جستجوی پیشرفته
بازدید
6259
آخرین بروزرسانی: 1396/03/09
 
کد سایت fa79824 کد بایگانی 97496 نمایه انتساب کثرت و تباین حقیقی موجودات به ابن‌سینا و حکمای مشاء
گروه بندی اصطلاحات شخصیت‌ها
خلاصه پرسش
آیا ابن سینا و دیگر فیلسوفان حکمت مشاء معتقد به «کثرت و تباین حقیقی موجودات» هستند؟ آیا چنین اعتقادی با اعتقاد به «لزوم سنخیت بین علت و معلول» سازگار است؟
پرسش
با سلام؛ ابن‌سینا معتقد به کثرت و تباین حقیقی موجودات از جمله واجب تعالی و ممکنات است. از طرفی معتقد به لزوم سنخیت و قاعده الواحد بین واجب تعالی و عقل اول است. مفاد قاعده الواحد این است که بین علت و معلول باید سنخیت باشد. سؤال این است بین اعتقاد به سنخیت علّی و معلولی و بین اعتقاد به تباین حقیقی موجودات، تناقض وجود دارد. راه حل این تناقض چیست؟
پاسخ اجمالی
معروف و مشهور این است که فیلسوفان حکمت مشاء، مانند ابن سینا معتقد به «کثرت و تباین حقیقی موجودات» هستند؛ اما همان‌گونه که در این پرسش آمده است، انتساب نظریه تباین موجودات به مشائین مشکل است،[1] و با مباحث دیگر آن فلسفه ناسازگار است. کسانی؛ مانند ملاصدرا کوشیده‌‌اند تفسیری از سخن آنان ارائه دهند که بتواند با مبانی آنها در بحث علیت سازگار باشد. به هر حال حکیمان مشائی، رابطه‌ی علت و معلول را یک رابطه‌ی عینی خارجی می‌دانند و به وجود سنخیت میان علت و معلول معتقدند. چنین نظریه‌‌ای درباره‌ی رابطه‌ی عینی علت و معلول این را در پی دارد که درباره‌ی آنها به یک نحوه اشتراک عینی خارجی، هر چند به نحو اشتراک و وحدت سنخی در اصل وجود، قائل باشند.[2]
 

[1]. بویژه انتساب این نظریه به ابن‌سینا با مشکل جدی مواجه است؛ زیرا برخی از محققان می‌گویند: عبارات ابن سینا در کتاب شفاء و مباحثات تصریح دارد به این که اختلاف وجودات بالذات نیست، بلکه به‌واسطه‌ی ماهیات است. «عبارات الشیخ الرئیس فی الشفاء و المباحثات تنادی بأن تخالف الوجودات لیس بالذات بل بالماهیات المقابلة و بأن الوجود یقبل الشدة و الضعف و الحقیقتان المختلفتان لیست إحداهما شدیدة الأخرى و لا الأخرى ضعیفة الأولى و إنما لم یبق القول بالتباین على ظاهره لسخافته إذ الوجود بسیط فلو تباین مراتبه کانت بینونتها بتمام ذواتها البسیطة کنور و ظلمة و علم و جهل و قدرة و عجز». المحقق السبزوارى، التعلیقات على الشواهد الربوبیة، ص 391، مشهد، المرکز الجامعى للنشر، چاپ دوم، 1360ش.
[2]. ر. ک: یزدان پناه، یدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، ص 156، قم، مؤسسه امام خمینی، چاپ اول، 1388ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها