لطفا صبرکنید
بازدید
9412
9412
آخرین بروزرسانی:
1393/03/03
کد سایت
fa38636
کد بایگانی
47045
نمایه
نسبت اشتباهات و سهل انگاری‌های انسان با سرنوشت و آزمایش‌های الهی
طبقه بندی موضوعی
امتحان و آزمایش الهی|انسان و اختیار
اصطلاحات
امتحان ، ابتلاء ، بلا، دشواری‌ها
گروه بندی اصطلاحات
سرفصل‌های قرآنی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
آیا می‌شود پیامدهای تمام اشتباهات و سهل انگاری‌های خود را به حساب خدا و آزمایش‌های الهی بگذاریم؟
پرسش
سلام؛ چرا برخی اشتباهات خود را بلا می‌نامند و آن‌را به خدا نسبت می‌دهند؟ آیا اشتباهات ما که سهل انگاری ما است بلا نام دارد؟
پاسخ اجمالی
اگر منظور از «بلا»، گرفتاری و مشکل باشد که انسان بدون فکر و جانب احتیاط کاری مرتکب شود که نتیجه‌اش منجر به گرفتاری و مشکل باشد، به هرحال از آن جهت که مصیبت و گرفتاری است «بلا» نامیده می‌شود. اما اگر منظور از بلا امتحان و آزمایشی باشد که از جانب خداوند برای انسان مقدر شده، باید گفت؛ آنچه از تعالیم دینی در این ارتباط به ما رسیده؛ این است که انسان نباید تمام اشتباهات ناشی از سهل انگاری خود را بر عهده پروردگار بگذارد و آنها را بلای غیر قابل پیش‌‌گیری بداند و آنها را به حساب سرنوشت و امتحان الهی بگذارد:
امام صادق(ع) در این‌باره میفرماید: «أَرْبَعَةٌ لَا تُسْتَجَابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ ... وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَأَفْسَدَهُ فَیَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالاقْتِصَادِ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالْإِصْلَاحِ ثُمَّ قَالَ "وَ الَّذِینَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً"[1] وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَأَدَانَهُ بِغَیْرِ بَیِّنَةٍ فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالشَّهَادَةِ»؛[2] چهار گروه هستند که دعایشان مستجاب نمی‌شود ... یکی از آن گروه، کسانی هستند که ثروت داشته و آن‌را بی حساب و کتاب خرج کرده و بعد از خداوند روزى طلب مىکند. خداوند در پاسخ آنها مى‌‌فرماید: مگر من به شما دستور ندادم در زندگى مقتصد باشید و راه صلاح را در پیش گیرید، و بعد این آیه شریفه را تلاوت کردند: «و کسانى که هر گاه انفاق کنند، نه اسراف مىنمایند و نه سخت‌‌گیرى، بلکه در میان این دو، حدّ اعتدالى دارند».
دسته‌ای دیگر کسانی هستند که مال و سرمایه‌ای دارند و بدون بینه و شاهد آن‌را وام می‌دهند، خداوند به آنها مىگوید: مگر من امر نکردم هنگام وام دادن شاهد و بینه بگیرید.[3]
بنابر این کارهایی که انسان بدون فکر و اندیشه انجام می‌دهد، با توجه به این‌که اسلام در ارتباط با آنها سفارش و رهنمون داده، اگر انسان بدون توجه به این تعالیم اقدام به کارهایی کرده و در این هنگام متضرر شده، این ضررها را نمیتوان به حساب امتحان و آزمایش‌های الهی گذاشت.
این‌جا است که با توجه به روایت نمیتوان انتظار معجزه از جانب خداوند داشت؛ چرا که خداوند پیشاپیش راهنمایی‌های لازم را نموده و ما را از ارتکاب چنین اشتباهاتی برحذر داشته است. حتی در مورد انفاق که خیلی بر آن تأکید شده؛ قرآن کریم میفرماید هنگام انفاق، زیاده روى نکنید تا در روزی خود به مشکلات مالی برنخورید: «وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلى عُنُقِکَ وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً»؛[4] هرگز دستت را بر گردنت زنجیر مکن، (و ترک انفاق و بخشش منما) و بیش از حدّ (نیز) دست خود را مگشاى، تا مورد سرزنش قرار گیرى و از کار فرومانى.
امام صادق(ع) در این‌باره میفرماید: «أَرْبَعَةٌ لَا تُسْتَجَابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ ... وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَأَفْسَدَهُ فَیَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالاقْتِصَادِ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالْإِصْلَاحِ ثُمَّ قَالَ "وَ الَّذِینَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً"[1] وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَأَدَانَهُ بِغَیْرِ بَیِّنَةٍ فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالشَّهَادَةِ»؛[2] چهار گروه هستند که دعایشان مستجاب نمی‌شود ... یکی از آن گروه، کسانی هستند که ثروت داشته و آن‌را بی حساب و کتاب خرج کرده و بعد از خداوند روزى طلب مىکند. خداوند در پاسخ آنها مى‌‌فرماید: مگر من به شما دستور ندادم در زندگى مقتصد باشید و راه صلاح را در پیش گیرید، و بعد این آیه شریفه را تلاوت کردند: «و کسانى که هر گاه انفاق کنند، نه اسراف مىنمایند و نه سخت‌‌گیرى، بلکه در میان این دو، حدّ اعتدالى دارند».
دسته‌ای دیگر کسانی هستند که مال و سرمایه‌ای دارند و بدون بینه و شاهد آن‌را وام می‌دهند، خداوند به آنها مىگوید: مگر من امر نکردم هنگام وام دادن شاهد و بینه بگیرید.[3]
بنابر این کارهایی که انسان بدون فکر و اندیشه انجام می‌دهد، با توجه به این‌که اسلام در ارتباط با آنها سفارش و رهنمون داده، اگر انسان بدون توجه به این تعالیم اقدام به کارهایی کرده و در این هنگام متضرر شده، این ضررها را نمیتوان به حساب امتحان و آزمایش‌های الهی گذاشت.
این‌جا است که با توجه به روایت نمیتوان انتظار معجزه از جانب خداوند داشت؛ چرا که خداوند پیشاپیش راهنمایی‌های لازم را نموده و ما را از ارتکاب چنین اشتباهاتی برحذر داشته است. حتی در مورد انفاق که خیلی بر آن تأکید شده؛ قرآن کریم میفرماید هنگام انفاق، زیاده روى نکنید تا در روزی خود به مشکلات مالی برنخورید: «وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلى عُنُقِکَ وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً»؛[4] هرگز دستت را بر گردنت زنجیر مکن، (و ترک انفاق و بخشش منما) و بیش از حدّ (نیز) دست خود را مگشاى، تا مورد سرزنش قرار گیرى و از کار فرومانى.
[1]. فرقان، ۶۷.
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 511، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[3] «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا تَدایَنْتُمْ بِدَیْنٍ إِلى أَجَلٍ مُسَمًّى فَاکْتُبُوهُ وَ لْیَکْتُبْ بَیْنَکُمْ کاتِبٌ بِالْعَدْلِ وَ لا یَأْبَ کاتِبٌ أَنْ یَکْتُبَ کَما عَلَّمَهُ اللَّهُ فَلْیَکْتُبْ وَ لْیُمْلِلِ الَّذی عَلَیْهِ الْحَقُّ وَ لْیَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَ لا یَبْخَسْ مِنْهُ شَیْئاً...». اى کسانى که ایمان آوردهاید! هنگامى که بدهى مدّتدارى (به خاطر وام یا داد و ستد) به یکدیگر پیدا کنید، آن‌را بنویسید! و باید نویسندهاى از روى عدالت، (سند را) در میان شما بنویسد! و کسى که قدرت بر نویسندگى دارد، نباید از نوشتن- همان طور که خدا به او تعلیم داده- خوددارى کند! پس باید بنویسد، و آن‌کس که حق بر عهده او است، باید املا کند، و از خدا که پروردگار او است بپرهیزد، و چیزى را فروگذار ننماید!
[4]. اسراء، 29.
نظرات
