جستجوی پیشرفته
بازدید
43250
آخرین بروزرسانی: 1393/06/10
خلاصه پرسش
آیا طلحه به عایشه علاقمند بوده و آیه منع ازدواج با همسران پیامبر(ص) در همین ارتباط نازل شده است؟ و آیا در نهایت آن دو با هم ازدواج کردند؟
پرسش
آیا طلحه به عایشه علاقمند بوده و آیه منع ازدواج با همسران پیامبر(ص) در همین ارتباط نازل شده است؟ و آیا در نهایت آن دو با هم ازدواج کردند؟
پاسخ اجمالی
بر اساس صریح قرآن برخی سخنها در مورد ازدواج با همسران پیامبر(ص) وجود داشته که سبب آزرده‌خاطر شدن حضرتشان شده و آیه‌ای در این راستا نازل شد.
اصل علاقمندی طلحه به ازدواج با عایشه بعد از رحلت پیامبر(ص) نیز در منابع شیعه و اهل سنت نقل شده است.
در نهایت، برخی نقلهای ضعیف اشاره به آن دارند که طلحه و عایشه بعدها با هم ازدواج کردند که با توجه به قرائن و شواهد پیرامونی پذیرش این موضوع دشوار خواهد بود.
 
پاسخ تفصیلی
قرآن؛ همسران پیامبر را ام المؤمنین معرفی می‌کند: «پیامبر نسبت به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است و همسران او مادران آنها [مؤمنان‏] محسوب مى‏شوند ...»[1] و همچنین ازدواج با همسران پیامبر(ص) پس از فوت ایشان را ممنوع می‌کند: «... و شما حق ندارید رسول خدا را آزار دهید و نه هرگز همسران او را بعد از او به همسرى خود درآورید که این کار نزد خدا بزرگ است».[2]
شأن نزول آیه
در ذیل این آیه احادیثی وجود دارد که شأن نزول‌ آن را ذکر کرده است. در بسیاری از روایات، طلحه نقش پررنگی دارد:
ابن عباس نقل می‌کند:
«طلحة بن عبید اللَّه گفت: آیا ما از گفتگو با دختر عموهایمان نهى مى‏شویم(مراد عایشه است چون آن دو از یک قبیله بودند) و تنها از پشت پرده می‌توانیم سخن بگوییم با آنکه اگر ما بمیریم او (پیامبر) با همسران ما ازدواج می‌کند؟!
به خدا قسم اگر محمّد بمیرد بى‏تردید من با همسرش ازدواج مى‏کنم!!
بعد از این سخنان بود که این آیه نازل شد: وَ مَا کاَنَ لَکُمْ أَن تُؤْذُواْ رَسُولَ الله ...».[3]
در برخی از روایات نیز نقل شده که شخصی چنین گفت و اسمی از طلحه برده نمی‌شود:
«به پیامبر خبر رسید که یکی از اصحاب این‌گونه گفته که اگر پیامبر فوت کند، من با فلان زن او ازدواج خواهم کرد. این کلام پیامبر را ناراحت و آزرده خاطر کرد؛ سپس آیه نازل شد: وَ مَا کاَنَ لَکُمْ أَن تُؤْذُواْ ...».[4]
در عموم این روایات از عایشه به عنوان همسر مورد نظر یاد شده، با این حال در برخی از نقل‌ها نام ام سلمه نیز ذکر شده است.[5]
نقل‌های دیگری با همین محتوا  و با اندک اختلافی در الفاظ در دیگر منابع اهل سنت وجود دارد.[6]
منابع شیعی نیز از این نوع روایات خالی نیست و بسیاری از آنها چنین داستانی را نقل کرده‌اند.[7]
ازدواج طلحه و عایشه
ازدواج طلحه و عایشه به شیعیان نسبت داده شده که بررسی‌ها نشان از نادرستی آن دارد.
البته روایاتی در تأیید این مدعا اعلام شده که به تحلیل برخی از آنها می‌پردازیم:
1. امام محمد باقر(ع): خداوند عزوجل از هیچ چیزی منع نکرد مگر آنکه برخی خلاف آن را مرتکب شدند تا جایی که  برخی همسران پیامبر(ص) نیز (علیرغم ممنوعیت ازدواج) بعد از ایشان ازدواج کردند». [8]
با این روایت نمی‌توان ازدواج طلحه و عایشه را اثبات کرد زیرا در ادامه آن آمده:
«وَ ذَکَرَ هَاتَیْنِ الْعَامِرِیَّةَ وَ الْکِنْدِیَّة» یعنی امام نام دو زن از قبیله بنی عامر و کنده را ذکر کرد.
بنابراین، این روایت ارتباطی با عایشه ندارد و نمی‌توان چنین دلالتی از این روایت به دست آورد. بلکه در مورد دو شخص دیگر از همسران پیامبر است که بر اساس روایتی، پیامبر آنها را طلاق داد، پس از وفات پیامبر(ص) این دو را پیش خلیفه آوردند و خلیفه آنها را به این جهت که مطلقه پیامبر هستند، وادار به عدم ازدواج نکرد پس آنها هم ازدواج کردند.[9]
2. برخی از مفسران ذیل آیه 10 سوره تحریم چنین گفته‌اند: «وَ لَیُقِیمَنَّ الْحَدَّ عَلَى فُلَانَةَ فِیمَا أَتَتْ فِی طَرِیقٍ- وَ کَانَ فُلَانٌ یُحِبُّهَا- فَلَمَّا أَرَادَتْ أَنْ تَخْرُجَ إِلَى ...(البصره)[10]  قَالَ لَهَا فُلَانٌ لَا یَحِلُّ لَکِ أَنْ تَخْرُجِی‏ مِنْ‏ غَیْرِ مَحْرَمٍ‏ فَزَوَّجَتْ نَفْسَهَا مِنْ فُلَان‏؛ ...»
حد باید بر آن زن زده شود زیرا زمانی که خواست به بصره برود، (در حالی که شخصی او را دوست داشت) محرمی نداشت و خارج شدن از شهر بدون محرم حلال نبود. پس آن مرد با او ازدواج کرد...[11]
اما استدلال به این عبارت نیز ضعیف است؛ زیرا:
الف. از ظاهر این کلام بر نمی‌آید که روایت باشد.
ب. حتی اگر روایت هم باشد سندی نداشته و نمی‌توان آنرا به معصومان استناد داد.
ج. صریحاً نامی از عایشه و طلحه برده نشده است.
د. در آن زمان که بیست و پنج سال از رحلت پیامبر(ص) گذشته بود، هردوی آنان به میانسالی و پیری رسیده بودند.
ه. عایشه در این سفر محرم داشت زیرا عبدالله بن زبیر خواهرزاده او نیز در این سپاه بود.
و ...
 

[1]. احزاب، 6.
[2]. احزاب، 53.
[3]. جلال الدین السیوطی، عبد الرحمن بن أبی بکر، لباب النقول فی أسباب النزول، صححه، أحمد عبد الشافی، ج 1، ص 163، بیروت، دار الکتب العلمیة، بی‌تا؛ ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، الطیب، اسعد محمد، عربستان سعودی، ج 10، ص 3150، مکتبة نزار مصطفی الباز، چاپ سوم، 1419ق.
[4]. طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 22، ص 29، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، 1412ق؛ سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج 5، ص 214، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق.
[5]. أبو بکر البیهقی، أحمد بن الحسین بن علی، السنن الکبرى، المحقق، محمد عبد القادر عطا، ج 7، ص 110، بیروت، دار الکتب العلمیة، الطبعة الثالثة، 1424 ه.
[6]. ‏زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج 3، ص 556، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407ق؛ فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج 25، ص 180، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق.
[7]. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج 3، ص 330، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1377ش؛ بلخی، مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق، شحاته، عبدالله محمود، ج 3، ص 505، بیروت، دار إحیاء التراث، چاپ اول، 1423ق؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 16، ص 343، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.
[8]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد،  ج 5، ص 421، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 22، ص 210، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[9]. اشعری قمی، احمد بن محمد بن عیسی، النوادر، ص 103، قم، مدرسة الإمام المهدی(ع)، چاپ اول، 1408ق؛ فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق، اعلمی، حسین، ج 4، ص 200، تهران، انتشارات الصدر، چاپ دوم، 1415ق.
[10]. کلمه «البصره» تنها در برخی منابع آمده؛ بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 5، ص 431، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، 1416ق.
[11]. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، موسوی جزائری، سید طیب،‏ ج 2، ص 377، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، 1404ق؛ قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تحقیق، درگاهی، حسین، ج 13، ص 341، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1368ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها