لطفا صبرکنید
بازدید
21698
21698
آخرین بروزرسانی:
1396/04/04
کد سایت
fa80410
کد بایگانی
98134
نمایه
افطار قبل از مغرب از روی اعتماد به گفته دیگری
طبقه بندی موضوعی
قضای روزه و کفارات
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
چند دقیقه به اذان مغرب مانده بود که از فردی شنیدم که اذان شده و با اعتماد به سخن او افطار کردم. آیا روزهام باطل است؟
پرسش
با سلام؛ چند دقیقه مانده به اذان مغرب بود که پدرم رادیو را روشن کرد و به اشتباه فکر کرد که اذان شده است، و به من گفت که اذان شده و من آب نوشیدم، آیا روزه من باطل است؟ چرا؟
پاسخ اجمالی
مراجع تقلید در حکم این مسئله میگویند:
اگر روزهدار[1] به گفتۀ کسى که میگوید مغرب شده افطار کند، و بعد بفهمد مغرب نبوده و نباید افطار میکرده، بیشتر فقها معتقدند که روزهاش باطل است. پس اگر خبر دهنده فردی مورد اعتماد بوده، فقط قضاى روزه کافی است، ولی اگر سخن وی قابل اطمینان نبوده، علاوه بر قضا، دادن کفاره[2] نیز واجب است.[3]
فقها درباره علت این حکم، چنین نگاشتهاند:
با توجه به اینکه روزهدار تا قبل از یقین به دخول مغرب، جایز نیست افطار کند، اگر خبر دهنده قابل اعتماد نباشد، بدون حجت شرعی افطار کرده است، پس علاوه بر قضای آن روز، کفاره (افطار عمدی) نیز بر وی واجب خواهد بود، مگر اینکه جاهل به حکم بوده و خیال کند خبر هر کسی در این زمینه حجت است، که در این صورت فقط قضای روزه واجب است.[4]
ولی اگر خبر دهنده قابل اعتماد باشد، برخی از علما گفتهاند نه کفاره واجب است و نه قضای روزه؛[5] چرا که روزهدار حجت شرعی برایش پیدا شده و به وظیفهاش عمل کرده است. اما این سخن پذیرفته نیست؛ زیرا حکم نمودن بر طبق حجت شرعی، حکمی ظاهری است و مربوط به جایی است که واقع آشکار نباشد، لکن وقتی کشف خلاف صورت گرفت و واقع روشن گردید، آن حکم ظاهری اعتباری نخواهد داشت. پس با توجه به اینکه، چنین فردی در طول روز (قبل از مغرب) افطار کرده است، روزهاش باطل است، هر چند به این جهت که عملش از روی عمد نبوده، کفاره ندارد.[6]
گفتنی است؛ حکم مذکور، با توجه به نظر مشهور علمای شیعه مبنی بر وجوب نگهداشتن روزه تا وقت مغرب است. پس اگر فقیهی،[7] - از روی ادله شرعی – نگهداشتن روزه را صرفاً تا وقت غروب آفتاب واجب بداند و روزهداری که مقلد وی است، پس از غروب آفتاب - و قبل از مغرب - روزهاش را افطار کند، روزهاش صحیح خواهد بود.[8]
بنابراین، در فرض سؤال، فردی که با فاصله کمی، قبل از مغرب افطار نموده – در حالیکه مرجع تقلیدش نگهداشتن روزه تا وقت مغرب را واجب میداند – میتواند در این مسئله، به مرجعی که روزه را صرفاً تا غروب آفتاب واجب شمرده، رجوع کند، که در این صورت، روزهاش صحیح بوده و قضا و کفارهای بر عهدهاش نیست.[9]
اگر روزهدار[1] به گفتۀ کسى که میگوید مغرب شده افطار کند، و بعد بفهمد مغرب نبوده و نباید افطار میکرده، بیشتر فقها معتقدند که روزهاش باطل است. پس اگر خبر دهنده فردی مورد اعتماد بوده، فقط قضاى روزه کافی است، ولی اگر سخن وی قابل اطمینان نبوده، علاوه بر قضا، دادن کفاره[2] نیز واجب است.[3]
فقها درباره علت این حکم، چنین نگاشتهاند:
