لطفا صبرکنید
بازدید
6368
6368
آخرین بروزرسانی:
1396/01/27
کد سایت
fa40037
کد بایگانی
48850
نمایه
آسیبهای اخلاقی اوقات فراغت جوانان
طبقه بندی موضوعی
گناه و رذائل اخلاقی
اصطلاحات
جوان ، جوانمردی ، فتی ، فتوت
گروه بندی اصطلاحات
سرفصلهای قرآنی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
آسیبهای اخلاقی اوقات فراغت جوانان چیست؟
پرسش
آسیبهای اخلاقی اوقات فراغت جوانان از نگاه اسلام چیست؟
پاسخ اجمالی
اوقات فراغت، نعمت بزرگى است که همواره در کنار صحت و سلامتى به عنوان دو نعمت مهم ذکر میشود؛ پیامبر اسلام(ص) میفرماید: «سلامتى و فراغت دو نعمت است که کفران آن کنند».[1]
اما گاهى این نعمت ارزشمند تبدیل به نقمت و آسیب میشود. از زمینههاى انحراف و آسیبهای اخلاقی نوجوانان و جوانان در «اوقات فراغت»؛ بیکاری، تنبلى و راحتطلبى است که موجب آسیبهای دیگری مانند فساد و گناه میگردد. پس اگر این اوقات، با تفریحات سالم، سرگرمیهاى متنوّع و کارهاى مفید پر نشود، نوجوان و جوان، ممکن است آنرا با رفتارهاى نامشروع، پُر کند.
از اینرو؛ کار و اشتغال، در پیدایش و تقویت احساس و درک مسئولیت اجتماعى، سازگارى اجتماعى، رعایت قوانین و مقرّرات و عادت دادن خویش به نظم و انضباط، نقش تعیینکنندهاى داشته، عاملى بازدارنده از مفاسد و آسیبهاى اجتماعى است؛ امّا بیکارى و تنبلى، نابسامانیهاى اجتماعى و بزهکارى را در پی دارد.[2] اگر افسردگى نیز در جان و دل او بنشیند، بهطور طبیعى، خود را فراموش میکند و ارتکاب جرم و جنایت براى او آسان میشود.
در روایات پیشوایان دین چنین میخوانیم:
1. آدم بیکار، فاقد شخصیت و عزّت است: پیامبر اکرم(ص) وقتى فرد نیرومندی را میدید، میپرسید: «آیا او داراى شغل است؟». اگر میگفتند: نه، پیامبر(ص) میفرمود: «او از چشم من افتاد».[3]
2. بیکاری، عامل فتنه و زیان: پیامبر اکرم(ص) فرمود: «دو سرشت است که بسیارى از مردم در آن به فتنه [و خسران] افتادهاند: تندرستى و بیکارى».[4]
3. بیکارى، سستى و تنبلى؛ عامل تضییع حقوق فردی و اجتماعی جامعه: امام علی(ع) میفرماید:
«کسى که از سستى و تنبلى پیروى کند، حقوق [خود و دیگران] را تباه ساخته است».[5]
4. اگر آدمى براى ساعات فراغت خود برنامه صحیحى نداشته باشد، فراغت او جای هوا و هوس خواهد بود: امام على(ع) میفرماید: «هوا و هوس برخاسته از فراغت است».[6]
همچنین امام زینالعابدین(ع) در نیایش خود در اینباره چنین میگوید: «[خدایا!] اگر براى ما فراغتى از کارها تقدیر کردهاى پس آنرا فراغتى توأم با سلامتى قرار ده که به سبب آن، گناهى دامنگیرمان نشود و خستگى و سستى به ما نپیوندد».[7]
5. بیکاری عامل ایجاد گناه و فساد: امام علی(ع) میفرماید: «اگر مشغول شدن [به کارى] تلاش انگیز باشد فراغتِ پیوسته [و بیکارى] فساد انگیز است».[8]
امام صادق(ع) میفرماید: «انسانها به دلیل بیکارى و بطالت، در سرمستى و گناه و ارتکاب فواحش سقوط میکنند».[9]
از اینرو، باید به بهرهگیرى مناسب از اوقات فراغت روآورد تا از آسیبهای آن در امان بود؛ با وجود تمام فتنهها و فسادهایى که اوقات فراغت را تهدید میکند، این لحظات براى اولیاى خدا از اهمیت خاصى برخوردار است که براى ارتباط با محبوب و خلوت با معشوق و برداشتن گامهاى بلند در جهت قرب الهى از این فرصت استفاده میکنند. خداوند متعال پیامبر خود را در اوقات فراغت به عبادت و پرداختن به کارهاى خیر دیگر فرا میخواند: «هنگامى که فراغت یافتى به طاعت بکوش و با اشتیاق بهسوى پروردگارت روى آور».[10]
امام على(ع) میفرماید: «سزاوار است که انسان ساعات و لحظاتى براى خود داشته باشد که هیچ بازدارندهاى او را از آن لحظهها باز ندارد».[11]
امام صادق(ع) در تفسیر آیه «وَ لا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیا»،[12] میفرماید: «سلامت، نیرومندى، فراغت، جوانى، نشاط و بى نیازى خود را فراموش منما. در دنیا از آنها بهرهبردارى کن و متوجه باش که از آن سرمایههاى عظیم به نفع آخرت خود استفاده نمایى».[13]
بنابراین، اوقات فراغت، زمینه مناسبی برای رشد اخلاق فردی و اجتماعی میباشد. اگر برنامههای اوقات فراغت با جهتگیری سودمند و سالم انتخاب شود، بسیاری از نابسامانیهای روحی و جسمی مردم و جوانان درمان مییابد و خلاقیتهای فردی و اجتماعی به بار خواهد آمد.
اما گاهى این نعمت ارزشمند تبدیل به نقمت و آسیب میشود. از زمینههاى انحراف و آسیبهای اخلاقی نوجوانان و جوانان در «اوقات فراغت»؛ بیکاری، تنبلى و راحتطلبى است که موجب آسیبهای دیگری مانند فساد و گناه میگردد. پس اگر این اوقات، با تفریحات سالم، سرگرمیهاى متنوّع و کارهاى مفید پر نشود، نوجوان و جوان، ممکن است آنرا با رفتارهاى نامشروع، پُر کند.
از اینرو؛ کار و اشتغال، در پیدایش و تقویت احساس و درک مسئولیت اجتماعى، سازگارى اجتماعى، رعایت قوانین و مقرّرات و عادت دادن خویش به نظم و انضباط، نقش تعیینکنندهاى داشته، عاملى بازدارنده از مفاسد و آسیبهاى اجتماعى است؛ امّا بیکارى و تنبلى، نابسامانیهاى اجتماعى و بزهکارى را در پی دارد.[2] اگر افسردگى نیز در جان و دل او بنشیند، بهطور طبیعى، خود را فراموش میکند و ارتکاب جرم و جنایت براى او آسان میشود.
در روایات پیشوایان دین چنین میخوانیم:
1. آدم بیکار، فاقد شخصیت و عزّت است: پیامبر اکرم(ص) وقتى فرد نیرومندی را میدید، میپرسید: «آیا او داراى شغل است؟». اگر میگفتند: نه، پیامبر(ص) میفرمود: «او از چشم من افتاد».[3]
2. بیکاری، عامل فتنه و زیان: پیامبر اکرم(ص) فرمود: «دو سرشت است که بسیارى از مردم در آن به فتنه [و خسران] افتادهاند: تندرستى و بیکارى».[4]
3. بیکارى، سستى و تنبلى؛ عامل تضییع حقوق فردی و اجتماعی جامعه: امام علی(ع) میفرماید:
«کسى که از سستى و تنبلى پیروى کند، حقوق [خود و دیگران] را تباه ساخته است».[5]
4. اگر آدمى براى ساعات فراغت خود برنامه صحیحى نداشته باشد، فراغت او جای هوا و هوس خواهد بود: امام على(ع) میفرماید: «هوا و هوس برخاسته از فراغت است».[6]
همچنین امام زینالعابدین(ع) در نیایش خود در اینباره چنین میگوید: «[خدایا!] اگر براى ما فراغتى از کارها تقدیر کردهاى پس آنرا فراغتى توأم با سلامتى قرار ده که به سبب آن، گناهى دامنگیرمان نشود و خستگى و سستى به ما نپیوندد».[7]
5. بیکاری عامل ایجاد گناه و فساد: امام علی(ع) میفرماید: «اگر مشغول شدن [به کارى] تلاش انگیز باشد فراغتِ پیوسته [و بیکارى] فساد انگیز است».[8]
امام صادق(ع) میفرماید: «انسانها به دلیل بیکارى و بطالت، در سرمستى و گناه و ارتکاب فواحش سقوط میکنند».[9]
از اینرو، باید به بهرهگیرى مناسب از اوقات فراغت روآورد تا از آسیبهای آن در امان بود؛ با وجود تمام فتنهها و فسادهایى که اوقات فراغت را تهدید میکند، این لحظات براى اولیاى خدا از اهمیت خاصى برخوردار است که براى ارتباط با محبوب و خلوت با معشوق و برداشتن گامهاى بلند در جهت قرب الهى از این فرصت استفاده میکنند. خداوند متعال پیامبر خود را در اوقات فراغت به عبادت و پرداختن به کارهاى خیر دیگر فرا میخواند: «هنگامى که فراغت یافتى به طاعت بکوش و با اشتیاق بهسوى پروردگارت روى آور».[10]
امام على(ع) میفرماید: «سزاوار است که انسان ساعات و لحظاتى براى خود داشته باشد که هیچ بازدارندهاى او را از آن لحظهها باز ندارد».[11]
امام صادق(ع) در تفسیر آیه «وَ لا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیا»،[12] میفرماید: «سلامت، نیرومندى، فراغت، جوانى، نشاط و بى نیازى خود را فراموش منما. در دنیا از آنها بهرهبردارى کن و متوجه باش که از آن سرمایههاى عظیم به نفع آخرت خود استفاده نمایى».[13]
بنابراین، اوقات فراغت، زمینه مناسبی برای رشد اخلاق فردی و اجتماعی میباشد. اگر برنامههای اوقات فراغت با جهتگیری سودمند و سالم انتخاب شود، بسیاری از نابسامانیهای روحی و جسمی مردم و جوانان درمان مییابد و خلاقیتهای فردی و اجتماعی به بار خواهد آمد.
[1]. صدوق، محمد بن علی بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 381، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
[2]. گنجى، حمزه، حسنزاده، رمضان، روانشناسى اجتماعى در تعلیم و تربیت، ص 134، تهران، سخن، 1378ش.
[3]. شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، ص 139، نجف اشرف، مطبعة حیدریة، چاپ اول، بیتا.
[4]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 8، ص 152، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[5]. سید رضى، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 510، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.
[6]. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ص 671 ، قم، دار الکتاب الإسلامی، چاپ دوم، 1410ق.
[7]. على بن الحسین)ع)، الصحیفة السجادیة، ص 62، قم، دفتر نشر الهادى، چاپ اول، 1376ش.
[8]. مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج 1، ص 298، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1413ق.
[9]. مفضل بن عمر، توحید المفضل، ص 119، قم، داورى، چاپ سوم، بیتا.
[10]. شرح، 7 – 8.
[11]. غرر الحکم و درر الکلم، ص 698.
[12]. قصص، 77.
[13]. ابن اشعث، محمد بن محمد، الجعفریات، ص 176، تهران، مکتبة النینوى الحدیثة، چاپ اول، بیتا.
ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات