جستجوی پیشرفته
بازدید
15923
آخرین بروزرسانی: 1389/10/18
خلاصه پرسش
آیا میان دختر و پسر در انجام تکالیف دینی تفاوتی است؟ و دلیل این تفاوت چیست؟
پرسش
آیا میان دختر و پسر در انجام تکالیف دینی تفاوتی است؟ و دلیل این که چند سال زودتر، بر دختر وظایف دینی واجب می شود، چیست؟
پاسخ اجمالی

میان دختر و پسر به جهت سنّ بلوغ، در انجام تکالیف دینی تفاوت است و زیر بنای تکلیف، اموری است که در فقه به آن «شرایط تکلیف» گفته می شود. این شرایط عبارت اند از: بلوغ، عقل، قدرت و اختیار.

تکلیف، دردسر و مشقت نیست، بلکه نشانه بلوغ فکری، کمال دختر و پسر، نشانه شرافت و افتخار آنان است؛ به طوری که از نظر کمال و عقل به حدّی رسیده اند که خداوند برای آنها حساب و کتابی باز کرده است، و چه افتخاری از این والاتر که انسان بتواند به محضر پروردگار مشرف شود و زودتر از دیگران چنین مقام و منزلتی را کسب نماید، و در این میان، دختر زودتر از پسر به این شرافت و افتخار نایل می شود.

بنابراین، دلیل این که دختر زودتر از پسر به سنّ تکلیف می رسد، همان خصوصیّت تکوینی و آفرینشی او است که زودتر به بلوغ و رشد فکری می رسد.

پاسخ تفصیلی

برای روشن شدن موضوع آن را در دو بخش بررسی می کنیم

یک. میان دختر و پسر به جهت سنّ بلوغ، در انجام تکالیف دینی تفاوت است. بلوغ عبارت است از: پایان دوران کودکى فرد و رسیدن وى به سنّى که انجام تکالیف دینی متوجه او شده و رعایت قوانین شرعى بر او لازم شود.

در این باره توجه به نکاتی ضروری است:

1. دختر و پسر با شرایط بلوغ، عقل، قدرت و اختیار، مفتخر به عنوان «مسئول» و «مکلّف» می شوند، و در این بین، دختر زودتر از پسر به بلوغ و سنّ تکلیف می رسد و باید واجبات را انجام داده و از حرام و گناه پرهیز نماید.

2. اگر یکی از شرایط تکلیف در حقّ پسر یا دختر تحقّق پیدا نکند، نسبت به عملی تکلیف ندارد و آن عمل از عهده او ساقط است؛ مانند این که دختر یا پسری تازه به سنّ تکلیف رسیده و برخی از تکالیف شرعیه را قدرت بر انجام آن داشته باشد، اما مثلاً قدرت بر روزه گرفتن را ندارد که در این صورت روزه بر او واجب نیست، اما بعداً در صورت قدرت باید آن را قضا نماید.

3. بلوغ در دختر و پسر به شرح زیر است:

الف: روییدن موى خشن و زبر در زیر شکم (بالاى عورت)؛

ب: خروج منى چه در خواب و چه در بیدارى؛

ج: کامل شدن 15 سال قمرى در پسر [1] که 163 روز و 6 ساعت از 15 سال شمسى کمتر است، [2] و تمام شدن 9 سال قمرى در دختر [3] که 97 روز و 22 ساعت و 48 دقیقه از 9 سال شمسى کمتر است. [4]

4. دختر و پسر علاوه بر سنّ تکلیف، باید آمادگی برای برخی از امور فردی و اجتماعی؛ مانند ازدواج و مسائل اقتصادی داشته باشند تا از خطرات و مشکلات این امور به دور باشند. [5]

پس زیر بنای تکلیف، اموری است که در فقه به آن «شرایط تکلیف» گفته می شود. البته، تکلیف، خود نشانه هایی دارد که شریعت جهت اثباتی آن را تبیین کرده است و در بالا گفته شد.

دو. تکلیف و مسئولیت پذیری در دختر و پسر، به اندیشه و اراده انسان ارزش داده و انسان در چنین جایگاهی موجودی ارزشی است؛ به طوری که با نبود هر یک از امتیازات چهارگانه؛ کودک باشد یا دیوانه، ناتوان باشد یا بی اراده؛ اگر چه کژی و کاستی او نکوهیده نیست و مورد محبت و ترحم واقع می شود، صاحب مسئولیت نمی باشد و انسان، تنها با ادراک و پذیرش همین عنوان است که اولین عمل ارزشی خود را محقّق می سازد تا جایی که می تواند با قصد قربت نسبت به همین امر، نخستین عبادت خود را انجام دهد و نیز همین عنوان است که او را صاحب وظایف گسترده و تکالیف بسیاری می نماید و با دوری از هر یک از امتیازهای چهارگانه (بلوغ، عقل، قدرت و اختیار) به هر دلیل و در هر موقعیت و برای هر فردی که پیش آید، از جایگاه ارزشی تکلیف دور می شود و حکمی بر وی بار نمی شود.

در حقیقت معنای سنّ تکلیف، آمادگی برای عبادت و بندگی خدای متعال و پیدایی لیاقت و شایستگی در این مسیر در قالب تکلیف و مسئولیت پذیری است.

به دیگر سخن؛ تکلیف دردسر و مشقت نیست، بلکه نشانه بلوغ فکری، کمال دختر و نشانه شرافت و افتخار او است؛ به طوری که از نظر کمال و عقل به حدّی رسیده که خداوند برای او حساب و کتابی باز کرده است، و چه افتخاری از این والاتر که انسان بتواند به محضر پروردگار مشرف شود و زودتر از دیگران چنین مقام و منزلتی را کسب نماید .



[1] موسوی خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج 2، ص 375، م 2252، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.

[2] موحدی لنکرانى، محمد فاضل، احکام جوانان، ص 60، انتشارات امیر قلم، قم، چاپ سى و پنجم، 1427 ق.

[3] توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج 2، ص 375، م 2252.(مشهور فقها بر معیار بودن سن پانزده سالگی و نه سالگی تأکید می کنند.)

[4] احکام جوانان، ص 60. برای آگاهی بیشتر در باره نشانه های بلوغ، پاسخ های سن تکلیف دختران، 6780 (سایت: 6945)؛ علامت های بلوغ قبل از سن تکلیف، 10844 (کاربر) را مطالعه کنید.

[5] نک: مکارم شیرازى، ناصر، استفتاءات جدید، ج 2، ص 376، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب (ع)، قم، چاپ دوم، 1427 ق.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها