به طور کلی، ملاک تشخیص وقت نماز و روزه، اطمینان فرد مکلّف به دخول وقت شرعی است؛ یعنی اگر با پخش اذان توسط صدا و سیما، انسان اطمینان به دخول وقت شرعی پیدا کند، لازم است به اطمینان خویش عمل کند.

البته ناگفته نماند، محاسبۀ اذان در صدا و سیما بر اساس داده‌‌های مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران است که با داده‌های مراکز دیگر - مانند موسسۀ لواء قم - کمی متفاوت است که بر اساس نظر آنها، اذان صبح صدا و سیما کمی زودتر از طلوع فجر و اذان مغرب آن کمی دیرتر از مغرب است.

اگر مبنای دوم را بپذیریم، روزه کسی که در بین پخش اذان صبح از صدا و سیما، چیزی خورده یا نوشیده، صحیح بوده و کفاره ندارد، ولی امساک از همان اول پخش اذان رسانه، امری پسندیده است. البته برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌‌گویند؛ بنابر احتیاط واجب باید قبل از اذان صبح صدا و سیما، از خوردن و آشامیدن خودداری نمود.

ضمائم:

پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2]

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

مهم در نماز و روزه اطمینان به دخول وقت شرعی است.

پس اگر مطمئن باشد که طلوع فجر شده است و روزه را بخورد، روزه‌اش باطل است.

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):

ظاهرا اختصاصی به ماه رمضان ندارد و به صورت کلی اذان صبح رسانه قدری زودتر از وقت اطمینان به طلوع فجر، گفته می‌شود؛ لذا در فرض مذکور روزه صحیح است و کفاره ندارد. البته امساک از همان زمان اعلامی رسانه امری پسندیده است.

حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی (ره):

بنابر احتیاط واجب باید قبل از اذان صبح از خوردن و آشامیدن خودداری شود و احتیاطا نماز صبح را چند دقیقه بعد از اذان بخوانید و این مطلب که اذان صبح قبل از وقت گفته می‌شود قطعی نیست.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

ملاک حصول اطمینان به طلوع فجر است؛ بنابراین اگر هنگامى‏ که مشغول خوردن غذا یا نوشیدن آب است بفهمد صبح شده، باید آنچه را در دهان است بیرون آورد و اگر عمداً فرو برد روزه‏‌اش باطل است و کفّاره نیز دارد.

حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

تا وقتی فرد یقین به طلوع فجر(اذان صبح) نکند، خواندن نماز صحیح نیست. بنابراین، اگر اذان تلویزیون برای شما یقین‌آور است، می‌توانید بلافاصله بعد از شروع اذان نماز بخوانید.

محاسبۀ اذان در صدا و سیما بر اساس داده‌های مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران است که با داده‌های مراکز دیگر کمی تفاوت دارد و ظاهراً محاسبۀ دقیق‌‌تر، محاسبۀ موسسۀ لواء قم است. بر این اساس، اذان صبح تلویزیون کمی زودتر از طلوع فجر (حدود 12 دقیقه) و اذان مغرب تلویزیون کمی دیرتر از مغرب (حدود 3 دقیقه) است. در هر حال تفاوت فاحشی که در متن سؤال آمده است، به نظر صحیح نمی‌آید.

لینک به سایت استفتائات

[1]. آیت الله علوی گرگانی.

[2]. استفتا از دفاتر آیات عظام: سیستانی، شبیری زنجانی، علوی گرگانی، مکارم شیرازی(مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.