جستجوی پیشرفته
بازدید
58549
آخرین بروزرسانی: 1400/11/01
خلاصه پرسش
نظر اسلام در مورد تجارت در طرح بازاریابی شبکه‌ای باینری چیست؟
پرسش
نظر دین اسلام در مورد تجارت الکترونیک از نوع باینری و تصاعدی در صورتی که اگر افراد طبق اصول تعریف شده در آن کار کنند و هیچ ضرری نداشته باشند، چیست؟ اگر جوابتان روی سیستم‌های هرمی است، علت این‌که این شیوۀ نوین تجارت در دنیا را با سیستم‌های هرمی مقایسه می‌کنید را بگویید؟
پاسخ اجمالی

اصل تجارت الکترونیکی، آن‌گونه تعریف کرده‌اند که عبارت است از: تجارت بدون واسطه که در آن مشتری کالای واقعی یا خدماتی را از طریق اینترنت خریداری می‌کند، این نوع تجارت از جهت الکترونیکی بودن و ساده و آسان بودن و دسترسی سریع هیچ اشکالی ندارد. و در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و مورد تأیید شورای نگهبان قانون اساسی قرار گرفته است. و هم اکنون از نظر اجرا (به نحوی که در قانون بیان شده است) در جمهوری اسلامی ایران هیچ مشکلی ندارد.

اما شرکت‌های طرح باینری به گفته خود، شرکت‌هایی برای بازاریابی شبکه‌ای هستند که اگر مطابق آنچه در قانون چنین شرکت‌هایی آمده است در جهت بازاریابی کالاهای واقعی با قیمت واقعی آنها فعالیت کنند، فعالیتشان بدون اشکال است، ولی از آن‌جا که بیشتر فعالیت‌های چنین شرکت‌هایی در جهت عرضۀ کالاهای غیر واقعی و یا کالاهای واقعی؛ اما با ارزش غیر واقعی است. و به عبارت دیگر این طرح‌ها و شرکت‌ها صرفا پوششی برای فعالیت‌های سودجویانه برخی از کمپانی‌های بزه‌کار است که در نهایت میلیاردها دلار سرمایه را از کشور خارج می‌کنند، فعالیت و عضویت در آنها اشکال دارد.

پاسخ تفصیلی

اگر معنای تجارت الکترونیکی، استفاده از تکنولوژی اینترنت در تجارت باشد، ار جهت سرعت عمل بسیار چیز خوبی است و از نظر شرع مقدس اسلام و قوانین جمهوری اسلامی هم هیچ اشکالی ندارد. و قانون آن در تاریخ 17 دی ماه سال 1382 در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و در تاریخ 24 دی ماه سال 1382، مورد تأیید شورای نگهبان قانون اساسی قرار گرفت. و اکنون از نظر اجرا (به نحوی که در قانون بیان شده است) در جمهوری اسلامی ایران هیچ مشکلی ندارد.

اما بازاریابی شبکه‌ای ( Network Marketing) که یکی از زیر شاخه‌‌های تجارت الکترونیکی محسوب می‌شود و هدف اصلی آن حذف واسطه‌‌های تجاری نامطلوب از چرخۀ توزیع محصول و رساندن محصولات از تولیدکننده به دست مصرف‌‌کننده و به کمک مصرف کننده می‌باشد، دارای مشخصاتی است که برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن عبارت‌اند از:

برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های بازاریابی شبکه‌ای

  1. کمپانی Network Marketer بایستی بین‌‌المللی باشد و از اعتبار جهانی برخوردار باشد. و اگر محدود به یک مکان یا کشور خاص، یا فقط بر طبق مشخصات فرهنگی و اجتماعی یک کشور باشد، محکوم به شکست و تعلیق در همان محل محدود خواهد بود.
  2. محصولات ارائه شده بایستی به گونه‌‌ای باشند که به صورت Network قابل عرضه باشند. و کمپانی بایستی محصول را بدون گذاشتن هیچ شرطی در همان ابتدا به مشتری تحویل دهد.

کمپانی‌هایی که محصولات خود را در دراز مدّت و به صورت اقساط‌ دراز مدت ارائه می‌دهند،Network Marketer  نیستند و تنها قصد دارند پشت نقاب این نام، پول‌‌های کلانی را به جیب بزنند.

  1. قیمت محصولات بایستی بر طبق استانداردهای جهانی تعیین گردد که بر اساس مواد مصرفی اولیه، هزینه‌‌های تولید، هزینه‌‌های کمپانی و درصدی از میزان کمیسیون‌‌های پرداختی تدوین می‌گردد.[1]

کمپانی‌های مختلف برای پیاده‌‌سازی Network Marketing از طرح‌های متعددی بهره می‌برند که یکی از این طرح‌‌ها، طرح پورسانت‌‌دهی به مشتریان از طریق معرفی‌های دودوئی یا باینری می‌باشد.

در این طرح، افراد از طریق دوستان و آشنایان خود با محصولات کمپانی آشنا می‌شوند و با خرید یکی از آنها وارد شبکه‌ی بازاریابی می‌گردند. پس از تأیید صلاحیت هر فرد (Qualify شدن)، وی وظیفه دارد، دو نفر را به شبکه معرفی کند تا از نظر شرکت فعال (Active) شود. به این ترتیب شبکه‌‌ای از انسان‌‌ها که به صورت تصاعد هندسی با قدر نسبت 2 رشد می‌کند، تشکیل می‌گردد. کمپانی نیز در ازای رشد مجموعه طبق قوانین خاصّ خود به مشتریان پورسانت می‌دهد. بعضی از این قوانین عبارت‌اند از:

  1. قانون عدم تعادل:

گرفتن پورسانت در ساختار باینری، علاوه بر تعداد اعضای زیر مجموعه فرد، به تعادل قرار گرفتن آنان نیز بستگی دارد، یعنی برای گرفتن هر پورسانت فرد باید تعداد افراد معینی (مثلا 3 نفر) در سمت چپ زیر مجموعه خود و به همین تعداد افراد در سمت راست زیرمجموعه خود داشته باشد. از آنجا که توانایی اعضاء در جذب افراد به شبکه متفاوت است در بسیاری از موارد چنین تعادلی برقرار نمی شود و در نتیجه کسانی که دارای تعداد افراد زیر مجموعه متفاوتی در دو سمت خود هستند و پورسانت خود را تنها بر حسب تعداد مشترک دریافت می‌کنند و در ازاء افراد غیر مشترک پورسانتی به آنان پرداخت نمی‌شود. بنا براین روشن است که این عدم تعادل یکی از منابع مهم کسب درآمد شرکت ها با ساختار باینری است.

  1. قانون سقف درآمد:

با رشد زیر مجموعه یک فرد تا یک حد بالا، می‌توان تقریبا مطمئن بود که این مجموعه به طور تصاعدی به رشد خود ادامه می‌دهد و شرکت متعهد است که به ازای افراد جدید جذب شده، تا ابد همواره در بازه[2] های زمانی مشخص، پورسانتی را به طور تصاعدی به فرد پرداخت نماید. اما از آنجا که در مورد افراد موفق با زیرمجموعه‌های بزرگ و رشد یابنده، اعداد پورسانت در هر بازه زمانی می‌توانند اعداد بسیار بزرگی باشند، لذا در ساختار باینری، سقف درآمدی برای فرد در هر بازه زمانی قائل می‌شوند که حداکثر مقدار پرداختی به فرد محسوب می‌شود. این قانون بسته به Plan، قانون Max Out و یا Flush Out نامیده می‌شود و به این معنی است که افراد اضافی در زیر مجموعه فرد در هر بازه زمانی معمولا روزانه یا هفتگی، نه تنها در محاسبه پورسانت آن بازه زمانی، مورد محاسبه قرار نمی‌گیرند، بلکه در محاسبه پورسانت بازه‌های زمانی بعدی نیز، مورد محاسبه قرار نمی‌گیرند و در واقع پرداخت شده تلقی می‌شوند. البته معمولا قانون سقف درآمد، در مورد افراد با زیرمجموعه‌های بسیار بزرگ اتفاق می‌افتد ولی به هر حال یکی از بخش‌های جدا نشدنی ساختار باینری است.

  1. اشباع:

یک مساله مورد بحث در ساختارهای با رشد سریع از جمله ساختار باینری، اشباع است. اشباع به معنی واقعی هیچگاه اتفاق نمی‌افتد اما زمانی می‌رسد که بیشتر اغلب دوستان، آشنایان و همکاران فرد یا در شبکه مزبور عضو شده و یا مخالف عضویت در شبکه هستند. در این حالت جذب یک فرد جدید در زیر مجموعه فرد، مستلزم تلاش زیادتر و در واقع هزینۀ فرصت بیشتر است و لذا در این حالت، تعداد زیادی از افراد دست از تلاش می‌کشند. خود این امر باعث افزایش عدم تعادل در سیستم می‌شود، زیرا بسیاری از افراد که در حالت عادی به تلاش برای متعادل کردن مجموعه نامتعادل خود ادامه می‌دهند، در این حالت دست از تلاش کشیده و مجموعه خود را رها می‌کنند. شرکت نیز صرفا پورسانت قسمت متعادل سیستم را به افراد می‌پردازد و در عین حال از طریق فعالیت افراد باقی مانده به فروش محصولات خود ادامه می‌دهد. با توجه به اینکه به دلیل اینکه در یک پلان(Plan)با طراحی هدفمند همیشه شاخص رشد Plan از شاخص رشد جمعیت کمتر است. اشباع به معنی واقعی هیچگاه اتفاق نمی‌افتد اما از عوامل تشدید عدم تعادل در سیستم است که از این راه سود سرشاری عاید شرکت می‌شود.

