جستجوی پیشرفته
بازدید
2277
آخرین بروزرسانی: 1401/02/22
خلاصه پرسش
آیا رهبر و ولی فقیه بر اساس اصل 110 قانون اساسی، می‌تواند تمام مجرمان را عفو کند و یا آن‌که این عفو مقید به ضوابط و شرایطی است؟!
پرسش
در اصل 110 قانون اساسی یکی از اختیارات رهبری «عفو یا تخفیف‏ مجازات‏ محکومان‏ در حدود موازین‏ اسلامی ...» عنوان شده است. حال این «موازین اسلامی» که رعایت آن برای عفو لازم دانسته شده چه چیزهایی هستند؟ مثلا حاکم چه کسانی را می‌‌تواند عفو کند؟‌ چه کسانی را نمی‌‌تواند مورد عفو قرار دهد؟ آیا مثلا قاتل عمد یا زانی را هم می‌تواند عفو کند؟!
پاسخ اجمالی

بر اساس اصل 110 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رهبر وظایف و اختیارات مهمی دارد که یکی از این وظایف، عفو یا تخفیف مجازات محکومیت در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رئیس قوه قضاییه است. البته رهبر می‌تواند بعضی از وظایف و اختیارات خود را به شخص دیگری واگذار کند.

طبیعی است که حکومت اسلامی در ارتباط با عفو مجرمان به چند نکته توجه کرده و موازین اسلامی را حسب شرایط مورد بررسی قرار خواهد داد. به عنوان نمونه:

  1. فردی که قرار است مورد عفو قرار گیرد، شاکی خصوصی نداشته باشد که هنوز رضایتش جلب نشده است. با این وجود اگر کسی مثلا به اتهام ارتکاب قتل عمد در حبس و منتظر حکم قاضی است، رهبر می‌تواند حکم کند که وی تا زمان صدور حکم قطعی در زندان نباشد.
  2. با عفو مجرمان، نظم جامعه اسلامی دچار اختلال نشده و ناامنی گسترش نیابد.

و ...

به هر حال تشخیص موازین و انطباق آنها بر مصادیق بر عهده فقیه بوده و با توجه به شرایط زمانی و مکانی می‌تواند متفاوت باشد.

گفتنی است که در ارتباط با عفو، آیات صریحی در قرآن کریم وجود دارد. به عنوان نمونه، بعضی از اسیران و مجرمان در نبردهای صدر اسلام مورد عفو و گذشت قرار گرفته و آزاد شدند، تا جایی که بعد از فتح مکه، پیامبر(ص) حتی از وحشی قاتل عمویش حمزه،[1] گذشت کرد و خالد بن ولید که در نبردی رفتارهای بسیار ناپسند داشت، مجازات نشد. [2] و نیز فراریان مسلمان جنگ أحد بخشیده شدند.[3]

 با این وجود، تحلیل وسیع و همه‌جانبه استفاده از عنصر عفو در طول تاریخ اسلام، نیاز به بررسی گسترده‌تری دارد که در حد این نوشتار نیست.[4]


[1]. «چگونگی برخورد پیامبر (ص) با وحشی قاتل حمزه»، 23827.

[2]. «علت مجازات نشدن خالد بن ولید توسط پیامبر(ص)»، 67244.

[3]. «بخشش فراریان جنگ احد»، 2926؛ «فرار خلفای سه‌گانه از جنگ‌های زمان پیامبر خدا(ص)»، 89957.

[4]. «محدوده اختیارات ولی فقیه»، 9297؛ «اختیارات نظام قانون‌گذاری کشور در ارتباط با مجازات»، 46544؛ «اختیارات ولایت فقیه»، 31.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها