در برخی از نقل‌های اوّلیه‌ی حدیث سلسلة الذهب، عین عبارت «بِشَرطِها وَ شُرُوطِها» و یا «بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا» وجود ندارد.[1] البته در آنها نیز بیان نشده است که این فراز، بخشی از روایت نیست.

به هر حال، نقل‌های دیگری در همان منابع اولیه‌ی وجود دارند که بدون آوردن عبارت «بشرطها»، اما عبارت «بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا» در آنها ذکر شده است:

امام رضا(ع) به نقل از پدرانشان به نقل از رسول خدا(ص) و ایشان به نقل از جبرئیل گفت که خدا می‌فرماید:

کلمه‌ی «لا اله الا الله» دیوار من است و هر کس در آن وارد شود، از عذاب من در امان است؛ وقتی کاروان به حرکت افتاد، امام(ع) ندا داد که (این امر) شروطی دارد و من هم از شروط آن هستم».[2]

نقل‌های دیگری هم اگرچه این عبارت را ندارند؛ اما فراز دیگری دارند که تقریبا همین معنا را می‌رساند:

 ... بعد از بیان این روایت، برخی از امام(ع) پرسیدند: اخلاص در مورد شهادت به «لا اله الا اللَّه» چیست؟ امام(ع) فرمود: «اطاعت خدا و پیامبر(ص) و ولایت اهل‌بیت(ع)».[3]

همچنین در برخی نقل‌ها امام(ع) فرمود: «شروط آن معرفت و ولایت و عمل به ارکان بدن است».[4]

در منابع قرن‌های بعد، عبارت «بشرطها» نیز به عنوان جزئی از این حدیث ذکر شده است.[5]

نتیجه این‌که حتی اگر در منابع اولیه، عبارت کامل «بِشَرطِها وَ شُرُوطِها وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا» وجود نداشته باشد، اما معنای آن دقیقا وجود دارد و از آن‌جا که نقل به معنا نیز مجاز است، نمی‌توان ادعا کرد که - تنها به دلیل افزوده شدن یک کلمه «بشرطها» - این روایت در طول زمان مورد تحریف قرار گرفته است.

[1]. شیخ صدوق، محمد بن علی‏، التوحید، محقق، مصحح، حسینی، هاشم‏، ص 24، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1398ق؛ علی بن موسی(امام هشتم)، صحیفة الإمام الرضا(ع)، محقق، مصحح، نجف، محمد مهدی، ‏ص 40، مشهد، کنگره جهانی امام رضا(ع)، چاپ اول، 1406ق؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی،ج 2، ص 134، ح 1 و 2، و ص 135، ح 3، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق.

[2]. شیخ صدوق، الامالی، ص 235، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق؛ التوحید، ص 25؛ شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الأعمال، ص 7، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، 1406ق؛ عیون اخبار الرضا(ع)، ج 2، ص 135؛ شیخ صدوق، معانی الاخبار، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 371، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1403ق.

[3]. شیخ طوسی، محمد بن حسن‏، الامالی، ص 589، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق.

[4]. دیلمی، حسن بن محمد، أعلام الدین فی صفات المؤمنین‏، ص 357، قم، مؤسسة آل البیت(ع)‏، چاپ اول، 1408ق.

[5]. ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، محقق، مصحح، عراقی، مجتبی، ج 4، ص 94، قم، دار سید الشهداء(ع) للنشر، چاپ اول، 1405ق؛ شهید ثانی، زین الدین بن علی‏، مسکن الفؤاد عند فقد الأحبّة و الأولاد، ص 159، قم، بصیرتی‏، بی‌تا.