این خلاصه‌ای از روش کار در طرح شبکه ای باینری است که توسط مبتکرین و طرفداران آن بیان شده است که صد البته این قوانین با عملکرد کمپانی‌ها در خارج، از زمین تا آسمان تفاوت دارد. به همین جهت مراجع معظم تقلید چنین فعالیت‌هایی را جایز نمی‌دانند و کسب در آمد از راه چنین طرح‌هایی را از مصادیق اکل مال به باطل (تصرف به ناحق در مال دیگران) می‌دانند.

حضرت آیة الله العظمى مکارم شیرازى (مدّ ظلّه) در این زمینه فرموده‌اند:

«منظور از اکل مال به باطل این است که انسان بى آن که فعالیّت مثبتى داشته باشد اموال بادآورده‌اى را تملّک کند، و در گلدکوئست و مانند آن چنین مطلبى به خوبى دیده مى‌شود. افرادى که در شاخه هاى اوّل قرار مى‌گیرند، بى آن که کار مهمّى انجام داده باشند، اموال هنگفتى را تصاحب مى‌کنند، و افرادى که در شاخه هاى آخر مى‌باشند، مال باختگان واقعى هستند؛ درست شبیه به قمار».

در چنین فعالیّت‌هایى تجارت و داد و ستد حقیقى وجود ندارد، بلکه ماهیّت واقعى این فعالیّت ها چیزى شبیه قمار و کلاهبردارى و بخت آزمایى و اکل مال به باطل است، و اگر جنسى عرضه مى شود سرپوشى براى کارهاى نامشروع فوق است، نتیجه این که تجارت حقیقى صورت نمی‌گیرد.

ثانیاً: بر فرض که داد و ستدى وجود داشته باشد، تراضى (رضایت طرفینی که شرط صحت معامله است) وجود ندارد، زیرا کسانى که وارد این فعّالیّت‌هاى دروغین می‌شوند، به طمع دست یافتن به سود کلان راضى به خرید جنس به چند برابر قیمت واقعى می‌شوند، و اگر بدانند سودى عاید آنها نخواهد شد، و امکان دارد اصلا جنسى به دست آنها نرسد، هرگز راضى به پرداخت پول نمى‌شوند.

آنچه شرکت‌هاى مزبور براى رسیدن به مقصود خود انتخاب کرده‌اند در واقع پوششى است براى سوء استفاده از اموال مردم نه این که یک معاملۀ حقیقى هر چند به چند برابر قیمت در کار باشد. و لذا اگر مشتریان از ابتداء بدانند که نمى‌توانند قیمت اضافى را از طریق جذب مشترى جدید جبران کنند، هرگز راضى به چنین معامله‌اى نمی‌شوند. و بدین جهت رده‌هاى آخر، که از پول آنها به رده‌هاى اوّل داده مى‌شود، و قادر بر جبران خسارت بزرگ خود نمى‌شوند، راضى به اصل معامله نیستند.[3]

علاوه براین سایر اشکالاتی که در شرکت‌های طرح هرمی (امثال گلد کویئست) نظیر خروج سرمایه کلان از کشور و... در عملکرد شرکت‌های طرح باینری نیز موجود است.[4]


[1]. ریچارد پو، موج چهارم.

[2]. فاصله.

[3]. علیان نژادى دامغانى، ابوالقاسم، 1343 ـ بازاریابى شبکه اى = (Network Marketing)، یا، کلاهبردارى مرموز ، تألیف ابوالقاسم علیان نژادى، قم، مدرسة الامام على بن ابى طالب(علیه السلام)، 1384.

http://www.makaremshirazi.org/books/persian/network/index.html

[4]. برای اطلاع بیشتر، ر. ک: «بازاریابی شبکه ای و شرکت های هرمی از دیدگاه اسلام»، 447.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها