لطفا صبرکنید
بازدید
5198
5198
آخرین بروزرسانی:
1397/06/10
کد سایت
fa90955
کد بایگانی
105644
نمایه
منظور از اجربه و اقفزه در عذاب قمّل
طبقه بندی موضوعی
تفسیر
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
بر اساس گزارشی در مورد عذاب «قمّل»، هر فردی از فرعونیان که ده جریب گندم را به آسیاب میبرد، تنها سه قفیز آنرا برمیگرداند. مقادیر اعلام شده را با توجه به وزنهای کنونی بیان کنید؟
پرسش
راجع به عذاب «قُمَّل» که در آیه 133 سوره اعراف ذکر شده، در روایتی در مجمع البیان نقل شده: «فکان الرجل یخرج عشرة أجربة إلى الرحى، فلم یرد منها ثلاثة أقفزة». «أجربة» و «أقفزة» دقیقاً چه میزان از حجم یا وزن هستند؟ اگر میشود معادل آنها به واحدهای رایج امروزی را بیان فرمایید.
پاسخ اجمالی
خداوند برای بیدار شدن فرعونیان و نیز کیفر برخی گناهانشان، آنان را دچار گرفتاریهای متعددی کرد که یکی از آنها «قُمَّل»(به ضم قاف و تشدید و فتح میم) بود.[1]
گزارش شده است که این عذاب هم به خودشان و هم به محصولات کشاورزی آنان آسیب وارد میکرد و به عنوان نمونه در گزارشی میخوانیم که یک فرد کشاورز، ده جریب گندم را به آسیاب برده و به دلیل فاسد بودن بیشتر آن، تنها سه قفیزش قابل استفاده بود.
در مورد مقدار و اندازه «جریب» و «قفیز» که در روایت آمده باید گفت: در گذشتههای دور و حتی سدههای اخیر در اوزان و مقادیر، استاندارد خاصی حاکم نبود. برای نمونه، «مَن تبریز» با «مَن لرستان»، «مَن ری» و ... متفاوت بود.
در همین راستا در کتب لغوی در مورد این واحدهای وزنی گفته شده که مقدار «جَریب»[2] که جمع آن «اجربه» است،[3] در مناطق مختلف، متفاوت است.[4] به هر حال گفته شده است هر «جریب» معادل 4 «قفیز» است.[5] قفیز نیز که جمع آن قفزان و یا اقفزه است، معادل 8 «مکوک» است.[6] مکوک که جمع آن مکاکیک است، معادل یک «صاع» و نصف است[7] و هر صاع حدود 3 «کیلو»[8] تا 3 کیلو و نیم است.[9] لذا مکاکیک حدود چهار کیلو و نیم است. قفیز نیز حدود 36 کیلو بوده و جریب حدود 144 کیلو میباشد.
اگرچه نمیتوان آنچه در روایات بیان شده است را دقیقاً با معیار امروزی تطبیق داد،[10] اما حدوداً میتوان گفت که اگر کسى ده جریب(1450 کیلو یا اندکی کمتر و بیشتر) گندم به آسیاب میبرد، تنها سه قفیز (110 کیلو یا اندکی کمتر و بیشتر) عاید او میشد و به عبارتی بیش از نود درصد محصول کشاورزی آنان غیر قابل استفاده بود، علاوه بر آن گزارش شده که با مصرف این محصولات نیز موى بدن و حدقه و پلک چشم و ابروهاى آنان آسیب دیده، به گونهای که خیال میشد پوست بدنهاى آنان مبتلا به گرى(اگزما، سودا) شده است.[11]
گزارش شده است که این عذاب هم به خودشان و هم به محصولات کشاورزی آنان آسیب وارد میکرد و به عنوان نمونه در گزارشی میخوانیم که یک فرد کشاورز، ده جریب گندم را به آسیاب برده و به دلیل فاسد بودن بیشتر آن، تنها سه قفیزش قابل استفاده بود.
در مورد مقدار و اندازه «جریب» و «قفیز» که در روایت آمده باید گفت: در گذشتههای دور و حتی سدههای اخیر در اوزان و مقادیر، استاندارد خاصی حاکم نبود. برای نمونه، «مَن تبریز» با «مَن لرستان»، «مَن ری» و ... متفاوت بود.
در همین راستا در کتب لغوی در مورد این واحدهای وزنی گفته شده که مقدار «جَریب»[2] که جمع آن «اجربه» است،[3] در مناطق مختلف، متفاوت است.[4] به هر حال گفته شده است هر «جریب» معادل 4 «قفیز» است.[5] قفیز نیز که جمع آن قفزان و یا اقفزه است، معادل 8 «مکوک» است.[6] مکوک که جمع آن مکاکیک است، معادل یک «صاع» و نصف است[7] و هر صاع حدود 3 «کیلو»[8] تا 3 کیلو و نیم است.[9] لذا مکاکیک حدود چهار کیلو و نیم است. قفیز نیز حدود 36 کیلو بوده و جریب حدود 144 کیلو میباشد.
اگرچه نمیتوان آنچه در روایات بیان شده است را دقیقاً با معیار امروزی تطبیق داد،[10] اما حدوداً میتوان گفت که اگر کسى ده جریب(1450 کیلو یا اندکی کمتر و بیشتر) گندم به آسیاب میبرد، تنها سه قفیز (110 کیلو یا اندکی کمتر و بیشتر) عاید او میشد و به عبارتی بیش از نود درصد محصول کشاورزی آنان غیر قابل استفاده بود، علاوه بر آن گزارش شده که با مصرف این محصولات نیز موى بدن و حدقه و پلک چشم و ابروهاى آنان آسیب دیده، به گونهای که خیال میشد پوست بدنهاى آنان مبتلا به گرى(اگزما، سودا) شده است.[11]
[1]. در مورد معنای قمّل و نیز دیگر عذابهاب بنی اسرائیل، ر.ک: «بلاهای نازل شده بر فرعونیان»، 104238.
[2]. نوعی از جریب به عنوان واحدی برای تعیین مساحت مورد استفاده قرار میگرفته و نوع دیگری نیز وجود داشته که مانند روایت بالا برای تعیین وزن بوده است.
[3]. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، محقق، مخزومى، مهدى، سامرائى، ابراهیم، ج 6، ص 112، قم، هجرت، چاپ دوم، 1410ق.
[4]. واسطی زبیدی، محب الدین سید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق، شیری، علی، ج 1، ص 361، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1414ق.
[5]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق، میر دامادی، جمال الدین، ج 1، ص 260، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق؛ کتاب العین، ج 6، ص 112.
[6]. لسان العرب، ج 5، ص 395.
[7]. همان، ص 137.
[8]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 2، ص 169، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.
[9]. همان، ص 170.
[10]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 8، ص 231، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.
[11]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغی، محمد جواد، ج 4، ص 722، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش؛ طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 9، ص 23، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، 1412ق.
نظرات