لطفا صبرکنید
بازدید
25814
25814
آخرین بروزرسانی:
1395/12/18
کد سایت
fa74822
کد بایگانی
91407
نمایه
نشانههای امام معصوم(ع)
طبقه بندی موضوعی
حدیث|شرایط و صفات امام
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
در روایتی آمده که پیشوایان معصوم، جنب نمیشوند. پس نسل آنان چگونه ادامه مییابد؟!
پرسش
آیا روایتی که میگوید امام معصوم(ع)، جنب نمیشود صحیح است؟ چه طور ممکن است بدون جنب شدن، دارای فرزند شوند؟
پاسخ اجمالی
در ارتباط با این پرسش ابتدا باید گفت که صرف نظر از روایت اعلام شده، تداوم نسل بشر منحصر در سیستم عادی آن نبوده و ماجرای خلقت آدم، حوا و عیسی(ع)و نیز شبیهسازیهایی که دانش امروز بدان دست یافته، همه نشانگر آن است که بدون نیاز به منی هم نسل میتواند ادامه یابد، اما شاید پرسش دیگری وجود داشته باشد که بر اساس این روایت، آیا آن حضرات، با همسرانشان تماس جنسی هم نداشتند، زیرا تماس جنسی نیز از عوامل غسل جنابت است؟
با ذکر این مقدمه به روایت مورد نظر برمیگردیم:
در روایتی از امام باقر(ع) چنین نقل شده است که، ده علامت و نشانه برای امام معصوم وجود دارد:
1. ختنه شده به دنیا میآید.
2. بر کف دست فرود میآید و شهادتین میگوید.
3. "جنب نمیشود".
4. همیشه قلبش بیدار است.
5. خمیازه نمیکشد و خود را کِش و قوس نمیدهد.
6. همه اطراف خود را میبیند؛ همانگونه که جلوی خود را میبیند.
7. مدفوعش بوی مشک میدهد.
8. زمین مأمور است که آنرا فرو ببرد.
9. اگر زره پیامبر را بپوشد، مناسب با بدنش خواهد بود.
10. تا پایان عمر، محدث خواهد بود.[1]
سند این روایت، مرسل است.[2] اما هرچند سند این روایت – براساس تقسیمبندی متأخرین از حدیثشناسان[3]- صحیح نیست، ولی روایات دیگری نیز وجود دارد که مضمون و محتوای این روایت را تأیید میکند.[4]
به هر حال، با فرض پذیرش این روایت باید گفت منظور از جنابت در این روایات، احتلام است؛ یعنی امام معصوم، هیچگاه دچار خواب شیطانی نشده و محتلم نمیشود.[5] روایتی از امام رضا(ع) در بیان ویژگیهای امام که در آن بهجای عبارت «لا یجنب»، عبارت «لا یحتلم» آمده است، تأییدی بر همین مدعاست.[6]
در همین راستا، امام حسن عسکری(ع) در پاسخ به نامه یکی از یارانش چنین فرمود: «خواب امام مانند بیداری او است و خواب، وضعیت امام را تغییر نمیدهد و خدا اولیائش را از گزند شیطان محفوظ داشته است».[7]
بنابراین، مقصود از جنابت در روایت، جنابت در خواب است، نه آنکه آن حضرات هیچ تماس جنسی نداشته و یا آنکه شیوه فرزندآوری آنان متفاوت از دیگران بود.
البته برخی دیگر، این روایت را به معنای دیگری تفسیر کرده و این احتمال را دادهاند که منظور از جنب نشدن این است که آن حضرات با آنکه جنب میشوند ولی خباثت جنابت بر ایشان وارد نمیشود هرچند که غسل نیز بر آنان واجب میگردد.[8]
با ذکر این مقدمه به روایت مورد نظر برمیگردیم:
در روایتی از امام باقر(ع) چنین نقل شده است که، ده علامت و نشانه برای امام معصوم وجود دارد:
1. ختنه شده به دنیا میآید.
2. بر کف دست فرود میآید و شهادتین میگوید.
3. "جنب نمیشود".
4. همیشه قلبش بیدار است.
5. خمیازه نمیکشد و خود را کِش و قوس نمیدهد.
6. همه اطراف خود را میبیند؛ همانگونه که جلوی خود را میبیند.
7. مدفوعش بوی مشک میدهد.
8. زمین مأمور است که آنرا فرو ببرد.
9. اگر زره پیامبر را بپوشد، مناسب با بدنش خواهد بود.
10. تا پایان عمر، محدث خواهد بود.[1]
سند این روایت، مرسل است.[2] اما هرچند سند این روایت – براساس تقسیمبندی متأخرین از حدیثشناسان[3]- صحیح نیست، ولی روایات دیگری نیز وجود دارد که مضمون و محتوای این روایت را تأیید میکند.[4]
به هر حال، با فرض پذیرش این روایت باید گفت منظور از جنابت در این روایات، احتلام است؛ یعنی امام معصوم، هیچگاه دچار خواب شیطانی نشده و محتلم نمیشود.[5] روایتی از امام رضا(ع) در بیان ویژگیهای امام که در آن بهجای عبارت «لا یجنب»، عبارت «لا یحتلم» آمده است، تأییدی بر همین مدعاست.[6]
در همین راستا، امام حسن عسکری(ع) در پاسخ به نامه یکی از یارانش چنین فرمود: «خواب امام مانند بیداری او است و خواب، وضعیت امام را تغییر نمیدهد و خدا اولیائش را از گزند شیطان محفوظ داشته است».[7]
بنابراین، مقصود از جنابت در روایت، جنابت در خواب است، نه آنکه آن حضرات هیچ تماس جنسی نداشته و یا آنکه شیوه فرزندآوری آنان متفاوت از دیگران بود.
البته برخی دیگر، این روایت را به معنای دیگری تفسیر کرده و این احتمال را دادهاند که منظور از جنب نشدن این است که آن حضرات با آنکه جنب میشوند ولی خباثت جنابت بر ایشان وارد نمیشود هرچند که غسل نیز بر آنان واجب میگردد.[8]
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 1، ص 388 - 389، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج 4، ص 268، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق.
[3]. نخستین بار علامه حسن بن مطهر حلی (م 677ق)، یا سید بن طاووس (م 673ق) - که در حقیقت ناظر به دوره متأخرین است - أحادیث را به چهار دسته صحیح، حسن، موثّق و ضعف تقسیم کردند. اما توجه قدماء بیشتر به متن روایات بوده و بر اساس موافقت آنها با کتاب، سنت، عقل و... روایت را صحیح میدانستد، حتی اگر در سند روایات ضعف وجود داشته باشد. و در صورتی که روایتی فاقد این قرائن میبود ضعیف و مردود تلقی میشد. و این بیشتر با فقه الحدیث تناسب داشت. اما چون در دوران متأخرین، همه یا بخشی از این قرائن از دست رفت، آنان به جای توجه به متن، به سند روایات روی آوردند و با توجه به برخورداری راویان از صفت عدالت، وثاقت، و امامی بودن، روایات را به چهار دسته تقسیم کردند. (برای آگاهی بیشتر به این کتاب مراجعه شود: نصیری، علی، آشنائی با علوم حدیث).
[4]. ر. ک: عاملی نباطی، علی من محمد، الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم، نجف، ج 1، ص 108، المکتبة الحیدریة، چاپ اول، 1384ق.
[5]. مرآة العقول، ج 4، ص 268.
[6]. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ج 1، ص 213، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق.
[7]. قطب الدین راوندی، سعید بن عبدالله، الخرائج و الجرائح، ج 1، ص 446 - 447، قم، مؤسسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، 1409ق.
[8]. سروی مازندرانی، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی (الاصول و الروضة)، ج 6، ص 365، تهران، المکتبة الإسلامیة، چاپ اول، 1382ق.
نظرات