از رخ‌دادهاى مهم و حتمى عالم برزخ، سؤال دو فرشته «نکیر» و «منکر» است. از روایات و نیز گفتار متکلمان اسلامی بر می‌آید که سؤال نکیر و منکر، حقیقتی غیر قابل انکار است.[1] در نتیجه به سراغ همه‌ی انسان‌ها در قبر خواهند آمد.

از سوی دیگر، از روایات فهمیده می‌شود که اگر فردی در دنیا صاحب کردار نیک باشد و محبت اهل‌بیت(ع) در دلش نهادینه شده باشد، آن بزرگواران نیز در گردنه‌های دشوار بعد از مرگ به یاری او خواهند آمد:

رسول خدا(ص) فرمود: «دوستى من و خاندانم در هفت جا -که بسی هولناک است- سودمند خواهد بود:

1. هنگام جان دادن‏، 2. در قبر، 3. هنگام رستاخیز(برپایی قیامت و وقت بر آمدن از قبر)، 4. هنگام دریافت نامه‌ی اعمال، 5. به وقت حساب، 6. در پاى میزان و 7. هنگام گذشتن از پل صراط».[2]

در جمع‌بندی بین روایات، می‌توان گفت که همین حضور پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) نزد افراد صالحی که اندک گناهانی را نیز در پرونده دارند، بدان خواهد انجامید که نقش نکیر و منکر به بشیر و مبشر تغییر یابد.[3]

به عبارت دیگر، بشیر و مبشر فرشتگان جداگانه‌ای غیر از نکیر و منکر نیستند، بلکه چهره و رویکرد همان‌ها در برابر افراد نیکوکار به شیوه‌ای است که گویا آنان بشارت‌دهنده و حامل مژده‌های الهی‌اند، نه آن‌که برای محاکمه آمده باشند.

در همین راستا در روایتی دیگر آمده است که فرشته‌ای به نام «رومان»، قبل از منکر و نکیر وارد قبر می‌شود و صاحب قبر را آزمایش می‌کند، اگر نیکوکار بود منکر و نکیر را آگاه می‌سازد که هنگام پرسش با او به نرمى رفتار نمایند.[4]

[1]. «چگونگی سؤال نکیر و منکر در قبر»، 44047؛ «معنا و دلیل نام‌گذاری دو فرشته به نکیر و منکر»، 52177.

[2]. «حُبِّی وَ حُبُّ أَهْلِ بَیْتِی نَافِعٌ فِی سَبْعَةِ مَوَاطِنَ أَهْوَالُهُنَّ عَظِیمَةٌ عِنْدَ الْوَفَاةِ وَ فِی الْقَبْرِ وَ عِنْدَ النُّشُورِ وَ عِنْدَ الْکِتَابِ وَ عِنْدَ الْحِسَابِ وَ عِنْدَ الْمِیزَانِ وَ عِنْدَ الصِّرَاط». شیخ صدوق، أمالی، ص 10، تهران، کتابچی، چاپ ششم، 1376ش.

[3]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 56، ص 234، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[4]. «فرشته رومان فتان در قبر»، 103096.