جستجوی پیشرفته
بازدید
15700
آخرین بروزرسانی: 1389/10/18
خلاصه پرسش
آیا میان دختر و پسر در انجام تکالیف دینی تفاوتی است؟ و دلیل این تفاوت چیست؟
پرسش
آیا میان دختر و پسر در انجام تکالیف دینی تفاوتی است؟ و دلیل این که چند سال زودتر، بر دختر وظایف دینی واجب می شود، چیست؟
پاسخ اجمالی

میان دختر و پسر به جهت سنّ بلوغ، در انجام تکالیف دینی تفاوت است و زیر بنای تکلیف، اموری است که در فقه به آن «شرایط تکلیف» گفته می شود. این شرایط عبارت اند از: بلوغ، عقل، قدرت و اختیار.

تکلیف، دردسر و مشقت نیست، بلکه نشانه بلوغ فکری، کمال دختر و پسر، نشانه شرافت و افتخار آنان است؛ به طوری که از نظر کمال و عقل به حدّی رسیده اند که خداوند برای آنها حساب و کتابی باز کرده است، و چه افتخاری از این والاتر که انسان بتواند به محضر پروردگار مشرف شود و زودتر از دیگران چنین مقام و منزلتی را کسب نماید، و در این میان، دختر زودتر از پسر به این شرافت و افتخار نایل می شود.

بنابراین، دلیل این که دختر زودتر از پسر به سنّ تکلیف می رسد، همان خصوصیّت تکوینی و آفرینشی او است که زودتر به بلوغ و رشد فکری می رسد.

پاسخ تفصیلی

برای روشن شدن موضوع آن را در دو بخش بررسی می کنیم

یک. میان دختر و پسر به جهت سنّ بلوغ، در انجام تکالیف دینی تفاوت است. بلوغ عبارت است از: پایان دوران کودکى فرد و رسیدن وى به سنّى که انجام تکالیف دینی متوجه او شده و رعایت قوانین شرعى بر او لازم شود.

در این باره توجه به نکاتی ضروری است:

1. دختر و پسر با شرایط بلوغ، عقل، قدرت و اختیار، مفتخر به عنوان «مسئول» و «مکلّف» می شوند، و در این بین، دختر زودتر از پسر به بلوغ و سنّ تکلیف می رسد و باید واجبات را انجام داده و از حرام و گناه پرهیز نماید.

2. اگر یکی از شرایط تکلیف در حقّ پسر یا دختر تحقّق پیدا نکند، نسبت به عملی تکلیف ندارد و آن عمل از عهده او ساقط است؛ مانند این که دختر یا پسری تازه به سنّ تکلیف رسیده و برخی از تکالیف شرعیه را قدرت بر انجام آن داشته باشد، اما مثلاً قدرت بر روزه گرفتن را ندارد که در این صورت روزه بر او واجب نیست، اما بعداً در صورت قدرت باید آن را قضا نماید.

3. بلوغ در دختر و پسر به شرح زیر است:

الف: روییدن موى خشن و زبر در زیر شکم (بالاى عورت)؛

ب: خروج منى چه در خواب و چه در بیدارى؛

ج: کامل شدن 15 سال قمرى در پسر [1] که 163 روز و 6 ساعت از 15 سال شمسى کمتر است، [2] و تمام شدن 9 سال قمرى در دختر [3] که 97 روز و 22 ساعت و 48 دقیقه از 9 سال شمسى کمتر است. [4]

4. دختر و پسر علاوه بر سنّ تکلیف، باید آمادگی برای برخی از امور فردی و اجتماعی؛ مانند ازدواج و مسائل اقتصادی داشته باشند تا از خطرات و مشکلات این امور به دور باشند. [5]

پس زیر بنای تکلیف، اموری است که در فقه به آن «شرایط تکلیف» گفته می شود. البته، تکلیف، خود نشانه هایی دارد که شریعت جهت اثباتی آن را تبیین کرده است و در بالا گفته شد.

دو. تکلیف و مسئولیت پذیری در دختر و پسر، به اندیشه و اراده انسان ارزش داده و انسان در چنین جایگاهی موجودی ارزشی است؛ به طوری که با نبود هر یک از امتیازات چهارگانه؛ کودک باشد یا دیوانه، ناتوان باشد یا بی اراده؛ اگر چه کژی و کاستی او نکوهیده نیست و مورد محبت و ترحم واقع می شود، صاحب مسئولیت نمی باشد و انسان، تنها با ادراک و پذیرش همین عنوان است که اولین عمل ارزشی خود را محقّق می سازد تا جایی که می تواند با قصد قربت نسبت به همین امر، نخستین عبادت خود را انجام دهد و نیز همین عنوان است که او را صاحب وظایف گسترده و تکالیف بسیاری می نماید و با دوری از هر یک از امتیازهای چهارگانه (بلوغ، عقل، قدرت و اختیار) به هر دلیل و در هر موقعیت و برای هر فردی که پیش آید، از جایگاه ارزشی تکلیف دور می شود و حکمی بر وی بار نمی شود.

در حقیقت معنای سنّ تکلیف، آمادگی برای عبادت و بندگی خدای متعال و پیدایی لیاقت و شایستگی در این مسیر در قالب تکلیف و مسئولیت پذیری است.

به دیگر سخن؛ تکلیف دردسر و مشقت نیست، بلکه نشانه بلوغ فکری، کمال دختر و نشانه شرافت و افتخار او است؛ به طوری که از نظر کمال و عقل به حدّی رسیده که خداوند برای او حساب و کتابی باز کرده است، و چه افتخاری از این والاتر که انسان بتواند به محضر پروردگار مشرف شود و زودتر از دیگران چنین مقام و منزلتی را کسب نماید .



[1] موسوی خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج 2، ص 375، م 2252، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.

[2] موحدی لنکرانى، محمد فاضل، احکام جوانان، ص 60، انتشارات امیر قلم، قم، چاپ سى و پنجم، 1427 ق.

[3] توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج 2، ص 375، م 2252.(مشهور فقها بر معیار بودن سن پانزده سالگی و نه سالگی تأکید می کنند.)

[4] احکام جوانان، ص 60. برای آگاهی بیشتر در باره نشانه های بلوغ، پاسخ های سن تکلیف دختران، 6780 (سایت: 6945)؛ علامت های بلوغ قبل از سن تکلیف، 10844 (کاربر) را مطالعه کنید.

[5] نک: مکارم شیرازى، ناصر، استفتاءات جدید، ج 2، ص 376، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب (ع)، قم، چاپ دوم، 1427 ق.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها