از نظر قرآن کریم و بر اساس مبانی فلسفه و عرفان، تمام موجودات - چه انسان و چه غیر انسان - دارای شعور و ادراک هستند که البته با توجه به استعدادها و قابلیت‌هایی که از طرف خدا به آنها داده شده، این شعور و ادراک دارای درجات متفاوتی است.[1]

لذا تمام موجودات، خدا را تسبیح کرده و در مسیری که خدا برای آنان تعیین کرده، حرکت می‌کنند،[2] اما برخی از امور مانند آنچه در پرسش مطرح شده، از آنان خواسته نشده تا بدان عمل کنند. با توجه به این، یک انسان مؤمن و باتقوا نیز مانند انسان گناه‌کار بعد از مرگ، طعمه کرم‌ها و دیگر حشرات و جانوران می‌شود و این مطلب مطابق مقتضای طبیعتی است که خدا آن حشرات و جانوران را بر همان اساس خلق کرده است.

البته ممکن است در موارد نادری به حالت اعجاز‌آمیز، این موجودات - با فرمان پروردگار - فراتر از تکلیف خود عمل کرده و به عنوان نمونه به بدن گروهی از پرهیزگاران آسیبی نرسانند.[3]

پیامبر(ص) فرمود: «گوشت اولاد من بر حیوانات درنده حرام شده است».[4]

امام صادق(ع) فرمود: «همانا خداوند استخوان‌هاى ما را بر زمین حرام گردانیده، و گوشت‌هاى بدن ما را بر کرم حرام ساخته است تا چیزى از آن نخورند».[5]

اما این بدان معنا نیست که آن حیواناتی که بر مقتضای طبیعت خود رفتار می‌کنند، بر خلاف دستور خدا عمل کرده باشند.[6]

[1]. «شعور موجودات»، 67745؛ «اساس تفاوت در خلقت موجودات»، 5381.

[2]. «تسبیح موجودات عالم در قرآن کریم»، 20144.

[3]. «رفتن امام هادی(ع) در قفس شیرها و ادعای زینب کذابه»، 104838.

[4]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب ع، ج 4، ص 416، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.

[5]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 191، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.

[6]. «تفاوت وجودی حیوانات»، 93469.