نخست در تفسیر کلمه «سلام» باید گفت؛ این واژه را می‌توان توصیف برای افراد در نظر گرفت، یعنی معنایش بیان ویژگی کسى است که با سلام و عافیت با تو برخورد کند، نه با جنگ و ستیز، و یا شر و ضرر.[1]

و شاید به همین جهت باشد که «سلام» یکی از نام‌های خدای متعال در قرآن آمده است.[2]

همچنین استفاده از واژه «سلام» برای درود و تحیت به یکدیگر نیز در میان مسلمانان رواج دارد[3] که برترین سلام‌ها را می‌توان صلوات بر پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) دانست، آن‌جا که قرآن کریم می‌فرماید:

«إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیماً»؛[4] همانا خدا و فرشتگانش همواره بر پیامبر درود می‌فرستند، اى کسانى که ایمان آورده‌‌‏اید بر او درود فرستید و سلام گویید، و کاملا تسلیم(فرمان او) باشید.

موضوع دیگری که در مورد سلام می‌توان مطرح کرد، این است که در آیات قرآن در بیشتر موارد در دعاها و گفت‌وگوهای میان مسلمانان که از واژه «سلام» استفاده می‌شود(به ویژه اگر الف و لام عهد ذهنی نیز در آغاز آن باشد)، مراد همان درود خدا است، حتی اگر نام خدا به صراحت در آن برده نشود.

به عنوان نمونه، هنگامی که عیسای مسیح بر خود درود می‌فرستد، واضح است که درود خدا را برای خود می‌طلبد، نه آن‌که سلام خودم بر خودم باد!

وَالسَّلَامُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدْتُ وَیَوْمَ أَمُوتُ وَیَوْمَ أُبْعَثُ حَیًّا.[5]

از این نگاه می‌توان هر دو نوع سلام مطرح‌شده در پرسش - که یکی با تصریح به نام خدا و دیگری به صورت مطلق است - را به یک معنا دانست که هر دو  عبارت، سلامی از سوی دلدادگان امام حسین(ع) و به حضرتشان و یارانش بوده و معنای سلام و درودشان نیز آن باشد که «درود خدا بر شما باد» و در این راستا، همین معنا از درود می‌تواند در سلام مؤمنان به یکدیگر نیز مد نظر باشد.

با این وجود اگر هم معتقد باشیم که میان سلام ما و سلام خدا تفاوتی وجود دارد؛ باز هم منافاتی با هم ندارند؛ چرا که سلام از طرف خود در واقع مرتبه‌ی پایین سلام و در حد شناخت شخص و حدأقل عرض ادب به ساحت مقدس امام حسین(ع)است؛ به دلیل آن‌که سلام به ائمه(ع) اگرچه به معنای درخواست نوعی کمال عالی و عاری از هرگونه نقص و ضعف، از ذات حق تعالی برای آن معصومان(ع) است؛ اما بنابر معنای لغوی آن، بیانگر نوعی ادب و نهایت موافقت با مخاطب مورد سلام هم می‌باشد.[6]

 اما اهدای سلام از سوی خدای متعال به نظر می‌رسد تقدیم بالاترین درجه‌ی احترام است، و شاید به این معنا باشد که سلام‌دهنده، علاوه بر درودی که از جانب خود فرستاده؛ سلام خدا که بالاترین مرتبه‌ی سلام است را نیز به امام حسین(ع) تقدیم می‌کند.

[1]. طباطبائى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج 19، ص 222، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، 1417ق.

[2]. «هُوَ اللَّهُ الَّذی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ». حشر، 23.

[3]. ابراهیم مصطفی و دیگر مؤلفان همکار، المعجم الوسیط، ج 1، ص 446، ترکیه، استانبول، دار الدعوة، 1989م.

[4]. احزاب، 56.

[5]. مریم، 33.

[6]. ر. ک: تقدم لعن بر سلام 2411.