اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصلهای قرآنی)
-
ابن السبیل
4405 اصطلاحات فقهی - اصولی
«سبیل» به معنای راه است و «ابن السّبيل» اگرچه معنای اولیهاش «فرزند راه» است، اما آنچه در قرآن و روایات و دیگر منابع دینی به این اصطلاح اشاره شده است، مراد از آن، مسافری است که در راه مانده و نيازم
-
استغفار
10870 سرفصلهای قرآنی
«استغفار» از ریشه «غفر» در لغت به معنای «پوشش»، «محو» و «پاک» کردن است، اما در اصطلاح معارف دینی به معنای درخواست زبانی یا عملی آمرزش و تقاضای پاک کردن گناهان از پیشگاه خداوند میباشد که در نهایت
-
انصار
4118 سرفصلهای قرآنی
«انصار» جمع «ناصر»، از ریشه «نصر» و به معنای «یاوران» است که شامل هر گروهی خواهد بود که فرد یا گروه دیگری را یاری کند، اما در صدر اسلام به ساکنان مسلمان مدینه و اطراف آن، بویژه افراد مسلمان دو قبیل
-
اهل بیت
5842 سرفصلهای قرآنی
«اهل بیت» اصطلاحی قرآنی، حدیثی و کلامی است که در منابع اسلامی، ابتدا در قرآن کریم در آیۀ تطهیر(آیۀ 33 سورۀ احزاب) به کار رفته است: «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا». گرچه
-
ایلاء
2260 اصطلاحات فقهی - اصولی
«ایلاء» در لغت به معناى قَسم خوردن در هر چیزی بوده و در اصطلاح قرآنی و فقهی، سوگند مرد، در خصوص ترک آمیزش با همسر دائمی خود - به مدت بیش از چهار ماه - است؛ که دادگاه با بررسی و اثبات موضوع، چهار ما
-
أصحاب الأیکة
4198 سرفصلهای قرآنی
«اصحاب الایکه» مردمانی ظالم و ستمکار و معاصر شعيب پیامبر(ع) بودند که أصحاب الرسّ
2691 سرفصلهای قرآنیدر اینکه «اصحاب الرس» چه کسانی بودند و در کدام برهه از تاریخ و در چه سرزمینی زندگی میکردند، میان مفسران اختلاف دیدگاه وجود دارد؛ این اختلاف از آنجا ناشی میشود که توبه
15743 سرفصلهای قرآنی«توبه» یكی از موضوعات مهم و اساسی است كه در مكتب اسلام و دیگر ادیان آسمانی بدان توجه شده و درباره آن فراوان سخن رفته است. واژه «توبه» و مشتقات آن در قرآن هم به معنای «رجوع انسان گناهکار»، هم به مع
- چشم دل
2152 اصطلاحات عرفانیمراد از «چشم دل»، ادراک شهودی و دریافت با دل و قلب است که در مقابل دیدن با چشمهای ظاهری مورد استفاده قرار میگیرد.
- حور عین
6388 سرفصلهای قرآنیدر چندین آیه از قرآن مجید از همسران بهشتی تعبیر به «حورعین» شده است. در لغت، «حور» جمع «حوراء» به معنای زنی است که سفیدی چشمش بسیار سفید و سیاهی آن نیز بسیار سیاه باشد. و یا به معنای زنی است که دار
- ذکر
12984 سرفصلهای قرآنی«ذکر» که در مقابل «نسیان» و فراموشی قرار دارد، به معنای یاد کردن، بر زبان راندن، به یاد آوردن، آواز، ثنا، دعا، ورد و ... است که يكى از زيباترين جلوههاى ارتباط عاشقانه با خدا و اساسیترين راههاى
- سدرة المنتهی
2343 سرفصلهای قرآنی«سِدره» بر وزن «حِرفه»، در لغت به معنای درخت پر برگ و پر سايه است، و عبارت «سِدْرَةِ الْمُنْتَهى» در قرآن کریم، اشاره به درخت پر برگ و بابرکتی است كه در اوج آسمانها، در منتها اليه عروج فرشتگان، ار
- صبر
18454 سرفصلهای قرآنی«صبر»: صبر در لغت، به معنای حبس و در تنگنا و محدودیت قرار دادن نفس است. صبر همچنین به بازداشتن نفس از اظهار بیتابی و بیقراری نیز معنا شده است. در علم اخلاق برای صبر معانی مختلفی بیان شده است؛ ما
- طی الارض
3647 اصطلاحات عرفانی«طی الارض» نوعی معجزه و کرامت است که خداوند در اختیار برخی افراد قرار میدهد تا با استفاده از آن بتوانند مسیری طولانی را با سرعتی بالاتر از تصور بشر بپیمایند.
- ظلم ، ستم
17570 سرفصلهای قرآنی«ظلم» در لغت، به معنای كار بیجا انجام دادن، و خروج از حد میانهروی است. ظلم به اين معنا، جامع همه رذايل اخلاقی بوده، و ارتكاب هر يک از زشتیهای شرعی و عقلی را شامل است و اين، «ظلم به معنای اعم» ا
- عزم
3584 سرفصلهای قرآنی«عزم» در لغت، به معناى «تصميم قطعی و محكم» است. و گاه به هر چيز محكم نيز «عزم» گفته میشود. در فرهنگ قرآن کریم، «عزم» به معناى تصميم محكمی است که انسان برای بهتر انجامدادن كارهاى خود باید با چنین
- غفلت
8797 سرفصلهای قرآنی«غفلت» به معنای «ندانستن و جهل» و یا «از یاد بردن و فراموشی» است. خداوند بارها در قرآن این هر دو معنا را از خود نفی میکند. اما بشر بگونهای آفریده شده که نسبت به بسیاری از چیزها آگاهی نداشته و برخ
- فتح مبین
4110 اصطلاحات عرفانیمفسران قرآن کریم برای «فتح مبین» که در آیه ابتدایی سوره فتح بدان اشاره شده است، تفاسیر متعددی ارائه کرده و وقایعی چون «فتح مکه» و «صلح حدیبیه» را از مصادیق آن برشمردهاند. در تفسیری عرفانی از «فتح
- فیض
4726 اصطلاحات عرفانیواژه «فیض» در لغت به معنای پر شدن ظرف از آب و جارى شدن از آن است و در نظر اهل معرفت به معنای جوشش وجود موجودات از ذات خداوند است. از این فرایند در فلسفه به بخشش وجود(اعطای وجود) تعبیر میکنند. توضی
- قاب قوسین أو أدنی
3183 اصطلاحات عرفانیاین تعبیر به صورت صریح در آیه 9 سوره نجم در ارتباط با معراج پیامبر اسلام(ص) مطرح شده و تفاسیر مختلفی در مورد آن ارائه شده است. به عنوان نمونه در تفسیری عرفانی، منظور از «قاب قوسین» را «مرتبه واحدیت
- قاعده اضطرار
4407 اصطلاحات فقهی - اصولیمعنای «قاعده اضطرار» آن است که با پیدایش اضطرار، برخی احکام شرعی تغییر مییابند و به عنوان نمونه با آنکه تصرف بدون اجازه در اموال دیگران در حالت عادی حرام است، اما در حالت تشنگی شدیدی که ترس مرگ در
- کرسی
2599 سرفصلهای قرآنیواژه «کرسی» در معانی گوناگونی چون تخت پادشاهی، علم، دانش، ملک، قدرت باری تعالی و تدبیر او مورد استفاده قرار گرفته است. اين كلمه در قرآن کریم دو بار تکرار شده، با اين تفاوت كه در يكى، مصداق خارجى ما
- کهف، اصحاب کهف
5399 سرفصلهای قرآنیاصحاب کهف گروهى از جوانان با ايمان و موحد بودند كه در يک زندگى پر زرق و برق، در ميان انواع ناز و نعمت به سر میبردند، ولی براى حفظ عقيده و مبارزه با طاغوت عصر خويش به همه اينها پشتپا زدند، و با
- متردیه
2115 اصطلاحات فقهی - اصولیبه حیوانى که با افتادن از پرتگاه کشته شده باشد، «متردّیه» گفته میشود که در آیه سوم سوره مائده نیز به آن اشاره شده است.
- مقام ابراهیم
2304 سرفصلهای قرآنیاز این مقام در آیه 125 سوره بقره نام برده شده است و گرچه برخی معتقدند که "مقام ابراهیم" شامل تمام منطقه حرم و تمام نقاطی است که حج در آن برگزار میشود، و برخی نیز "عرفات"، "مشعر الحرام" و "جمرات سه
- مقام امن
1994 اصطلاحات عرفانیپرهیزکاران به پاس ایمان و تسلیم در برابر حق، در قیامت در پیشگاه خدای متعال مقامی خواهند داشت که از آن به «مقام امن» یا «مقام امین» تعبیر میشود.
- مقام امین
1940 اصطلاحات عرفانیرجوع کنید: «مقام امن».
- مقام ترک سؤال
7305 اصطلاحات عرفانیمراد از «ترک سؤال» که به عنوان مقامی عرفانی مورد گفتگو قرار میگیرد، به معنای مقامی است که عارف در آن تلاش میکند تا هیچ درخواست مساعدت مالی و مادی از دیگران نداشته باشد. به زبانی دیگر، یک عارف گرچ
- مقام رب
1777 اصطلاحات عرفانی«مقام رب» که در قرآن کریم به آن اشاره شده است به معنای صفت ربوبيت و ساير صفات كريمه حق تعالی(مانند علم، قدرت، قهر، رحمت و غضب) میباشد كه همگی از لوازم ربوبيت او است.
- مقام محمود
2644 سرفصلهای قرآنی"مقام محمود" مقامی است که خداوند در قرآن کریم، به پیامبرش وعده داده که در صورت شبزندهداری به آن خواهد رسید. در روایات، تفاسیر و منابع عرفانی توضیحات فراوانی پیرامون این مقام ارائه شده و به عنوان
- منخنقه
1857 اصطلاحات فقهی - اصولیدر زبان عرب، به حیوانى که خفه شده باشد، «منخنقه» گفته میشود. در آیه سوم سوره مائده، به این اصطلاح اشاره شده است.
- موقوذه
2105 اصطلاحات فقهی - اصولیدر زبان عرب، به حیوانى که بدون ذبح و تنها بر اثر ضربات وارده بر او کشته شده باشد، «موقوذه» گفته میشود. این واژه برگرفته از «وقذ» به معناى ضربت شدید است. در آیه سوم سوره مائده، به این اصطلاح اشاره
- نطیحه
2493 اصطلاحات فقهی - اصولیدر زبان عرب، به حیوانى که به دنبال شاخ زدن حیوان دیگری به او جان داده باشد، «نطیحه» میگویند. در آیه سوم سوره مائده، به این اصطلاح اشاره شده است.
- هجرت
7722 اصطلاحات عرفانیيكى از مفاهيمی كه از نگاه ارزشی در قرآن كريم و آموزههای دینی به صورت وسيعى انعکاس يافته، مفهوم «هجرت» است. قرآن كريم در موارد بسیاری و با تعابیر گوناگون از هجرت سخن به ميان آورده است. همچنین در
- یقظه (بیداری)
2387 اصطلاحات عرفانی«یقظه» از ریشه «یقظ» و به معنای بیداری از خواب و توجّه به پیرامون است و در متون عرفانی به معنای بیدارى از خواب غفلت بوده که ناشی از معرفت و تجلّى انوار الهى در قلبها میباشد.
پرسش مرتبط: <
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
- چشم دل
پرسش های اتفاقی
-
سورهی امام حسین(ع) کدام سوره است؟
51787 تفسیر 1390/09/09بر اساس برخی از روایات سورهی مبارکهی «فجر» به سورهی امام حسین(ع) مشهور است.[1] امام صادق(ع) میفرماید: سورهی فجر را در هر نماز واجب و مستحب بخوانید که سورهی حسین(ع) است. هر کس آنرا بخواند در بهشت هم درجه با حسین ...
-
در حکومت چند ماهه امام حسن(ع) چه وقایعی اتفاق افتاد و معاویه چگونه ایشان را مجبور به پذیرش صلح کرد؟
7872 تاریخ 1394/10/06پس از شهادت امام علی(ع)، مردم با امام حسن(ع) بیعت کردند. در زمانی که حضرتشان به خلافت رسیدند، عراق بدترین شرایط را در قیاس با شام داشت. علاوه بر شکستی که در حکمیت برای مردم عراق به دست آمده بود، شورش خوارج نیز نیروهای عراقی را شدیداً تضعیف ...
-
چرا با آنکه در روایات، نماز با نعلین مجاز اعلام شده، ولی فقها از نماز خواندن با کفش منع کردهاند؟
28495 پوشش 1392/01/21روایاتی پیرامون نماز خواندن با نعلین و مسح کشیدن بر روی نعلین وجود دارد که به لحاظ سندی نیز قابل اطمینان هستند و نمیتوان همه آنها را رد کرد. اما آنچه باید دقت کرد؛ این است که روایات در مورد نعل عربی وارد شده است که چیزی شبیه ...
-
کدام سوره به سورهی امام علی(ع) مشهور است؟
69783 علوم قرآنی 1393/01/10بخشهای وسیعی از قرآن با وجود مقدس امام علی(ع) در ارتباط است. اما به طور مشخص ابو بصیر از امام صادق(ع) نقل میکند: «مَنْ قَرَأَ فِی کُلِّ لَیْلَةِ جُمُعَةٍ الْوَاقِعَةَ أَحَبَّهُ اللَّهُ وَ أَحَبَّهُ إِلَى النَّاسِ أَجْمَعِینَ وَ لَمْ یَرَ فِی الدُّنْیَا بُؤْساً أَبَداً وَ لَا فَقْراً وَ ...
-
آیا در میراث علمی اسلام، دانشی مستقل به نام "طب اسلامی" وجود دارد؟ و در صورت تعارض بین دانش نوین پزشکی و توصیه های موجود در روایات راه حل چیست؟
17763 بیشتر بدانیم 1390/11/30خداوند هدف از فرستادن پیامبران را تزکیه معنوی و آموزش حکمت و دین برشمرده، و پیامبر گرامی اسلام (ص) هدف از بعثت خود را نهادینه کردن اخلاق نیک در جامعه بشری اعلام کرده است. از طرفی با توجه به بی شمار بودن دانش های بشری؛ نظیر ...
-
«بهترین مردم کسى است که به عبادت عشق ورزد؛ آنرا در آغوش کشد...»؛ آیا این روایت صحیح است؟
6244 حدیث 1397/05/29در روایتی آمده است که؛ امام صادق(ع) از رسول خدا(ص) نقل میکند: «بهترین مردم کسى است که به عبادت عشق ورزد؛ آنرا در آغوش کشد؛ آنرا از دل دوست داشته باشد؛ با اعضا و جوارح خود انجامش دهد، و خود را براى آن فارغ البال سازد، چنین شخصى ...
-
آیا فردی به نام مجمع بن زیاد نیز از شهدای کربلا بود؟
2810 تاريخ بزرگان 1399/05/27بر اساس گزارش برخی منابع کهن یکی از افرادی که توانست روز عاشورا در مکتب انسانساز امام حسین(ع) به فیض شهادت برسد، و نام خود را در میان شهدای کربلا ثبت نماید، مجمع بن زیاد است.[1]در این منابع، اطلاعات بیشتری از ...
-
آیا روایتی وجود دارد که مصرف روغن کنجد را برای افراد بالای 50 سال توصیه کرده باشد؟
7409 حدیث 1396/10/16برخی روایاتی که در منابع معتبر روایی درباره روغن کنجد وجود دارد، عبارتند از: 1. با سند صحیح از امام صادق(ع) نقل شده است که آنحضرت فرمود: «هنگامی که پیامبر(ص) سردرد میگرفت، روغن کنجد به بینی خود میچکاند».[1] نقل دیگری هم در مورد این ...
-
آیا میتوان وجوهات شرعیه را برای کمک به حادثهدیدگان بلایای طبیعی مصرف نمود؟
5349 مصرف خمس 1398/02/09استفاده از کفاره و زکات برای کمک به آسیبدیدگان از وقایع طبیعی مانند سیل و زلزله، اشکالی ندارد،[1] اما درباره خمس، لازم است با هماهنگی با دفتر مرجع تقلید خویش یا وکلای رسمی ایشان، عمل نمایید.ضمائم:پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این ...
-
آیا امامان معصوم(ع) در قبول مسئولیت امامت مختارند یا مجبور؟
9906 انسان و اختیار 1393/04/26امامان معصوم(ع) همانند ما یک انسان هستند و هر انسانی مختار و صاحب اراده است. بنابراین آنها نیز در افعال خود، اختیار دارند. «قبول منصب امامت» که یک فعل اختیاری است، از این مطلب مستثنا نیست؛ لذا در پذیرش این منصب مجبور نیستند. امامان معصوم(ع) از طرفی علم ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
888400 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
770830 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
745507 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
665705 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
652235 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
644722 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
589924 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
578452 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
562017 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
561999 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...