جستجوی پیشرفته
بازدید
13601
آخرین بروزرسانی: 1392/09/05
خلاصه پرسش
آیا می شود دائماً در حال نماز بود؟ اگر نه، پس چرا قرآن کریم یکی از ویژگی های رستگاران را نماز دائمی دانسته است؟!
پرسش
این‌که قرآن مجید بعضی‌ها را دائم در نماز معرفی می‌کند به چه معنا است؟ آیا منظور این است که مثلاً می‌توان در حال راه رفتن و خیلی کارهای دیگر نماز خواند؟ اگر می‌شود به چه صورت؟ روش دقیق و صحیحش چگونه است؟
پاسخ اجمالی
با توجه به روایات و کلام مفسران؛ منظور آیه شریفه «الَّذینَ هُمْ عَلى‏ صَلاتِهِمْ دائِمُونَ»، قطعاً این نیست که انسان همیشه و در تمام شرایط سازگار و ناسازگار، مشغول نماز باشد و غیر از نماز هیچ کار دیگری را نیز انجام ندهد. همچنین به نظر می‌رسد منظور از دوام بر نماز، امری تشکیکی است به این معنا که آیه شامل افراد مختلفی می‌شود؛ نمازگزارانی که نمازهای واجب خود را در زمان مخصوص و نیز زمان فضیلت انجام می­دهند.
آنانی که نوافل یومیه خود را نیز در زمان مخصوص ادا نموده و اگر نافله‌ای از ایشان فوت شد، آن‌را قضا نمایند. آنانی که علاوه بر نوافل یومیه، نمازهای دیگری را نیز به جا می­آورند. و ....
اما در مورد خواندن نماز مستحبی در حال راه رفتن، یا در کشتی، هواپیما و ... نیز باید گفت این نمازها صحیح است و برخی از شرایط نماز مانند رو به قبله بودن را ندارد.
 
پاسخ تفصیلی
خداوند در قرآن کریم پس از ذکر یکی از ویژگی­های نادرست انسان‌ها، اعلام می­دارد که نمازگزاران با داشتن شرایطی از این صفت مستثنا هستند: «همانا انسان حریص و بی‌تاب آفریده شده است؛ چون آسیبى به او رسد، بی‌تاب است، و هنگامى که خیر و خوشى [و مال و رفاهى‏] به او رسد، بسیار بخیل و بازدارنده است، مگر نمازگزاران، آنان که همواره بر نمازشان مداوم و پایدارند».[1]
در تفسیر «الَّذینَ هُمْ عَلى‏ صَلاتِهِمْ دائِمُونَ» روایاتی وجود دارد:
امام رضا(ع)‌ می‌فرماید: «یعنی آنها بر انجام نمازهای واجب و نافله مداومت داشته و اگر نافله شب از آنها قضا شد، در روز قضای آن‌را بجا می‌آورند و اگر نافله روز قضا شد، در شب قضای آن‌را بجا می‌آورند».[2]
امام باقر(ع) می‌فرماید: «وقتی خودشان را مقید به یکی از نوافل می‌کنند، همیشه بر انجام آن مداومت دارند».[3] همچنین فرمود: «مقصود از «الَّذِینَ هُمْ عَلى‏ صَلَواتِهِمْ یُحافِظُونَ»[4] نماز واجب و «الَّذِینَ هُمْ عَلى‏ صَلاتِهِمْ دائِمُونَ» نماز مستحبی‏ است».[5]
امام صادق(ع) در تفسیر دو آیه فوق فرمودند: «مقصود محافظت بر نمازهای واجب و مداومت بر نماز‌های مستحب است».[6]
روایات دیگری نیز در این زمینه وجود دارد.[7]
مفسران نیز در ذیل آیه، توضیحات مناسبی دارند، که به برخی از آنها اشاره خواهد شد:
1. بدیهى است منظور از مداومت بر نماز این نیست که همیشه در حال نماز باشند، بلکه منظور این است که مستمراً در اوقات معیّن نماز را انجام دهند. اصولاً هر کار خیرى آن زمان در انسان اثر مثبت می‌گذارد که تداوم داشته باشد.[8]
2. بر ادای نماز واجب مستمر بوده و آن‌را ترک نمی‌کنند.[9]
3. نماز‌های واجب خود را در زمان آن ادا می‌کنند.[10]
حال با توجه به روایات و کلام مفسران می‌توان نتیجه‌گیری کرد که منظور آیه شریفه قطعاً این نیست که انسان همیشه و در تمام شرایط سازگار و ناسازگار، مشغول نماز باشد و غیر از نماز هیچ کار دیگری را نیز انجام ندهد. همچنین آیه شریفه شامل مراحل و مراتب مختلفی خواهد بود:
 اگر نمازگزار تنها نمازهای واجب خود را در زمان مخصوص به آن انجام دهد، مشمول این آیه می‌گردد.
 این مصداق بهتر و کامل‌تر می‌شود، زمانی که او نوافل خود را نیز در زمان مخصوص به آن ادا کند.
اگر فردی نافله­هایش را نیز قضا نماید؛ چنین شخصی در مرحله بالاتری از مصادیق آیه خواهد بود.
و ....
اما در مورد خواندن نماز مستحبی در حال راه رفتن، یا در کشتی، هواپیما و ... باید گفت این نمازها صحیح است و برخی از شرایط نماز مانند رو به قبله بودن را نیز ندارد، چنان‌که در رساله‌های توضیح المسائل مراجع معظم تقلید آمده: نمازهاى مستحبّى، پس اگر در وقتِ قرار گرفتن بر زمین (در حال ایستاده) باشد، پس واجب است بنا بر احتیاط در آنها رو به قبله بودن؛ و اگر در زمانِ راه رفتن و سوارى باشد واجب نیست حتى در وقت تکبیر گفتن و غیر آن از سایر ارکان نماز.[11]
 

[1]. معارج، 19 – 23: «إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً. إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً. وَ إِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً. إِلاَّ الْمُصَلِّینَ. الَّذینَ هُمْ عَلى‏ صَلاتِهِمْ دائِمُونَ».
[2]. الفقه المنسوب للإمام الرضا(ع)، ص 72، مؤسسة آل البیت(ع)، مشهد، چاپ اول، 1406ق؛ محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 3، ص 159، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1408ق.
[3]. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، تحقیق: موسوی جزایری، سید طیب، ج 2، ص 386، دار الکتاب، قم، چاپ چهارم، 1367ش؛ قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تحقیق: درگاهی، حسین، ج 13، ص 438، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، 1368ش.
[4]. معارج، 34: «و آنان که همواره بر [اوقات و شرایط ظاهرى و معنوى‏] نمازهایشان محافظت دارند».
[5]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 3، ص 270، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق؛ مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق و مصحح: رسولی، سید هاشم، ج 15، ص 17، ‌دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1404ق.
[6]. ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، محقق و مصحح: عراقی، مجتبی، ج 2، ص 21، دار سید الشهداء للنشر، قم، چاپ اول، 1405ق.
[7]. ر.ک: شیخ بهایی، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات، ص 239، نشر دار الأضواء، بیروت، چاپ اول، 1405ق.
[8]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 25، ص 30، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
[9]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغی‏، محمد جواد، ج 10، ص 535، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372ش.
[10]. بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، تحقیق: المهدی‏، عبدالرزاق، ج 5، ص 153، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اول، 1420ق.
[11]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص 432، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق؛ بهجت، بهجت، محمد تقی، جامع المسائل، ج 1، ص 278، دفتر معظم‌له، قم، چاپ دوم، 1426ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها