جستجوی پیشرفته
بازدید
12363
آخرین بروزرسانی: 1398/01/08
خلاصه پرسش
منبع فقهی «تشهیر» و یا «گرداندن و شناساندن مجرم» برای جرایم مختلف چیست؟ چرا شیخ طوسی در استبصار بدان اشاره نکرده است؟
پرسش
سلام؛ تشهیر چیست و در کجا از آن بحث شده است؟ تا آنجا که ما بررسی کردیم، در کتاب استبصار شیخ طوسی در مورد تشهیر مطلبی نیاوردهاند؛ مثلاً در باب زنا یا تشهیر شاهد زور و... اشارهای نکردند؛ علت اینکه اشارهای به این موارد نشده چیست؟ و اینکه اگر در مورد تشهیر در این کتاب آمده است، لطفاً با بیان آدرس بفرمایید.
پاسخ اجمالی
واژۀ «تشهیر» و «اشهار» - که در مباحث فقهی، در بابهاى قضا، حدود و دیات از آن بحث شده است - در لغت به معنای «آشکار کردن» و در اصطلاح، بر حسب آنچه بدان اضافه مىشود، مفهوم خاصى پیدا مىکند.[1]
مثلاً، «تشهیر سلاح» به معنای آشکار کردن یا نشانه رفتن سلاح به سوى کسى است، که این کار اگر به منظور ایجاد رعب و وحشت و ترساندن مردم باشد، حرام و در حکم محاربه است.[2]
همچنین «تشهیر مُجرم» به معنای گرداندن او در خیابانها و معرّفى وی به مردم است، که در مورد برخی جُرمها؛ مثل قذف،[3] شهادت دروغ، کلاهبرداری و .. بر آن تصریح شده و البته، اختصاص به مردان دارد.[4]
در کتاب فقهی - حدیثی استبصار، در باب محاربه، به موضوع تشهیر سلاح اشاره شده است،[5] ولی - با جستوجویی که انجام شد- از «تشهیر مُجرم» سخنی به میان نیامده است که این امر نیاز به ارائه دلیل و توجیه ندارد؛ چراکه صاحب کتاب، ادعا نکرد که تمام جزئیات و مسائل فقهی را در این تألیف خود آورده است. با اینحال، شیخ طوسی در کتاب الخلاف به بیان این مسئله پرداخته[6] و در کتاب التهذیب نیز احادیثی در این زمینه نقل کرده است، از جمله:
امام باقر(ع) درباره شهادتدهندگان به باطل(دروغ)، فرمود: «آنان به عنوان حدّ، تازیانه میخورند، ولى حدّ معینى ندارد و آن در اختیار امام [و یا نماینده امام] است و آنان را بین مردم میگردانند تا شناخته شوند..»[7]
همچنین در برخی کتب فقهی درباره یکی از مجازاتهای شخص قواّد[8] و قاذف گفته شده است که وی را باید تشهیر کرد و در معرض دید مردم گذاشت.[9]
شایان ذکر است، با وجودی که این حکم درباره تشهیر قوّاد و قاذف، بین فقها مشهور بوده و حتی سید مرتضی ادعای اجماع بر آنرا دارد،[10] ولی روایتی که از معصومان(ع) امروزه در دسترس ما است، تنها به تشهیر شاهدان دروغین اشاره داشته و در دیگر موارد، مجازات تشهیر را در روایات موجود نمییابیم. پس در اینباره میتوان گفت، ممکن است دلیل و روایتی در اختیار فقهای گذشته بوده که به فقهای بعد نرسیده و آنان نیز بر اساس آن روایات، فتوا دادهاند.[11] و یا اینکه چنین احکامی به عنوان تعزیر و تنبیه وضع شده و اختیار آن بر عهده قاضی گذارده شده، تا در صورت صلاحدید آنرا اجرا کند تا از تکرار چنین جُرمی پیشگیری شده و با معرفی و شناساندن آنان به مردم، از شر و فساد بیشتر آنان جلوگیری شود. [12]
 

[1]. شاهرودى، سید محمود هاشمى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، جمعى از پژوهشگران، ج، ص 507، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، چاپ اول، 1426ق.
[2]. ر. ک: نجفى، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج ، ص 564، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، بیتا؛ ر. ک: نمایه 58658 (مجازات محاربه با مسلمانان).
[3]. قاذف: کسی که تهمت زنا یا لواط به دیگری بزند؛ جهت آگاهی بیشتر در مورد قذف و حکم آن، ر. ک: نمایه 34715 (قذف و حکم آن).
[4]. ر. ک: جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج، ص 401 و 430.
[5]. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، ج، ص 257، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1390ق.
[6]. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، الخلاف، ج ، ص 240، دفتر انتشارات اسلامى، قم، اول، 1407 هق
[7]. «سَأَلْتُهُ عَنْ شُهُودِ الزُّورِ قَالَ فَقَالَ یجْلَدُونَ حَدّاً لَیسَ لَهُ وَقْتٌ وَ ذَلِکَ إِلَى الْإِمَامِ وَ یطَافُ بِهِمْ حَتَّى یعْرِفَهُمُ النَّاسُ ..»؛ طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج، ص 144، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چهارم، 1407 هق.
[8]. کسی که بین زنان و مردان رابطه حرام ایجاد میکند.
[9]. ر. ک: امام خمینى، سید روح اللّٰه، تحریر الوسیله، ج ، ص 471 و 475، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم، اول، بیتا.
[10]. شریف مرتضى، على بن حسین موسوى، الانتصار فی انفرادات الإمامیة، ص 515، دفتر انتشارات اسلامى، قم، اول، 1415 هق.
[11]. ر. ک: مؤمن قمّى، محمد، مبانی تحریر الوسیلة (کتاب الحدود)، ص 404، چاپ اول، بیجا، بیتا.
[12]. ر.ک: همان، ص 473.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها