نخست باید گفت؛ روایتی که در پرسش به آن اشاره شد، هر چند از کتابی قابل استناد[1] و نویسنده شیعی و مورد اعتماد[2] نقل شده است، ولی سندی که برای این روایت بیان شده، سند محکم و قابل اعتمادی نیست:

«عن بدر بن خلیل الأسدی عن رجل من أهل الشام قال‏ قال أمیر المؤمنین ص: أول بقعة عبد الله علیها ظهر الکوفة لما أمر الله الملائکة أن یسجدوا لآدم سجدوا على ظهر الکوفة».

همانگونه که مشاهده می‌شود وجود فرد ناشناسی در سند که از او با عنوان مردی از سرزمین شام یاد شده، این روایت را در شمار روایات مجهول قرار داده و از اعتبار آن می‌کاهد به ویژه اگر در تعارض با گزارش‌های معتبرتر باشد. علاوه بر این‌که راوی دیگری به نام بدر بن خلیل در روایت وجود دارد که هر چند در شمار اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق‌(ع) از او یاد شده؛ اما مورد توثیق قرار نگرفته است.[3]  ‏

با این وجود اینگونه نیست که این روایت به هیچ وجه توجیه‌پذیر نباشد و مخالف صریح آیات قرآن باشد؛ زیرا در مورد بهشتی که حضرت آدم(ع) قبل از هبوط در آنجا می‌زیست، میان اندیشمندان و مفسران قرآن اختلاف نظر وجود دارد، و برخی آن‌را قطعه‌‌ای از زمین می‌دانند[4] که این روایت، می‌تواند بر چنین مبنایی قابل پذیرش باشد.

علاوه بر آنکه حتی اگر آدم در همان بهشت آسمان‌ها بود؛ اما می‌دانیم که خداوند از ابتدای خلقت، تصمیم به جانشینی او در زمین داشت؛[5] از اینرو ممکن است که خداوند به فرشتگان دستور داده باشد تا این سجده را در زمین به جا آورند.

[1]. عیاشى، محمد بن مسعود، تفسیر العیّاشی، ج 1، ص 34، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق.

[2]. ر. ک: «کتابشناسی تفسیر عیاشی»، 33513.

[3]. ر. ک: خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج 4، ص 180، قم، مرکز نشر الثقافة الاسلامیه، چاپ پنجم، 1372ش.

[4]. ر. ک: «بهشت حضرت آدم(ع)»، 273.

[5]. ر. ک: «خطای حضرت آدم (ع) و سکونت ذریۀ او در زمین»، 4438.