سهام عدالت و سود و رشد قیمت آن نوعی سرمایه است؛ از این‌رو طبق نظر بیشتر مراجع تقلید، هر مقدار از آن که قابل دسترسی باشد، چنانچه تا سر سال خمسی استفاده نشود، متعلق خمس خواهد بود، البته چنانچه بدون فروش این سهام، توانایی پرداخت خمسش نیست، می‌توان صبر کرد و هر گاه به فروش رسید، نسبت به پرداخت خمس آن اقدام نمود.

هم‌چنین برخی از فقها[1] در این زمینه معتقدند، اگر سرمایه‌ای -مانند سهام عدالت- جزو مؤونه بوده و گذران زندگی فرد متوقف بر استفاده از آن باشد، مشمول خمس نمی‌گردد.

ضمائم:

پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2]

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

هرگاه فروخته شود، اصل آن خمس دارد و سود آن نیز اگر تا سر سال خمسی باقی بماند، مشمول خمس است.[3]

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

هر وقت امکان دریافت هست باید فوراً خمسش را بدهید.

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):

اگر از زمان به دست آمدن سود و درآمد، تا یک سال در هزینه‌های زندگی مصرف نشود خمس دارد.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

چنانچه به قبض صاحب سهام رسیده باشد سر سال خمسی به قیمت روز باید تخمیس شود.

حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی (مد ظله العالی):

رشد قیمت سهام عدالت خمس دارد و هر زمان که فروخته شد و پول سهام به دست آمد باید خمس آن پرداخت شود.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

آن مقدار از سهام عدالت که متعلق به خود فرد است در صورتی که قابل خرید و فروش باشد، و سال خمسی بر آن بگذرد، بنابر احتیاط واجب خمس دارد اما سود آن چنانچه سال خمسی بر آن بگذرد خمس دارد.[4]

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

در صورتی که سود آن قابل دسترسی باشد و بعد از وصول به آن سال بگذرد خمس دارد.

حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

1. سهام عدالت، سرمایه است و در صورتی که جزو مؤونه فرد باشد؛ مثلاً گذران زندگی فرد متوقف بر این داشتن سهام و استفاده از درآمد آن باشد، مشمول خمس نمی‌شود.
2. معیار تعلق خمس زمان آزادسازی و امکان تصرف در سهام مزبور نیست، بلکه از زمانی که این سهام از مؤونۀ فرد خارج شود تا یکسال بعد از آن، یا تا سر سال خمسی می‌تواند آن را به مصرف برساند و اگر چیزی باقی ماند، به آن باقیمانده خمس تعلق می‌گیرد حتی اگر این سهم آزاد نشده باشد.
3. اگر مالی به کلی از دسترس خارج باشد و انسان هیچ اختیار تصرف در آن نداشته باشد، اگر سال بر آن بگذرد مشمول خمس می‌شود؛ ولی می‌توان تأدیه آن را تا زمان آزاد شدن مال به تأخیر انداخت.

لینک به سایت استفتائات

[1]. آیت الله هادوی تهرانی.

[2]. استفتا از دفاتر آیات عظام: سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، علوی گرگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.

[3]. از طریق تماس با دفتر معظم له در قم.

[4]. ر. ک: پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی.