لطفا صبرکنید
18539
- اشتراک گذاری
در قرآن کریم می‌خوانیم: «النَّبِىُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنفُسِهِمْ»؛[1] پیامبر نسبت به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است.
این آیه‌ی شریفه درباره‌ی اولویت و ولایت همه جانبه‌ی پیامبر اکرم(ص) از جمله مدیریت و ولایت ایشان بر دیگران است. اما این آیه با «الغاء خصوصیت» بیانگر یک اصل عمومى در مدیریت می‌باشد و آن این‌که، اگر فرد شایسته‌ای در رأس مجموعه مدیریتی قرار گیرد، (در همان محدوده) ولایت و اولویت پیدا می‌کند.[2] امام باقر(ع) در ذیل این آیه می‌فرماید: «این آیه، درباره‌ی ولایت و رهبری نازل شده است».[3]
شیخ طوسى(ره) در تفسیر خود از این آیه‌ی شریفه، تدبیر و مدیریت را فهمیده و مراد از «اولى بأنفسهم» را «احق بتدبیرهم» معنا کرده است و این‌که پیامبر اکرم(ص)، شایسته‌ترین مدیر و مدبّر است.[4]
روشن است که اختیارات حکومتى رسول خدا(ص) به جانشینان آن حضرت و در زمان غیبت امام مهدی(عج) به فقیه جامع الشرایط انتقال می‌یابد؛ و این اختیارات لازمه مقام حکومت است. و تشخیص حاکم اسلامى جامع الشرایط که آگاه به مصالح سیاسى و اجتماعى است، بر تشخیص دیگران مقدّم است.[5]
امام خمینی(ره) در ذیل آیه‌ی مورد بحث چنین می‌گوید: «مراد از اولویت، ولایت و امارت است ... همان امارت و ولایتى که براى نبی اکرم(ص) است، براى علما نیز ثابت می‌باشد».[6]
بنابر این، آیه‌ی فوق، مدیریت همراه با ولایت و اولویت را مطرح می‌کند که حل کنندهیٔٔ بسیارى از معضلات مدیریتى در جامعه اسلامی است.
[1]. احزاب، 6.
[2]. رضایى اصفهانى، محمد على، پرسش و پاسخ هاى قرآنى، ج 10، ص 21، پژوهش هاى تفسیر و علوم قرآنى، قم، 1385ش؛ و ر. ک: قوامی، سید صمصام الدین، مدیریت از منظر کتاب و سنت، ص 408، دبیرخانه مجلس خبرگان، قم، چاپ اول، 1383ش.
[3]. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 2، ص 10، دارالحدیث، قم، چاپ اول، 1429ق.
[4]. شیخ طوسى، محمد بن حسن، التبیان فى تفسیر القرآن، با مقدمه شیخ آقابزرگ تهرانى، تحقیق: قصیرعاملی، احمد، ج 8، ص 317، دار احیاء التراث العربى، بیروت، بی تا.
[5]. ر.ک: نمایه‌های «تعیین ولی فقیه»، سؤال 786؛ «ارجحیت نظر ولی فقیه بر مرجع تقلید»، سؤال 9300.
