لطفا صبرکنید
بازدید
21885
21885
آخرین بروزرسانی:
1393/03/25
کد سایت
fa39919
کد بایگانی
48710
نمایه
تفاوت میان «اعلی» و «عظیم»
طبقه بندی موضوعی
تفسیر
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
«عظیم» و «اعلی» دو صفت پروردگار در قرآن هستند. این دو چه تفاوتی با هم دارند؟
پرسش
معنا و تفاوت «اعلی» و «عظیم» در چیست؟
پاسخ اجمالی
الف. «عظیم»؛ به معنای بزرگ و ضدّ صغیر(کوچک) است.[1] خواه محسوس باشد؛ مثل «فَکانَ کُلُّ فِرْقٍ کَالطَّوْدِ الْعَظِیمِ»،[2] و خواه معقول و معنوى؛ مانند «وَ نَجَّیْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ»،[3] و «وَ لَقَدْ آتَیْناکَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِی وَ الْقُرْآنَ الْعَظِیمَ».[4]
«عظیم»؛ از اسمای حسناى الهی است و مراد از آن عظمت واقعى و معنوى است، نه مثل عظمت جسم.[5] این کلمه در قرآن مجید در وصف خدای تعالى آمده است؛ مانند «وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظیمُ».[6] همچنین براى اجر فَوز،[7] عرش،[8] کرب،[9] و غیره نیز به‌کار رفته است.
ب. «أَعْلَى» از ریشه «علو» به معنای بالا، و نقطه مقابل واژه «سفل» است.[10] و «اعلی»؛ یعنی شریفتر و برتر.[11]
معنای «اعلی» در آیه شریفه «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى»؛[12] یعنی این‌که خداوند برتر از آن است که چیزى با او مقایسه شود.[13] تعبیر به «اعلى» بیانگر این حقیقت است که خداوند از هر کس و هر چیز و هر چه تصوّر کنیم، و هر خیال و قیاس و گمان و وهم، و هر گونه شرک جلى و خفى برتر و بالاتر است.[14]
ج. با توجه به مطالب بالا؛ در تفاوت میان اعلی و عظیم باید گفت: در «اعلى» جنبه مقایسه خداوند با دیگر موجودات او مورد نظر است، ولى در عظیم چنین جهتى مورد نظر نمی‌باشد.
البته در این مورد، تفسیر دیگری نیز موجود است که اگر چیزی با توجه به حقارتى که دارد به او منسوب گردد، او «عظیم» و «کبیر» خواهد بود، و اگر با توجه به دنائت و پستى(معنوی) که دارد به او انتساب یابد، او «علىّ»، «اعلى» و «متعالى» می‌باشد. [15]
«عظیم»؛ از اسمای حسناى الهی است و مراد از آن عظمت واقعى و معنوى است، نه مثل عظمت جسم.[5] این کلمه در قرآن مجید در وصف خدای تعالى آمده است؛ مانند «وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظیمُ».[6] همچنین براى اجر فَوز،[7] عرش،[8] کرب،[9] و غیره نیز به‌کار رفته است.
ب. «أَعْلَى» از ریشه «علو» به معنای بالا، و نقطه مقابل واژه «سفل» است.[10] و «اعلی»؛ یعنی شریفتر و برتر.[11]
معنای «اعلی» در آیه شریفه «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى»؛[12] یعنی این‌که خداوند برتر از آن است که چیزى با او مقایسه شود.[13] تعبیر به «اعلى» بیانگر این حقیقت است که خداوند از هر کس و هر چیز و هر چه تصوّر کنیم، و هر خیال و قیاس و گمان و وهم، و هر گونه شرک جلى و خفى برتر و بالاتر است.[14]
ج. با توجه به مطالب بالا؛ در تفاوت میان اعلی و عظیم باید گفت: در «اعلى» جنبه مقایسه خداوند با دیگر موجودات او مورد نظر است، ولى در عظیم چنین جهتى مورد نظر نمی‌باشد.
البته در این مورد، تفسیر دیگری نیز موجود است که اگر چیزی با توجه به حقارتى که دارد به او منسوب گردد، او «عظیم» و «کبیر» خواهد بود، و اگر با توجه به دنائت و پستى(معنوی) که دارد به او انتساب یابد، او «علىّ»، «اعلى» و «متعالى» می‌باشد. [15]
[1]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 5، ص 17، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، 1371ش؛ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة)، محقق، مصحح، عطار، احمد عبد الغفور، ج 5، ص 1987، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ اول، 1410ق؛ ابن درید، محمد بن حسن، جمهرة اللغة، ج 2، ص 931، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ اول.
[2]. شعراء، 63: «...و هر پاره‌اى همچون کوهى بزرگ بود».
[3]. صافات، 76: «و او و کسانش را از اندوه بزرگ رهانیدیم».
[4]. حجر، 87: «و به راستى، به تو سبع المثانى[سوره فاتحه] و قرآن بزرگ را عطا کردیم».
[5]. قاموس قرآن، ج 5، ص 17 – 18؛ و نیز ر.ک: عسکرى، حسن بن عبدالله، الفروق فی اللغة، ص 177 – 178، بیروت، دار الافاق الجدیدة، چاپ اول.
[6]. شوری، 4.
[7]. نساء، 13.
[8]. توبه، 129.
[9]. انبیاء، 76.
[10]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص 582، بیروت، دارالقلم، چاپ اول؛ بستانی، فؤاد افرام، مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی-فارسی، ص 98، تهران، انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1375ش.
[11]. مفردات الفاظ القرآن، ص 583.
[12]. اعلی، 1؛ مفردات الفاظ القرآن، ص 583.
[13]. مفردات ألفاظ القرآن، ص 583.
[14]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 26، ص 384، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[15]. ر.ک: طباطبایى، سیدمحمد حسین، الرسائل التوحیدیة، ص 41، بیروت، مؤسسه النعمان، چاپ اول، بی‌تا.
نظرات
