جستجوی پیشرفته
بازدید
119143
آخرین بروزرسانی: 1398/03/26
خلاصه پرسش
مبدأ تاریخ مسلمانان چه زمانی است؟
پرسش
مبدأ تاریخ مسلمانان چه زمانی است؟
پاسخ اجمالی

بعد از بعثت پیامبر اسلام (ص) و تا مدت ها که محدودۀ جغرافیای اسلام، محدود به قسمتی از شبه جزیرۀ عربستان بود، و به علت ارتباط های مختصر مسلمانان، و کم بودن وقایع مهم عمومی، نبود تاریخ به معنای نبودن مبدئی برای دانستن زمان و مقایسۀ زمانی وقوع رویدادها، مشکلی ایجاد نمی کرد. خلیفۀ دوم در سال شانزدهم یا هفدهم و یا هجدهم بعد از هجرت پیامبر(ص)، اصحاب پیامبر (ص) را جمع می کند تا با آنان دربارۀ این مشکل مشورت کند. بنابر تصریح یعقوبی (م بعد 292)، طبری( م 310)، مسعودی (م 346)، ابن اثیر (م 630) و ذهبی (م 748)، خلیفۀ دوم از امام علی(ع) مشورت گرفت و نظر امام علی (ع) در این شورا، آن بود که مبدأ تاریخ مسلمانان، هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه باشد، نظری که مورد تأیید خلیفه و همۀ مسلمانان قرار گرفت.

پاسخ تفصیلی

نگارش تاریخ و دانستن زمان وقوع پدیده های تاریخی، نیازمند یک معیار و مبدأ تاریخی است. وقتی در صدد نگارش یک واقعۀ تاریخی هستیم، یکی از اولویت های آن، وجود یک مبدأ تاریخی است تا بدانیم آن واقعۀ مورد نظر در چه محدودۀ زمانی اتفاق افتاده است. به طور مثال وقتی می خواهیم زمان ولادت پیامبر اسلام(ص) را بیان کنیم، ناگزیر باید ولادت ایشان را با یک قسمت از تاریخ بسنجیم، یعنی بگوییم پیامبر اسلام(ص) در 17 ربیع الاول، سال عام الفیل به دنیا آمدند. در بیان این واقعۀ تاریخی؛ ما نیازمند یک مبدأ تاریخی هستیم که "عام الفیل" یعنی سالی که سپاه ابرهه در هم شکست، به عنوان مبدأ تاریخ، انتخاب شده است.

پس از ضروریات زندگی و ارتباطات اجتماعی، به کارگیری تاریخ در این نوع رابطه ها است. بعد از بعثت پیامبر اسلام، تا مدت ها که محدودۀ جغرافیای اسلام، محدود به قسمتی از شبه جزیرۀ عربستان بود، و به علت ارتباط های مختصر مسلمانان، و کم بودن وقایع مهم عمومی، نبود تاریخ؛ به معنای نبودن مبدئی برای دانستن زمان و مقایسۀ زمانی وقوع رویدادها، مشکلی ایجاد نمی کرد. مبدأ تاریخ در شبه جزیره عربستان تا قبل از اسلام در هر نسلی نسبت به نسل دیگر متفاوت بود و به عنوان نمونه، از واقعۀ مهم لشکرکشی ابرهه برای نابودی کعبه، و نابودی این لشکر، به عنوان معیار سنجش زمانی استفاده می کردند.[1]

بعد از اسلام به دلائلی که بیان شد، و تا مدت ها، مبدأ تاریخ مشخصی برای مسلمانان وجود نداشت، و احیاناً از همان تاریخ "عام الفیل" استفاده می شد. ولی بعد از آن که جغرافیای کشورهای اسلامی در زمان خلفاء بسیار گسترده شد و فرمان های حکومتی و نظام اداری وسیع جهت ادارۀ حکومت، تشکیل شد، وجود مبدأ تاریخ به منظور تنظیم نامه ها و فرمان های دولتی و .. ضروری به نظر می رسید.

بنابر نقل کتاب های تاریخی، ابوموسی اشعری در نامه ای که به خلیفۀ دوم می نویسد، از نبودن تاریخ، در نامه های حکومتی که برایش فرستاده می شود، شکایت می کند و می گوید: ای خلیفه! برای ما از تو نامه هایی می رسد که فاقد تاریخ است![2]

خلیفۀ دوم در سال شانزدهم[3] یا هفدهم و یا هجدهم[4] بعد از هجرت پیامبر(ص)، اصحاب پیامبر (ص) را جمع می کند تا با آنان دربارۀ این مشکل مشورت کند.

در این شوری، عده ای گفتند: تاریخ را مانند مردم فارس حساب می کنیم؛ یعنی وقایع تاریخی را نسبت به پادشاهان می سنجیم، -مثلاً می گوییم این واقعه در زمان حکومت فلان پادشاه اتفاق افتاد-. عده ای گفتند: مانند مردم روم، وقایع تاریخی را نسبت به پادشاهی اسکندر مقدونی می سنجیم. این نظریات در شورا ردّ شد.

عدۀ دیگر گفتند: مبدأ تاریخ را میلاد پیامبر اکرم (ص) قرار می دهیم  و برخی مبعث پیامبر و گروهی دیگر وفات پیامبر(ص) را پیشنهاد کردند. همۀ این نظریات در شورای صحابه مورد پذیرش واقع نشد.

بنابر تصریح یعقوبی (م بعد 292)،[5] طبری( م 310)،[6] مسعودی (م 346)،[7] ابن اثیر (م 630)[8] و ذهبی (م 748)،[9] خلیفۀ دوم از امام علی(ع) مشورت گرفت و نظر امام علی (ع) در این شورا، آن بود که مبدأ تاریخ مسلمانان، هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه باشد. سپس همین نظر توسط خلیفۀ دوم برگزیده شده و به دفاتر حکومتی اعلام شد.

بعد از آن بود که تمام وقایع مهم اسلامی از جمله غزوات پیامبر(ص)، به ویژه حوادثی که بعد از هجرت اتفاق افتاده بود، با این مبدأ تاریخی سنجیده می شد.

 

[1] طبری، محمد بن جریر، تاریخ‏ طبری، ج ‏2، ص392، دار التراث، بیروت، 1387ق.

[2] مسکویه، احمد بن محمد، تجارب ‏الأمم، ج ‏1، ص413، انتشارات سروش، تهران، 1379ش.

[3] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ ‏الإسلام، ج ‏3، ص 16، دار الکتاب العربی، بیروت، 1413ق.

[4] ابن کثیر دمشقی، عماد الدین، البدایة و النهایة، ج ‏3، ص207، دار الفکر، بیروت، 1407ق.

[5] یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ‏ یعقوبى، ج ‏2، ص145، دار صادر، بیروت، بی تا.

[6] تاریخ‏ طبری، ج ‏4،ص 38 و 39.

[7]  مسعودی، علی بن الحسین، مروج ‏الذهب، ج ‏4، ص300، دار الهجره، قم، 1409ق.

[8] ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج ‏1، ص11، دار صادر، بیروت، بی تا.

[9]  تاریخ ‏الإسلام، ج ‏3، ص 163.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها