و پیشِ روى حسین(ع) می‌جنگید و هر کجا حسین(ع) می‌رفت، همراهش بود تا آن‌که شهید شد. بر اساس این نقل؛ حضرت عباس هم هنگام آب آوردن جنگید و هم در هنگام تنهایی امام حسین(ع) یاور او بود تا به شهادت رسید. این نقل در برخی از منابع اهل سنت آمده است: 
1. عبّاس، فرزند على(ع)، را سقّا می‌نامند و کنیه‌اش را ابو قِربَه (صاحب مَشک) می‌دانند. او در کربلا، همراه حسین(ع) بود. حسین، تشنه شد. عبّاس، مَشکى بر گرفت و برادران تنی‌اش، پسران على: عثمان، جعفر و عبد اللّه، در پى او رفتند. برادرانش، پیش از او کشته شدند و او، مَشک پُر از آب را براى حسین برد و حسین، از آن نوشید. سپس عبّاس بن على، پس از برادرانش و با حسین، کُشته شد.[7]
بخشی از این نقل با نقل‌های مشهور فراوانی که ناظر به شهادت امام حسین(ع) با لبان تشنه است همخوانی ندارد.
2. هنگامى که عبّاس بن على(ع)، این [وضعیت تشنگی] را دید، به برادرانش: عبد اللّه، جعفر و عثمان، پسران على ـ که بر او و پسرانش درود باد ـ و مادر همگى آنها اُمّ البنین عامِرى از آل وحید بود، گفت: «پیش‌قدم شوید ـ فدایتان شوم ـ و از سَرورتان، حمایت کنید تا به پاى او جان دهید». آنان، همگى پیش‌قدم شدند و پیش روىِ حسین(ع)، با سر و گلوى خود، از او محافظت کردند.
هانى بن ثُوَیب حَضرَمى، به عبد اللّه بن على، حمله بُرد و او را کُشت. سپس به برادرش جعفر بن على حمله بُرد و او را نیز کُشت.
و یزید اَصبحى نیز عثمان بن على را با تیر زد و کُشت. سپس به سوى او رفت و سرش را جدا کرد و نزد عمر بن سعد آمد و به او گفت: به من، پاداش بده!
عمر گفت: برو از امیرت (یعنى عبید اللّه بن زیاد) بگیر!
عبّاس بن على(ع)، باقى ماند و پیشِ روى حسین می‌جنگید و هر کجا حسین(ع) می‌رفت، همراهش می‌رفت تا آن‌که کشته شد.[8]
همچنین در تاریخ طبرى نقل شده است؛ حضرت عباس بن علی(ع) در غیر ماجرای آوردن آب نیز نبردهایی داشته است:
«عمر بن خالد، جابر بن حارث سلمانى، سعد، غلام عمر بن خالد و مُجَمّع بن عبد اللّه عائِذى در آغاز جنگ، به پیکار برخاستند و با شمشیرهایشان، به سوى دشمنان، یورش بردند و وقتی به میان آنها فرو رفتند، سپاهیان به سوى آنها حمله کردند و آنها را میان گرفته، از یارانشان جدا کردند. عبّاس بن على(ع)، به آنان حمله کرد و ایشان را از دست دشمنان نجات داد. آنان، [از حلقه دشمن] زخمى، بیرون آمدند...».[9]
 

[1]. شیخ صدوق، الخصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ‏1، ص 68، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش؛ قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تحقیق، درگاهی، حسین، ج ‏10، ص 531، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1368ش.
[2]. ابن عنبه‏ حسنى‏، سید احمد بن على‏، عمدة الطالب فی أنساب آل أبى طالب‏، ص 327، قم، انصاریان، ‏1417ق.
[3]. دینورى‏، ابو حنیفه احمد بن داود، الأخبار الطوال، تحقیق، عامر، عبد المنعم، مراجعه، شیال، جمال الدین، ص 256، قم، منشورات الرضى، 1368ش؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 95، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ مغربى‏، قاضى نعمان، شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار(ع)‏، ج ‏3، ص 182، قم، دفتر نشر اسلامی، چاپ اول، 1409ق.
[4]. الأخبار الطوال، ص 255؛ ابن عدیم عقیلی، عمر بن أحمد، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، محقق، سهیل زکار، ج 6، ص 2627، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
[5]. ر.ک: شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 109 – 110، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ج ‏4، ص 108، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏1، ص 466 – 467، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، 1417ق؛ سید بن طاوس، علی بن موسی، اللهوف فی قتلی الطفوف، ص 117 – 118، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1348ش؛  
[6]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 109 – 110، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق. 
[7]. أبو عبد الله زبیری، مصعب بن عبد الله، نسب قریش، ص 43، قاهره، دار المعارف، چاپ سوم، بی‌تا؛ ابن ابی دنیا قرشی، أبو بکر عبد الله بن محمد، مقتل أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب(ع)، محقق، صالح، إبراهیم، ص 102، دمشق، دار البشائر، چاپ اول، 1422ق.
[8]. الأخبار الطوال، ص 257. 
[9]. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج ‏5، ص 446، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق.  
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها