لطفا صبرکنید
بازدید
20971
20971
آخرین بروزرسانی:
1397/09/01
کد سایت
fa86835
کد بایگانی
104351
نمایه
صوفیه از نگاه امام صادق(ع)
طبقه بندی موضوعی
گوناگون
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
آیا امام صادق(ع) در مورد صوفیه تصریح فرمودند که آنان دشمن اهل‌بیت(ع) بوده و باید از آنها دوری کرد؟
پرسش
از امام صادق(ع) نقل شده است: «صوفیه دشمنان ما هستند، پس هرکس به آنها میل پیدا کند، از آنان است و با آنها محشور خواهد شد. به زودی کسانی پیدا می‌شوند که ادعای محبت ما را می‌کنند و به ایشان نیز تمایل نشان می‌دهند، خود را به ایشان تشبیه نموده و لقب آنان را بر خود می‌گذارند و گفتارشان را تأویل می‌کنند. بدان که هر کس به ایشان تمایل نشان دهد، از ما نیست و ما از او بیزاریم. هر کس آنها را رد کند، مانند کسی است که در حضور پیامبر اکرم(ص) با کفار جهاد کرده است». آیا این روایت از نظر سند صحیح است؟! معنای درست آن چیست؟
پاسخ اجمالی
صرف نظر از عقاید و باورهای صوفیه که باید هر کدامشان جداگانه مورد بررسی قرار گیرد؛ زیرا که برخی مخالف سنت و برخی موافق آن است، در مورد روایت موجود در پرسش، با جست‌وجویی که در منابع روایی انجام شد، این روایت را در کتاب‌هایی که جزو منابع کهن اولیه و ثانویه به شمار می‌آید نیافتیم و اولین منبع در دسترسی که چنین روایتی را نقل کرده است، کتاب «حدیقة الشیعة» منتسب به «مقدس اردبیلی» متوفای 993 می‌باشد،[1] و منابع بعدی نیز به نقل از ایشان، این روایت را ذکر کرده‌اند. [2]
به هر حال جدا از موضوع اعتبار سند، متن و ترجمه روایت چنین است:
«الصَّحِیحِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ الْبَزَنْطِیِّ عَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ قَالَ: قَالَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِنَا لِلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَدْ ظَهَرَ فِی هَذَا الزَّمَانِ قَوْمٌ یُقَالُ لَهُمُ الصُّوفِیَّةُ فَمَا تَقُولُ فِیهِمْ قَالَ إِنَّهُمْ أَعْدَاؤُنَا فَمَنْ مَالَ فِیهِمْ فَهُوَ مِنْهُمْ وَ یُحْشَرُ مَعَهُمْ وَ سَیَکُونُ أَقْوَامٌ یَدَّعُونَ حُبَّنَا وَ یَمِیلُونَ إِلَیْهِمْ وَ یَتَشَبَّهُونَ بِهِمْ وَ یُلَقِّبُونَ أَنْفُسَهُمْ وَ یُأَوِّلُونَ أَقْوَالَهُمْ أَلَا فَمَنْ مَالَ إِلَیْهِمْ فَلَیْسَ مِنَّا وَ إِنَّا مِنْهُمْ بِرَاءٌ وَ مَنْ أَنْکَرَهُمْ وَ رَدَّ عَلَیْهِمْ کَانَ کَمَنْ جَاهَدَ الْکُفَّارَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ ص»؛[3] در روایت صحیحی، احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی از امام رضا(ع) نقل می‌کند: یکی از شیعیان به امام صادق(ع) عرضه داشت: امروزه گروهی تشکیل شده‌اند که به آنان «صوفیه» می‌گویند. نظرتان در مورد آنها چیست؟! امام فرمود: آنان دشمنان ما هستند. پس هر کس به آنها مایل باشد، از آنها محسوب شده و با آنها محشور می‌شود. به زودی افرادی می‌آیند که ادعای دوست داشتن ما را دارند؛ اما به این گروه صوفیه میل دارند و خود را شبیه آنها می‌کنند و القاب آنها را برای خود انتخاب می‌کنند. آگاه باشید کسی که به آنها میل داشته باشد از ما نیست و ما از آنها دوری می‌کنیم و کسی که آنها را انکار و رد کند، مانند کسی است که همراه پیامبر(ص) با کفار بجنگد.
در مورد این روایت باید گفت:
اولاً: از نگاه سندشناسی با آن‌که در ابتدای آن اعلام شده روایتی صحیح است، حتی اگر حدیقة الشیعة تألیف مقدس اردبیلی باشد، اما چون سلسله سند مؤلف کتاب تا احمد بن محمد بن ابی نصر مشخص نیست، نمی‌توان در مورد آن اظهار نظر کرد و آن‌را از روایاتی برشمرد که از دیدگاه دانش رجال، روایتی صحیح ارزیابی می‌شوند.
ثانیاً: این روایت را می‌توان متوجه اشخاصی دانست که راه افراط و تفریط را پیموده و تنها جنبه‌ای از دین را مورد توجه قرار داده و از دیگر تعالیم آن غافل می‌مانند.[4] خواه نامشان صوفیه باشد و خواه هر نام دیگری.
به هر حال جدا از موضوع اعتبار سند، متن و ترجمه روایت چنین است:
«الصَّحِیحِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ الْبَزَنْطِیِّ عَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ قَالَ: قَالَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِنَا لِلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَدْ ظَهَرَ فِی هَذَا الزَّمَانِ قَوْمٌ یُقَالُ لَهُمُ الصُّوفِیَّةُ فَمَا تَقُولُ فِیهِمْ قَالَ إِنَّهُمْ أَعْدَاؤُنَا فَمَنْ مَالَ فِیهِمْ فَهُوَ مِنْهُمْ وَ یُحْشَرُ مَعَهُمْ وَ سَیَکُونُ أَقْوَامٌ یَدَّعُونَ حُبَّنَا وَ یَمِیلُونَ إِلَیْهِمْ وَ یَتَشَبَّهُونَ بِهِمْ وَ یُلَقِّبُونَ أَنْفُسَهُمْ وَ یُأَوِّلُونَ أَقْوَالَهُمْ أَلَا فَمَنْ مَالَ إِلَیْهِمْ فَلَیْسَ مِنَّا وَ إِنَّا مِنْهُمْ بِرَاءٌ وَ مَنْ أَنْکَرَهُمْ وَ رَدَّ عَلَیْهِمْ کَانَ کَمَنْ جَاهَدَ الْکُفَّارَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ ص»؛[3] در روایت صحیحی، احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی از امام رضا(ع) نقل می‌کند: یکی از شیعیان به امام صادق(ع) عرضه داشت: امروزه گروهی تشکیل شده‌اند که به آنان «صوفیه» می‌گویند. نظرتان در مورد آنها چیست؟! امام فرمود: آنان دشمنان ما هستند. پس هر کس به آنها مایل باشد، از آنها محسوب شده و با آنها محشور می‌شود. به زودی افرادی می‌آیند که ادعای دوست داشتن ما را دارند؛ اما به این گروه صوفیه میل دارند و خود را شبیه آنها می‌کنند و القاب آنها را برای خود انتخاب می‌کنند. آگاه باشید کسی که به آنها میل داشته باشد از ما نیست و ما از آنها دوری می‌کنیم و کسی که آنها را انکار و رد کند، مانند کسی است که همراه پیامبر(ص) با کفار بجنگد.
در مورد این روایت باید گفت:
اولاً: از نگاه سندشناسی با آن‌که در ابتدای آن اعلام شده روایتی صحیح است، حتی اگر حدیقة الشیعة تألیف مقدس اردبیلی باشد، اما چون سلسله سند مؤلف کتاب تا احمد بن محمد بن ابی نصر مشخص نیست، نمی‌توان در مورد آن اظهار نظر کرد و آن‌را از روایاتی برشمرد که از دیدگاه دانش رجال، روایتی صحیح ارزیابی می‌شوند.
ثانیاً: این روایت را می‌توان متوجه اشخاصی دانست که راه افراط و تفریط را پیموده و تنها جنبه‌ای از دین را مورد توجه قرار داده و از دیگر تعالیم آن غافل می‌مانند.[4] خواه نامشان صوفیه باشد و خواه هر نام دیگری.
[1]. (البته در انتساب این کتاب به مقدس اردبیلی تردیدهایی وجود دارد).
[2]. مجذوب تبریزى، محمد، الهدایا لشیعة أئمة الهدى، محقق، مصحح، درایتى، محمد حسین، قیصریه‌ها، غلامحسین، ج 1، ص 99، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1387ش؛ شیخ حر عاملی، اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، ج 4، ص 204، بیروت، اعلمی، چاپ اول، 1425ق.
[3]. مقدس اردبیلى، حدیقة الشیعة، ج 4، ص 747، قم، انصاریان، چاپ سوم، 1383ش.
نظرات