با توجه به اینکه روزهدار تا قبل از یقین به دخول مغرب، جایز نیست افطار کند، اگر خبر دهنده قابل اعتماد نباشد، بدون حجت شرعی افطار کرده است، پس علاوه بر قضای آن روز، کفاره (افطار عمدی) نیز بر وی واجب خواهد بود، مگر اینکه جاهل به حکم بوده و خیال کند خبر هر کسی در این زمینه حجت است، که در این صورت فقط قضای روزه واجب است.[4]
ولی اگر خبر دهنده قابل اعتماد باشد، برخی از علما گفتهاند نه کفاره واجب است و نه قضای روزه؛[5] چرا که روزهدار حجت شرعی برایش پیدا شده و به وظیفهاش عمل کرده است. اما این سخن پذیرفته نیست؛ زیرا حکم نمودن بر طبق حجت شرعی، حکمی ظاهری است و مربوط به جایی است که واقع آشکار نباشد، لکن وقتی کشف خلاف صورت گرفت و واقع روشن گردید، آن حکم ظاهری اعتباری نخواهد داشت. پس با توجه به اینکه، چنین فردی در طول روز (قبل از مغرب) افطار کرده است، روزهاش باطل است، هر چند به این جهت که عملش از روی عمد نبوده، کفاره ندارد.[6]
گفتنی است؛ حکم مذکور، با توجه به نظر مشهور علمای شیعه مبنی بر وجوب نگهداشتن روزه تا وقت مغرب است. پس اگر فقیهی،[7] - از روی ادله شرعی – نگهداشتن روزه را صرفاً تا وقت غروب آفتاب واجب بداند و روزهداری که مقلد وی است، پس از غروب آفتاب - و قبل از مغرب - روزهاش را افطار کند، روزهاش صحیح خواهد بود.[8]
بنابراین، در فرض سؤال، فردی که با فاصله کمی، قبل از مغرب افطار نموده – در حالیکه مرجع تقلیدش نگهداشتن روزه تا وقت مغرب را واجب میداند – میتواند در این مسئله، به مرجعی که روزه را صرفاً تا غروب آفتاب واجب شمرده، رجوع کند، که در این صورت، روزهاش صحیح بوده و قضا و کفارهای بر عهدهاش نیست.[9]
[1]. آیات عظام گلپایگانى، بهجت، صافى، نورى، زنجانی و سبحانی: (روزهداری که میتواند وقت را تشخیص دهد).
[2]. جهت آگاهی در این زمینه، ر. ک: 1965 (کفارۀ روزه).
[3]. امام خمینى، سید روح اللّٰه، توضیح المسائل (محشّٰى - امام خمینى)، ج 1، ص 934، م 1673، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ هشتم، 1424ق؛ سبحانى، جعفر، رساله توضیح المسائل، ص 324، م 1333، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ سوم، 1429ق؛ وحید خراسانى، حسین، توضیح المسائل، ص 322، م 1681، قم، مدرسه امام باقر (ع)، چاپ نهم، 1428ق؛ ر. ک: رساله آموزشی مقام معظم رهبری، قسمت کفاره روزه.
[4]. ر. ک: خویى، سید ابو القاسم، موسوعة الإمام الخوئی، ج21، ص 422 - 423، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ره، چاپ اول، 1418ق؛ بنى فضل، مرتضى، مدارک تحریر الوسیلة (الصوم)، ص 223، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ اول، 1422ق؛ حکیم، سید محسن، مستمسک العروة الوثقى، ج 8، ص 390، قم، مؤسسة دار التفسیر، چاپ اول، 1416ق.
[5]. عاملى، محمد بن على، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، ج6 ، ص 94، مؤسسه آل البیت (ع)، بیروت، اول، 1411ق.
[6]. ر. ک: موسوعة الإمام الخوئی، ج21، ص 423؛ مستمسک العروة الوثقى، ج 8، ص 390.
[7]. مانند آیات عظام بهجت و مکارم شیرازی.
[9]. البته، چنانچه مرجع تقلید مکلف در این مسئله فتوا داده باشد، در صورتی میتواند رجوع کند که مرجع کنونی و مرجعی که میخواهد به وی رجوع کند را مساوی بداند.
نظرات