ملاک نجات در قیامت این است که انسان به آنچه علم و آگاهی دارد عمل کند. بسیاری از دانش‌های انسان در زمینه مسائل اخلاقی و اعتقادی فطری است؛ یعنی میان انسان‌ها مشترک است. به عنوان مثال هر انسانی با فطرت خود می‌داند که دزدی، دروغ، خیانت، ظلم و ... بد است. همچنین در درون خود کشش و میلی به سوی موجودی که دارای قدرت، علم و رحمت بی‌پایان است را احساس می‌کند و با نگاه به نظم و زیبایی جهان هستی، به وجود خالق و ناظم آن پی می‌برد.

بر این اساس، اگر انسان به همین دانش‌‌ها و باورهای فطری خود توجه کند و بر آن اساس عمل کند، به یقین نجات می‌یابد. و خدای متعال هر کس را به اندازه علم و آگاهی‌اش و شرایطی که برای وی فراهم کرده پاداش و کیفر می‌دهد.[1]

چنان‌که در آخر الزمان و مشکلات این دوره نیز موضوع این‌گونه است.

بنابر این، آنچه در روایات آمده است که نگهداری دین در آخر الزمان از نگهداری آتش در دست مشکل‌تر است،[2] منظور آن، هشدار به انسان‌ها است؛ یعنی در این دوره باید دقت و مراقبت بیشتری داشت. و این به معنای دست‌نیافتنی بودن دین نیست. البته از سوی دیگر، توجه و عنایت خداوند در  دوره آخر الزمان برای هدایت مردم بیشتر است؛ یعنی خداوند اسباب و ابزار جدیدتری برای بشر فراهم می‌کند و همسان با پیشرفت علم، بشر می‌تواند دلایل محکم‌تری برای اعتقادات خود بیابد و یا روزنه‌های جدیدتری برای شناخت عالم غیب به روی بشر باز می‌کند. به عنوان نمونه شاید تجربه‌های مرگ که امروزه در سراسر دنیا گزارشات متعددی از آن می‌شود، از این قبیل باشد.

[1]. ر. ک: جهنم و غیر مسلمانان؛ عدل الاهی و عدم آشنایی انسان ها با تشیع.؛ سرنوشت غیر شیعه در قیامت

[2]. «قَالَ رَسُولُ‏ اللَّهِ (ص): یَأْتِی عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ الصَّابِرُ مِنْهُمْ عَلَى دِینِهِ کَالْقَابِضِ عَلَى الْجَمْرِ». طوسى، محمد بن الحسن، امالی، ص 485، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق.