از نظر عقلی واجب الوجود بالذات باید واجد تمام صفات کمال باشد،[1] در حالی‌که «ماده» نمی‌تواند واجد تمام صفات کمال باشد؛ زیرا مهم‌ترین صفت کمال و ویژگی واجب الوجود، برخورداری از علم است، و حال آن‌که ماده از علم برخوردار نیست، و اصلاً سنخ وجودی علم با مادیت و ماده بودن نمی‌سازد، و ماده نمی‌تواند از علم برخوردار باشد و علم نیز نمی‌تواند در ماده محقق شود. علم و دانش، هیچ‌یک از ویژگی‌های مادی؛ مانند حرکت، بالقوّه بودن، تجزیه‌پذیری و قابل اشاره حسی و... را ندارد.^[2]
البته اگر کسی بگوید تمام صفات واجب الوجود از جمله علم، برای ماده نیز قابل اثبات است؛ در این صورت باید گفت دعوا لفظی خواهد شد. به عبارتی الهیون و معتقدان به ادیان، نام آن نیرو و قدرتِ دارای دانش و هدف‌مند که مبدأ پیدایش جهان هستی است را «خدا» می‌گذارند، و مادیون نام او را ماده! ولی حقیقت این است که معتقدین به ماده، اولاً: از اثبات علم برای ماده عاجزند، و ثانیاً: از اثبات آن طفره می‌روند، و اصلاً اساس گفتگوی میان الهیون و مادیون بر این محور است که آیا مبدأ عالم از علم برخوردار است یا نه؟ مادیون برای فرار از الزامات آن و رهایی از مسئولیت‌ها، از پذیرشِ علم برای مبدأ جهان، امتناع می‌ورزند.

---